Σηκώνουμε τη «γαλάζια σημαία» ψηλά

Το πρόγραμμα της «γαλάζιας σημαίας» ξεκίνησε στη χώρα μας το 1992, είναι εθελοντικό και υλοποιείται από την Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης (ΕΕΠΦ). Ιδρυτής του προγράμματος είναι το Ίδρυμα για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση (Foundation for Environmental Education-FEE) που εδρεύει στη Δανία. Από το 1992 μέχρι σήμερα, στο πρόγραμμα της «γαλάζιας σημαίας», πέραν των ακτών, έχουν ενταχθεί μαρίνες και τουριστικά σκάφη.

Πως κερδίζεις μια «γαλάζια σημαία»;

Για να βραβευθεί ένα σημείο, για παράδειγμα μια ακτή, μας λέει η κα Δαρεία Νεφέλη Βουρδουμπά, Υπεύθυνη Συντονισμού της Ελληνικής Εταιρίας Προστασίας της Φύσης για το Πρόγραμμα της «γαλάζιας σημαίας», θα πρέπει να οργανωθεί σύμφωνα με τα κριτήρια του προγράμματος και να λειτουργεί για ένα χρόνο ως υποψήφιο σημείο για βράβευση. Μπορούν να συμμετέχουν δήμοι ή ιδιώτες, όπως για παράδειγμα ξενοδοχεία, που έχουν τη διαχείριση του υπό βράβευση σημείου και που αναλαμβάνουν την οργάνωση και τη διατήρηση των παρεχόμενων υπηρεσιών που προσφέρονται.

Η συνδρομή για τη συμμετοχή μίας ακτής στο πρόγραμμα καλύπτει τα διαχειριστικά κόστη τα οποία ανέρχονται ετησίως στα 495 ευρώ και καταβάλλονται με την υποβολή της αίτησης, ανεξαρτήτως βράβευσης.

Η ώρα των αξιολογήσεων

Από τον Ιούλιο έως τα τέλη Αυγούστου πραγματοποιούνται επισκέψεις αξιολόγησης σε όλες τις υποψήφιες ακτές. Αυτό συνεπάγεται ότι οι ακτές πρέπει να έχουν ολοκληρώσει την οργάνωση τους κατά τη διάρκεια της αιχμής της κολυμβητικής περιόδου. Οι επισκέψεις αυτές πραγματοποιούνται επί το πλείστον απροειδοποίητα, από εθελοντές- αξιολογητές του προγράμματος.

Ο διαχειριστής υποβάλλει αίτηση υποψηφιότητας στην ΕΕΠΦ, η οποία αξιολογεί τις αιτήσεις των υποψηφίων, ελέγχει την επάρκεια των δικαιολογητικών, ιδιαίτερα σε ότι αφορά στην ποιότητα των υδάτων και υποβάλει εισήγηση προς την Εθνική Επιτροπή Κρίσεων.

Στην Εθνική Επιτροπή Κρίσεων συμμετέχουν εκπρόσωποι των Υπουργείων Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Τουρισμού, Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, Υγείας, Εσωτερικών, του Ελληνικού Οργανισμού Τουρισμού, της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδας (ΚΕΔΕ), του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού, της Διεύθυνσης Α’/βάθμιας Εκπαίδευσης Ανατ. Αττικής, της περιβαλλοντικής ΜΚΟ ΑΡΧΕΛΩΝ και των Εθελοντών Αξιολογητών Ακτών και Μαρινών.

Συχνά η Εθνική Επιτροπή Κρίσεων απορρίπτει υποψηφιότητες γιατί δεν πληρούν τα κριτήρια, ιδιαίτερα εκείνα της ασφάλειας και της ποιότητας των νερών. Οι τελικές αποφάσεις της αποτελούν εισήγηση προς τη Διεθνή Επιτροπή Κρίσεων η οποία είναι εκείνη, και η μόνη, που τελικά αποφασίζει, βάσει των στοιχείων από τις Εθνικές Επιτροπές Κρίσεων, για τις βραβεύσεις σε ολόκληρο τον κόσμο. Αποτελείται από εκπροσώπους του Προγράμματος Περιβάλλοντος των Ηνωμένων Εθνών (UNEP), του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού (UNWTO), της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Ναυαγοσωστών (ILSE), του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος (EEA), του Διεθνούς Συμβουλίου Συνδέσμων Θαλάσσιας Βιομηχανίας (ICOMIA), της Ένωσης Ακτών και Θαλασσών (EUCC). Συμμετέχει επίσης ανεξάρτητος επιστήμονας ειδικός στην Περιβαλλοντική Εκπαίδευση.

Η ακτή βραβεύεται με βάση την οργάνωση που είχε την προηγούμενη κολυμβητική περίοδο, η οποία έχει ελεγχθεί και μπορεί να αξιολογηθεί. Τη νέα χρονιά, για να λάβει τη «γαλάζια σημαία», η ακτή οργανώνεται και πάλι σύμφωνα με τα απαιτούμενα κριτήρια και έχει τη ρητή υποχρέωση να διατηρήσει την οργάνωση της καθολικά και την τρέχουσα περίοδο. Σε περίπτωση που σε μια ακτή διαπιστωθεί, είτε από τις επισκέψεις, είτε από καταγγελίες, ότι τα κριτήρια δεν πληρούνται, τότε η «γαλάζια σημαία» αφαιρείται προσωρινά ή και για όλη τη διάρκεια της κολυμβητικής περιόδου, ανάλογα με το αν μπορεί να αποκατασταθεί το όποιο πρόβλημα.

Ακτές με δημόσιους ή ιδιώτες διαχειριστές

Για να βραβευθεί μια ακτή με τη «γαλάζια σημαία», πρέπει πρωτίστως να έχει εξαιρετική ποιότητα υδάτων, τονίζει η κα Βουρδουμπά. Τα κριτήρια για τα νερά είναι καθοριστικά, είναι όμως μόλις 5 σε σύνολο 33 που αξιολογούνται. Τα υπόλοιπα κριτήρια αφορούν την περιβαλλοντική εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση, την καθαριότητα και οργάνωση της ακτής, τις εγκαταστάσεις υγιεινής, την πληροφόρηση του κοινού για τις παρεχόμενες υπηρεσίες και για την ποιότητα των νερών, την ασφάλεια επισκεπτών και λουομένων, τις υπηρεσίες για ΑΜΕΑ και την προστασία της φύσης στο χώρο της ακτής και γύρω από αυτήν.

Μαρίνες- Σκάφη

Τα κριτήρια για τις μαρίνες και τα σκάφη κατατάσσονται στις ίδιες βασικές κατηγορίες που αναφέρθηκαν παραπάνω είναι όμως 38 για τις μαρίνες και 51 για τα σκάφη. Στην περίπτωση των μαρίνων το κριτήριο για τα ύδατα είναι η οπτικά παρατηρούμενη ποιότητα, δηλαδή να είναι καθαρά χωρίς αφρούς, λάδια, σκουπίδια κ.λπ. Στην περίπτωση των σκαφών υπάρχουν επιπλέον πολλά τεχνικά κριτήρια, στα οποία προστίθεται και η ειδική κατηγορία για τη συμπεριφορά κοντά στα άγρια ζώα, όπως οι θαλάσσιες χελώνες και τα κητώδη.

«Γαλάζια σημαία» και αειφορία

Ανέκαθεν το πρόγραμμα είχε ως υποχρεωτικό κριτήριο το θεσμό της ανακύκλωσης και το διαχωρισμό των απορριμμάτων σε όσα είναι ανακυκλώσιμα και μη. Τα κριτήρια ορίζουν ότι θα πρέπει να υπάρχουν ξεχωριστοί κάδοι ανακύκλωσης με την ένδειξη του ανακυκλώσιμου υλικού για εύκολη αναγνώριση από το κοινό. Επιπλέον κομμάτι της αειφόρου διαχείρισης είναι η περιβαλλοντική προστασία της γύρω από την ακτή περιοχής, ιδιαίτερα ευάλωτων οικοτόπων ή ειδών. Υποχρέωση των διαχειριστών είναι επίσης να σχεδιάζουν και να υλοποιούν περιβαλλοντικές δράσεις στις βραβευμένες ακτές, με εμπλοκή του κοινού και της τοπικής κοινωνίας. Είναι ακόμη υποχρεωτική η ανάρτηση πληροφοριών στον πίνακα ανακοινώσεων της ακτής για το φυσικό περιβάλλον της ακτής και της περιοχής, κάτι που δίνει την δυνατότητα στους επισκέπτες να ενημερωθούν, καθώς και να εφαρμόσουν πρακτικές για την προστασία ευαίσθητων ειδών και περιοχών, όπως είναι οι αμμοθίνες, το κρινάκι της θάλασσας ακόμα και η θαλάσσια χελώνα την περίοδο της ωοτοκίας της. Η ευρεία αναθεώρηση των κριτηρίων, που έχει ήδη ξεκινήσει από το FEE σε συνεργασία με τους εθνικούς χειριστές, θα διευρύνει τις απαιτήσεις του προγράμματος, φιλοδοξώντας να καταστήσει τη «γαλάζια σημαία» σε «εργαλείο» ολιστικής αειφορικής διαχείρισης της παράκτιας ζώνης.

Για το 2023, έχουν βραβευθεί 617 ακτές από τις οποίες 401 έχουν διαχειριστές δήμους και 227 έχουν διαχειριστή ιδιώτη. Οι βραβευμένες μαρίνες είναι 18 και τα τουριστικά σκάφη 6.