Για πολλούς, οδήγηση σημαίνει ελευθερία. Η ταχύτητα, οι διαδρομές, η μουσική μεταμορφώνουν το όχημα από απλό μεταφορικό μέσο σε μέσο φυγής που μας ταξιδεύει. Ακόμα και ταινίες έχουν γυριστεί με βασικούς πρωταγωνιστές αυτοκίνητα.
Τι συμβαίνει όμως όταν τα οχήματα φτάνουν πλέον στο τέλος του κύκλου ζωής τους; Και πότε «πεθαίνουν» τα αυτοκίνητα; Τα αυτοκίνητα στη χώρα μας «ζουν» κατά μέσο όρο γύρω στα 22 χρόνια. Οι Έλληνες επιλέγουν να ανακυκλώσουν τα αυτοκίνητά τους, είτε λόγω ηλικίας του οχήματος, είτε επειδή μπορεί να έχει εμπλακεί σε κάποιο τροχαίο, οπότε η επισκευή του κρίνεται μη συμφέρουσα για τον κάτοχό του.
Τα αυτοκίνητα είναι σύμμεικτα προϊόντα. Αποτελούνται από υλικά που έχουν διαφορετικούς τρόπους επεξεργασίας και ανακύκλωσης. Στη χώρα μας, τα ποσοστά ανακύκλωσης των οχημάτων άρχισαν να καταγράφονται από το 2004 όταν συστάθηκε το Σύστημα Εναλλακτικής Διαχείρισης Οχημάτων Ελλάδας (ΕΔΟΕ).
Ποια είναι η τύχη ενός αυτοκινήτου όταν παλαιώσει;
Όπως μας λέει ο κ. Επαμεινώνδας Βοναζούντας, Γενικός Διευθυντής της ΕΔΟΕ, ένα αυτοκίνητο περιέχει πολλά ρυπογόνα στοιχεία, αλλά και πολλά επικίνδυνα απόβλητα, όπως λιπαντικά έλαια, υγρά φρένων, υγρά συσσωρευτών, ελαστικά κ.ά. Αυτά τα στοιχεία μετατρέπουν ένα αυτοκίνητο σε πηγή μόλυνσης ειδικά αν αυτό εγκαταλειφθεί. Κατά την ανακύκλωσή του ένα αυτοκίνητο αποσυναρμολογείται. Οι εταιρείες που ανακυκλώνουν αυτοκίνητα συλλέγουν όλα τα χρήσιμα ανταλλακτικά και τα επαναπροωθούν στην αγορά για λόγους κυκλικότητας της οικονομίας, κάτι που ενθαρρύνει και η Ευρωπαϊκή Ένωση. Ένα ποσοστό, σχεδόν 75%, των οχημάτων αποτελείται από χρήσιμα μέταλλα τα οποία ανακυκλώνονται σε αντίστοιχες βιομηχανίες. Τα μέταλλα πάνε για χύτευση και τα μη μέταλλα πάνε για δευτερογενή ανακύκλωση.
Από την άλλη ένα αυτοκίνητο παραμένει στη μερίδα μας για όσο καιρό φαινόμαστε ως κάτοχοί του. Με βάση τη νομοθεσία, ο μόνος τρόπος για να διαγραφεί ένα αυτοκίνητο από τα αρχεία του υπουργείου μεταφορών είναι μέσω της ανακύκλωσης.
Πού μπορούμε να ανακυκλώσουμε το αυτοκίνητό μας;
Στην Ελλάδα υπάρχουν περισσότεροι από 150 αδειοδοτημένοι ανακυκλωτές που συνεργάζονται με την ΕΔΟΕ και αναλαμβάνουν την ανακύκλωση ενός αυτοκινήτου. Ο ανακυκλωτής αποστέλλει γερανό, χωρίς χρέωση, για να παραλάβει το προς απόσυρση-ανακύκλωση αυτοκίνητο, μεταφέροντας το στην εγκατάστασή του. Εκεί εκδίδεται το ειδικό πιστοποιητικό το οποίο κατατίθεται για λογαριασμό του πολίτη, μαζί με τις πινακίδες και την άδεια κυκλοφορίας στη διεύθυνση μεταφορών του υπουργείου προκειμένου να γίνει η διαγραφή.
Η ανακύκλωση σε νούμερα
Ο ετήσιος ρυθμός ανακύκλωσης στη χώρα, σύμφωνα με την ΕΔΟΕ, φτάνει τις 45-50 χιλιάδες αυτοκίνητα, τα οποία αποσύρονται προς ανακύκλωση. Το 80-85% είναι από ιδιώτες και ένα 15% είναι από τους δήμους και αφορά τα εγκαταλελειμμένα αυτοκίνητα.
Τα κίνητρα
Αυτή τη στιγμή εκτός του κινήτρου διαγραφής του αυτοκινήτου από τη μερίδα κάποιου, ένα άλλο κίνητρο αφορά τη δυνατότητα λήψης επιδοτήσεων από το κράτος, είτε σε επίπεδο passes, όπως το market pass και το fuel pass, ενώ επιδοτήσεις υπάρχουν και για την αγορά ηλεκτρικού αυτοκινήτου.
Επίσης, οι ίδιοι οι αδειοδοτημένοι ανακυκλωτές προσφέρουν ως κίνητρο συνήθως το ποσό των 50-100 ευρώ προς τους πολίτες όταν παραλαμβάνουν ένα αυτοκίνητο, λόγω της αξιοποίησης των ανταλλακτικών του. Το ποσό που θα δώσει ο ανακυκλωτής στον πολίτη εξαρτάται από την κατάσταση του αυτοκινήτου.
Οι επιτήδειοι
Όπως μας αναφέρει ο κ. Βοναζούντας, δυστυχώς υπάρχουν πολλοί επιτήδειοι, οι οποίοι μην έχοντας όλες τις φορολογικές και μισθολογικές επιβαρύνσεις κ.λπ. αφού δεν διαθέτουν νόμιμη άδεια λειτουργίας, φέρεται να προσφέρουν περισσότερα χρήματα για την ανακύκλωση ενός οχήματος στο τέλος του κύκλου ζωής του. Είναι άνθρωποι που δεν έχουν έδρα, ΑΦΜ, και θεωρούνται από την αγορά γυρολόγοι. Σε περίπτωση που κάποιος απευθυνθεί σε μη αδειοδοτημένο ανακυκλωτή, το αυτοκίνητο μπορεί να μην διαγραφεί ποτέ και να μείνει για πάντα στη μερίδα του κατόχου του.
Ο ρόλος της ΕΔΟΕ
Στην χώρα μας δεν παράγουμε αυτοκίνητα, εισάγουμε. Υπάρχουν λοιπόν 26 επίσημοι αντιπρόσωποι αυτοκινήτων οι οποίοι, βάσει νόμου, είναι υποχρεωμένοι να φροντίσουν οι ίδιοι για την τύχη των αυτοκινήτων που πωλούν στην αγορά. Οι εισαγωγείς αυτοί δημιούργησαν την ΕΔΟΕ, την οποία και χρηματοδοτούν ως μέλη της στη λογική της αναλογικότητας. Η ίδια η ΕΔΟΕ έχει ελεγκτικό ρόλο ως προς την ορθότητα της όλης διαδικασίας ανακύκλωσης αυτοκινήτων, αλλά και καταγραφής των στοιχείων ανακύκλωσης υλικών που εν συνεχεία καταθέτει στον ΕΟΑΝ. Ετησίως υλοποιούνται από την ΕΔΟΕ γύρω στις 1.300 επιθεωρήσεις σε κέντρα παραλαβής οχημάτων προς ανακύκλωση. Οι έλεγχοι αφορούν την απόδοση εξουσιοδοτήσεων και πιστοποιητικών για διαγραφή των αυτοκινήτων από την μερίδα των πολιτών, καθώς και τη διαδικασία ορθής απομάκρυνσης των υλικών από τα οχήματα και παράδοσής τους σε άλλες εταιρείες ανακύκλωσης.
Η ΕΔΟΕ δεν έχει δικαίωμα να ανακυκλώσει η ίδια αυτοκίνητα, ούτε και να συμμετέχει σε εταιρείες ανακύκλωσης. Ουσιαστικά έχει το ρόλο συντονιστή στην όλη διαδικασία. Στο σύστημα της ΕΔΟΕ μπορούν και πρέπει να συμμετάσχουν επίσης και οι εισαγωγείς μεταχειρισμένων αυτοκινήτων, όπως αναφέρει ο κ. Βοναζούντας, οι οποίοι αυτή τη στιγμή αποδίδουν στο σύστημα το ποσό των 200 ευρώ ετησίως.
Ο στόχος της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Η Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.) απαιτεί το 95% των υλικών που προέρχονται από αυτοκίνητα στο τέλος του κύκλου ζωής τους να επαναχρησιμοποιούνται. Για παράδειγμα, από ένα αυτοκίνητο βάρους 1.000 κιλών η Ε.Ε. απαιτεί τα 950 κιλά να δοθούν είτε ως ανταλλακτικά είτε να ανακυκλωθούν. Στη χώρα μας, σύμφωνα με την ΕΔΟΕ, σε μέσο όρο τριετίας, τετραετίας ο στόχος αυτός επιτυγχάνεται.
Επιπλέον η Ε.Ε. υποχρεώνει τους κατασκευαστές οχημάτων να λαμβάνουν υπόψη, στο σχεδιασμό νέων οχημάτων, τη δυνατότητα ανακύκλωσης τους όταν φτάσουν στο τέλος του κύκλου της ζωής τους γεγονός που οδηγεί σε πολλές καινοτομίες όσον αφορά την παραγωγή.
Η ανακύκλωση αυτοκινήτων είναι σημαντική για δύο κύριους λόγους. Κατ’ αρχάς απελευθερώνεται πολύτιμος ελεύθερος δημόσιος χώρος στάθμευσης από τα μεγάλα αστικά κέντρα και αποτρέπεται η διαρροή επικίνδυνων υλικών στο περιβάλλον. Αφετέρου δίνεται η δυνατότητα επανάκτησης υλικών και μετάλλων τα οποία επαναχρησιμοποιούνται, ενισχύοντας έτσι την κυκλική οικονομία.
Στη λογική αυτή μειώνονται οι εξορύξεις και η αντίστοιχη κατανάλωση ενέργειας (η ανακύκλωση μετάλλων απαιτεί λιγότερη ενέργεια από ότι η παραγωγή τους). Επιπλέον η ανακύκλωση αυτοκινήτων τροφοδοτεί τα άλλα συστήματα ανακύκλωσης (ελαστικά, μπαταρίες και ορυκτέλαια). Τέλος, σημαντικά είναι τα οφέλη από την ανακύκλωση μπαταριών (όπου ανακτάται κυρίως ο μόλυβδος) και των καταλυτών (όπου ανακτώνται πολύτιμα μέταλλα όπως η πλατίνα και το ρόδιο).
Σχόλια