«Η πολιτική της εταιρείας είναι ότι όλο το προσωπικό μας πρέπει να δηλώνει απαραιτήτως συμμετοχή σε δύο εκπαιδευτικά προγράμματα ετησίως. Ανάλογα με τη θέση και την εμπειρία του καθενός ή της καθεμίας και τις αδυναμίες που έχουν καταγραφεί στις ετήσιες αξιολογήσεις, παρακολουθούν κάποια προεπιλεγμένα προγράμματα. Σε αντίθεση με άλλες επιχειρήσεις, εμείς δίνουμε ιδιαίτερη βαρύτητα στην εκπαίδευση και πρόκειται για μια διαδικασία που τηρούμε ευλαβικά και για την οποία λογοδοτούμε στα κεντρικά μας στη Φρανκφούρτη….»
Όσοι από εσάς τους αναγνώστες δραστηριοποιείστε στο χώρο της εκπαίδευσης στελεχών, ίσως να έχετε ακούσει πολλές φορές αντίστοιχες τοποθετήσεις από πελάτες, είτε αυτοί προέρχονται από το HR είτε από οποιοδήποτε άλλο εμπλεκόμενο τμήμα. Σε ό,τι με αφορά, τέτοιου είδους μεγαλόστομων δηλώσεων μοιάζουν με διακηρύξεις που έχουν στόχο τον άνευ νοήματος εντυπωσιασμό των άλλων αλλά κυρίως των ιδίων των φορέων τους οι οποίοι έχουν πλέον πιστέψει ακράδαντα πως η εταιρική τους κουλτούρα είναι κάτι το θέσφατο και απαράβατο.
«Λυπάμαι αλλά δεν μου ζητάτε εκπαίδευση!»
Αυτό λέω εγώ σε όσους εκ των παραπάνω εθελοτυφλούν ενώ το ίδιο ακριβώς σκέφτονται οι συμμετέχοντες που με το ζόρι παρευρίσκονται σε εκπαιδεύσεις. Εξηγούμαι. Όταν ο συνάδελφος –θεωρώ συναδέλφους όσους βρίσκονται στον ίδιο χώρο με μένα ασχέτως και αν κάθονται στην καρέκλα του πελάτη– χαρακτηρίζει τη λειτουργία της εκπαίδευσης ως μια «διαδικασία» που τηρείται ευλαβικά, χάνω όλο μου το ενδιαφέρον για τη συνέχεια. Αν βλέπουν την εκπαίδευση ως μια ακόμα διαδικασία από τις πολλές που έχουν στην εταιρεία τους, αυτό για μένα σημαίνει ότι δεν ενδιαφέρονται για το αποτέλεσμα της αλλά για το θεαθήναι. Είναι σαν να ακούω ότι «μας ενδιαφέρει να ολοκληρώσουμε τον κύκλο των εκπαιδεύσεων για να είμαστε εμείς εντάξει».
Προσωπικά, ουδόλως με απασχολεί αν «λογοδοτούν» στη Φρανκφούρτη ή στη Μαδαγασκάρη. Ισχυρίζονται ότι δίνουν ιδιαίτερη βαρύτητα στην εκπαίδευση αλλά αυτό δε φαίνεται να προκύπτει από πουθενά. Καμία σοβαρή κουβέντα για το περιεχόμενο της, το τελικό αποτέλεσμα που θέλουν να πετύχουν, τον αντίκτυπο της στους συμμετέχοντες και στο πώς θα διατηρήσουν και εξαπλώσουν τη νέα γνώση μετά τη λήξη της εκπαίδευσης ώστε να επέλθουν οι επιθυμητές αλλαγές στο εκάστοτε τμήμα της εταιρείας.
«Και τι θέλετε να κάνω με τους συμμετέχοντες οι οποίοι πιέστηκαν να συμμετέχουν αλλά στην πραγματικότητα μόνο το σώμα τους βρίσκεται στο χώρο ενώ το πνεύμα τους απέχει;» Κάνοντας αυτή την ερώτηση, λαμβάνω τις πλέον απίστευτες απαντήσεις και έχουν υπάρξει διάλογοι που θα μπορούσαν να γεμίσουν ολόκληρο βιβλίο. Σας δίνω μια γεύση.
«Είναι υποχρεωμένοι να συμμετέχουν…» ή «Είναι συμβατική τους υποχρέωση…»
«Είστε εκεί για να τους αξιολογήσετε/ βαθμολογήσετε…»
«Αν κάποιοι αντιδράσουν, έχετε το δικαίωμα να τους πείτε να επιστρέψουν στο γραφείο τους…»
«Να τους κάνετε συνεχώς ερωτήσεις για να τους κάνετε να συμμετέχουν»
«Είναι δική σας ευθύνη να τους πείσετε να συμμετέχουν»
«Στο τέλος κάθε εκπαιδευτικού προγράμματος, θέλουμε να έχουμε από εσάς γραπτή αναφορά και σχόλια για τον κάθε συμμετέχοντα ξεχωριστά».
Κάποιες αλήθειες
Λυπάμαι αλλά εσείς δεν μας ζητάτε να εκπαιδεύσουμε τους ανθρώπους σας. Ζητάτε κάποιους πρόθυμους να κάνουν τη δουλειά σας, να διορθώσουν τη στραβή πολιτική σας, να σας βγάλουν ασπροπρόσωπους. Η μεγαλύτερη σας έγνοια είναι να ολοκληρωθεί η εκπαίδευση χωρίς παρατράγουδα και αυτό που ζητάτε από τον εκπαιδευτή είναι να κρατήσει ισορροπίες έτσι ώστε οι «αποστάτες» και οι «αντιρρησίες συνείδησης» να κάτσουν φρόνιμα.
Επιπλέον, δεν είναι δουλειά του εκπαιδευτή να κάνει προσωπική αξιολόγηση κάθε συμμετέχοντα. Δεν είναι λίγες εκείνες οι φορές που μου το ζήτησαν και είμαι βέβαιος ότι το ίδιο θα έχει συμβεί και σε άλλους. Η απάντηση από μένα είναι Όχι. Δε βρισκόμαστε εκεί για να κρίνουμε άτομα και μάλιστα εν κρυπτώ. Σε μια περίπτωση που επέμειναν τόσο πολύ, (έκανα ότι) συμφώνησα. «Πολύ καλά. Θα το κάνω με τις παρακάτω προϋποθέσεις. Πρώτον εσείς θα ενημερώσετε γραπτώς τους συμμετέχοντες ότι θα υπάρχει ατομική αξιολόγηση. Δεύτερον, η έκθεση αξιολόγησης θα κοινοποιηθεί από εμένα προς τον κάθε συμμετέχοντα ξεχωριστά στο ίδιο email που θα απευθύνομαι προς το τμήμα εκπαίδευσης και στον προϊστάμενο τους. Τρίτον, για να μπορέσω να τους αξιολογήσω και να προτείνω βελτιωτικές ενέργειες, πείτε μου ποια είναι αυτά τα κριτήρια αξιολόγησης για τον καθένα ξεχωριστά έτσι ώστε να αποφύγω γενικότητες του τύπου ‘η συμμετοχή της ήταν πολύ ικανοποιητική, έκανε καίριες ερωτήσεις, διέθετε εξαιρετική επιχειρηματολογία’ και άλλα παρόμοια». Ο άνθρωπος απέναντι μου έγινε έξαλλος. «Μα δεν θέλουμε να ξέρουν ότι αξιολογούνται και ούτε μπορούμε να σου δώσουμε εμείς τα κριτήρια αξιολόγησης. Είναι προσωπικά τους δεδομένα…» Μονόπλευρη διαφάνεια!
Δεν είναι δουλειά του εκπαιδευτή να πείθει ή να «κάνει» τους παρευρισκόμενους να συμμετέχουν. Ναι στο να τους παρακινεί, να τους δίνει ευκαιρίες να ακουστούν, να διατυπώνουν τις απόψεις τους και να τους εμπλέκει, όσο αυτό είναι εφικτό, σε παραγωγικούς διαλόγους, χωρίς ωστόσο αυτή η προσπάθεια να γίνεται σε βάρος όλων των υπολοίπων οι οποίοι μπορεί να δυσανασχετήσουν αν διαπιστώσουν ότι υπάρχει ιδιαίτερη μεταχείριση στους αντιρρησίες. Κάποιος που δεν θέλει να μάθει, δεν θα αλλάξει σε ένα διήμερο εκπαιδευτικό πρόγραμμα και ούτε η ομαδική εκπαίδευση προσφέρεται, ως μέσο, για αλλαγή της νοοτροπίας του.
Τέλος, αυτό το «αν κάποιοι αντιδράσουν, έχετε το δικαίωμα να τους πείτε να επιστρέψουν στο γραφείο τους…» καταδεικνύει πλήρως την αμφισημία και την ευθυνοφοβία που εμπεριέχεται στην κουλτούρα ορισμένων επιχειρήσεων και ας μη το παραδέχονται.
Αγαπητέ μου συνάδελφε, στο είπα όταν είχαμε βρεθεί δια ζώσης, το επαναλαμβάνω και γραπτώς για να το μεταφέρεις –αν το αντέχει το στομάχι σου– στους πιο πάνω από σένα. «Ο εκπαιδευτής δεν είναι στέλεχος της εταιρείας και δεν έχει κανένα δικαίωμα να απομακρύνει κάποιον συμμετέχοντα για τον οποιοδήποτε λόγο. (Άλλωστε, αυτό θα ήταν δείγμα μετακύλισης ή ακόμα χειρότερα αποποίησης ευθυνών από την πλευρά της εταιρείας). Έχει όμως την υποχρέωση να διασφαλίσει την ποιότητα της εκπαίδευσης. Αν αισθανθεί ότι κάποιος από την ομάδα δεν σέβεται αυτή τη συνθήκη, τότε ενημερώνει άμεσα τη διεύθυνση του αρμόδιου τμήματος για να πράξει εκείνη τα δέοντα, χωρίς να δημιουργηθεί ένταση και χαλάσει το κλίμα». Και αν η εταιρεία δείξει ανοχή ή δεν κάνει κάτι; Σε αυτή τη μάλλον σπάνια περίπτωση, ο κάθε εκπαιδευτής πράττει κατά συνείδηση.
Στις δύο φορές που μου έχει τύχει τέτοιο περιστατικό ήμουν εξ αρχής σαφής ότι θα διακόψω την εκπαίδευση και αυτό έκανα στη μια περίπτωση. Ναι, σεβάστηκα τους υπόλοιπους συμμετέχοντες. Ναι, σεβάστηκα τον εαυτό μου και ναι έχασα έναν πελάτη. Όπως συνηθίζω να λέω: H επιλογή είναι δική μας.
Σχόλια