Το Χρονικό Ενός Πνιγμού. Ο ρόλος των οργανισμών στην ανάπτυξη ανθρώπων και ανθρωπιάς

Νιώθω μέσα μου μια ηθική σύγκρουση, αν είμαι άξιος να καταπιαστώ με αυτό το θέμα που συνδέεται με την απώλεια ενός ανθρώπου κι ελπίζω να μην αποτελεί προσβολή στη μνήμη του. Από την άλλη όμως, βλέποντας τα πράγματα από μια συγκεκριμένη σκοπιά κι έχοντας κάποια γνώση στην ανάπτυξη της ανθρώπινης συμπεριφοράς (σε οργανωσιακό επίπεδο), δεν μπορώ να σιωπήσω. Και ο λόγος είναι πως έχω διαβάσει και ακούσει αρκετές απόψεις για το ποιοι και με ποιο τρόπο ευθύνονται, πρέπει όμως να εστιάσουμε και στο πώς μπορούν να προληφθούν ανάλογα περιστατικά, κάτι που ανήκει στις αρμοδιότητες ενός οργανισμού.

Τονίζω πως αναφέρομαι σε αρμοδιότητες από μια γενικότερη σκοπιά και όχι σε υπαιτιότητα ή άλλου είδους ευθύνη της πλοιοκτήτριας εταιρείας για το συγκεκριμένο περιστατικό, κάτι που άλλωστε δεν είναι ο ρόλος μου να το κρίνω. Επίσης, είμαι βέβαιος κι έχω απόλυτη εμπιστοσύνη πως οι ιθύνοντες έχουν θέσει όλες τις προδιαγραφές και τους απαραίτητους κανονισμούς για την ασφαλή πλεύση του στόλου τους. Δεν αρκούν όμως μόνο αυτά! Χρόνια τώρα ισχυριζόμαστε και υποστηρίζουμε πως οι εργαζόμενοι χρειάζονται κοινωνικές δεξιότητες, αυτές που κάνουν τους ανθρώπους πιο ανθρώπους. Αυτό πρέπει να είναι άμεση προτεραιότητα των εταιρειών, όχι μόνο να αναπτύσσονται ως οικονομικές οντότητες, αλλά να αναπτύσσουν επαγγελματίες και ανθρώπους με ενσυναίσθηση. Είναι νόμιμο δικαίωμα των οργανισμών να γιγαντώνονται, αλλά και υποχρέωσή τους να εκπαιδεύουν τους εργαζόμενούς τους να αντιμετωπίζουν απρόβλεπτες καταστάσεις ή κρίσεις και πάνω απ' όλα να είναι άνθρωποι που εξυπηρετούν άλλους ανθρώπους. Και όχι απλά να διατείνονται πως παρέχουν τέτοιου είδους εκπαίδευση, όπως έχουμε δει σε διάφορες εταιρείες γενικά, αλλά να τη στηρίζουν και έμπρακτα, ουσιαστικά και διαχρονικά.

Είναι βέβαια απόλυτα κατανοητό πως όσο κι αν ένας οργανισμός προσπαθεί εντατικά και φιλότιμα να εμφυσήσει τις αξίες του σε όλα τα επίπεδα, θα υπάρχουν εργαζόμενοι που δεν έχουν την παιδεία να τις κατανοήσουν και να τις εφαρμόσουν. Όταν όμως η προσωπικότητά τους και η συμπεριφορά τους δεν συνάδει με τις κατευθύνσεις του οργανισμού, ποιος το ελέγχει, ποιος φροντίζει να τους επαναφέρει στην τάξη, να τους ευθυγραμμίσει όπως λέμε με το εταιρικό όραμα, ή στην έσχατη περίπτωση να τους απομακρύνει; Όσοι γνωρίζουν τι απαιτεί αυτό, καταλαβαίνουν πως δεν πρόκειται για εύκολη υπόθεση, να είμαστε ειλικρινείς. Όμως, το πιθανότερο είναι πως τα περιστατικά δεν είναι ένα και δύο, δεν συμβαίνουν ξαφνικά σε μια δεδομένη χρονική στιγμή. Γενικότερα, έχουμε δει, έχουμε ακούσει, έχουμε διαβάσει για περιστάσεις κακής εξυπηρέτησης ή διαχείρισης προβλημάτων με πελάτες ή στην προκειμένη περίπτωση με επιβάτες. Αυτές οι συμπεριφορές είναι που οδηγούν τελικά στο μοιραίο. Αθροίζονται σωρευτικά και χτίζουν μια αλληλουχία μιμητικών συμπεριφορών (αφού είδα να το κάνει ο συνάδελφός μου, είναι ‘εντάξει’ να το κάνω κι εγώ) που προωθούν μια αξιακή έκπτωση, φθάνοντας στο σημείο που δεν υπάρχει πλέον επιστροφή. Αν όμως υπάρχει σωστή εκπαίδευση και παρακολούθηση, με τον ίδιο μηχανισμό, ο κάθε εργαζόμενος θα δημιουργεί μια θετική εμπειρία που οι υπόλοιποι θα μιμηθούν, οδηγώντας σε μια συλλογική προσπάθεια κατανόησης και σωστής εξυπηρέτησης των συνανθρώπων τους. Έτσι, θα έχουν την κρίση να προσαρμόζονται στις περιστάσεις, με κύριο γνώμονα την ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Αν κάποιος δεν μπορεί να ακολουθήσει, να ταιριάξει στη φιλοσοφία και στις αξίες ενός οργανισμού, τότε πιθανότατα δεν έχει θέσει σε αυτόν. Αυτό είναι κάτι που πρέπει να αξιολογείται συνεχώς, όσο δύσκολο κι αν είναι, και να λαμβάνονται τα κατάλληλα μέτρα.

Είναι βέβαιο πως η δουλειά των ναυτικών είναι από τις πιο δύσκολες και όλοι το κατανοούμε. Πέρα από τη ζωή πάνω σε έναν περιορισμένο χώρο, μακριά από τα σπίτια τους, έχοντας την ευθύνη της ασφάλειας ανθρώπων και υλικών, υπάρχει πλέον στην ακτοπλοΐα και η πίεση του να μην έχουν καθυστερήσεις, να γεμίσουν ταχύτατα το γκαράζ και τις θέσεις, να διαχειριστούν μεγάλο όγκο ταξιδιωτών (και πολλές φορές ιδιότροπων κι αγενών επιβατών που επίσης δεν σέβονται θέματα ασφάλειας ή τους συνεπιβάτες τους), για να είναι τελικά ανταγωνιστικοί, να είναι οι καλύτεροι. Όλα αυτά είναι λογικό να εντείνουν το εργασιακό άγχος, με αποτέλεσμα να επέρχεται νοητική κόπωση, η οποία αδυνατίζει τις αντιστάσεις και τις αναστολές μας, αφήνοντας τα άγρια ένστικτα να βγουν από μέσα μας. Δυστυχώς, δεν είναι όλοι οι άνθρωποι το ίδιο δυνατοί να τα συγκρατήσουν ή δεν θέλουν! Είναι σημαντικό, λοιπόν, να μην δημιουργούμε συνθήκες εργασίας που καλλιεργούν υποβόσκουσες φαύλες συμπεριφορές και να παρέχουμε στους εργαζομένους στήριξη στις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν, αλλά και συνεχή εκπαίδευση για να τις ξεπερνούν ομαλά. Κάποιοι έγραψαν πως τίθεται και θέμα εξουσίας ενός ανθρώπου πάνω σε κάποιον άλλον, μια εξουσία που του δίνει η θέση ευθύνης του. Υπάρχει μια δόση αλήθειας και σε αυτό, καθώς η εξουσία προσφέρει μια ‘γλυκιά ικανοποίηση’, φθείροντας όμως την ψυχή μας. Αλλά, και πάλι, σε επίπεδο οργανισμών, όποιος δεν μπορεί να σεβαστεί την αξία της ανθρώπινης ζωής, μιας ζωής με αξιοπρέπεια, και την τσαλαπατάει σε κάθε ευκαιρία, καλό θα είναι να απομακρύνεται.

Ο τίτλος του παρόντος άρθρου μιλάει για πνιγμό, δίχως διάθεση να προκαλέσει, ούτε φυσικά, πέρα από κάθε αρμοδιότητα, να δικάσει και να καταδικάσει. Σκοπός του είναι να τονίσει μια πλευρά της κατάστασης και πώς φθάνουμε τελικά στο απευκταίο. Στόχος του είναι να προβληματιστούμε και να εξετάσουμε τρόπους εξάλειψης αρνητικών συμπεριφορών που προσβάλλουν και τελικά εκφυλίζουν την ανθρώπινη υπόσταση. Πρέπει να προσπαθούμε όλοι μαζί να βρίσκουμε λύσεις αντιμετώπισης ανάλογων καταστάσεων. Είναι καλό να γράφουμε, να συζητάμε, να ανταλλάσσουμε απόψεις και εφαρμόσιμες ιδέες. Μόνο μαζί μπορούμε να γίνουμε καλύτεροι άνθρωποι, να αναπτυχθούμε, τραβώντας ο ένας τον άλλον προς την εξύψωση του ανθρώπινου είδους, δίνοντας το σωστό παράδειγμα. Διαφορετικά, δεν υπάρχει λόγος να συνυπάρχουμε σε μια σχέση οποιασδήποτε μορφής.

Υ.Γ. Σε καμία περίπτωση δεν θεωρώ πως κλονίζεται η πίστη μας στη ναυτοσύνη των Ελλήνων ναυτικών και στις υπηρεσίες της Ελληνικής ακτοπλοΐας. Έχουμε εμπιστοσύνη, πως οι εταιρείες και τα πληρώματα κάνουν το καλύτερο δυνατό και δεν μπορεί ν’ αμαυρωθεί η συνολική εικόνα με λίγες κακές εξαιρέσεις.