Ανακύκλωση αποβλήτων λιπαντικών ελαίων με απλά λόγια

Ουσιαστικά πρόκειται για τη μετάβαση από το κάθετο μοντέλο παραγωγής, κατανάλωσης, απόρριψης, σε ένα κυκλικό μοντέλο συλλογής, αναγέννησης, επαναχρησιμοποίησης, όπου τα προϊόντα “αναδημιουργούνται” μετά από κάποια επεξεργασία ή μεταποίηση.

Από το 2015 που παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το στρατηγικό σχέδιο κυκλικής οικονομίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής μέχρι και σήμερα, έχει τεθεί σε ισχύ ένα αναθεωρημένο νομοθετικό πλαίσιο που θεσπίστηκε στην ΕΕ το 2018 και περιλαμβάνει συγκεκριμένα και αρκετά φιλόδοξα ποσοστά ανακύκλωσης.

Τα απόβλητα λιπαντικών ελαίων δεν θα μπορούσαν να εξαιρεθούν από την προσπάθεια αυτή.

Τι είναι τα απόβλητα λιπαντικών ελαίων, που βρίσκονται και πως ανακυκλώνονται;

Τα λιπαντικά έλαια συναντώνται σε διάφορους κλάδους της βιομηχανικής παραγωγής, της αυτοκινητοβιομηχανίας, της ναυτιλίας κ.ά., καθώς είναι απαραίτητα για την ορθή λειτουργία των μηχανών. Τα απόβλητα των λιπαντικών ελαίων είναι κατά κύριο λόγο απόβλητα υδραυλικών ελαίων, ελαίων μηχανής κιβωτίου ταχυτήτων και λίπανσης, απόβλητα έλαια μόνωσης και μεταφοράς θερμότητας κ.ά. Τα έλαια αυτά, σύμφωνα με τις εθνικές και ευρωπαϊκές απαιτήσεις, αφότου χρησιμοποιηθούν, δεν πρέπει να απορρίπτονται, αλλά να συλλέγονται προκειμένου να ανακυκλωθούν με σκοπό την παραγωγή νέων λιπαντικών ελαίων που θα ενταχθούν προς χρήση στην αγορά. Τα απόβλητα λιπαντικών ελαίων είναι επικίνδυνα για τη δημόσια υγεία και το περιβάλλον διότι περιέχουν σε μεγάλες συγκεντρώσεις τοξικές και καρκινογόνες ουσίες, όπως βαρέα μέταλλα, πολύ-χλωριωμένους υδρογονάνθρακες, πολύ-αρωματικές ενώσεις κ.τ.λ. Η ανεξέλεγκτη διάθεση προκαλεί ρύπανση υπέργειων, υπόγειων υδάτων και του εδάφους.

Συγκεκριμένα, 1 λίτρο αποβλήτων λιπαντικών ελαίων μπορεί να ρυπάνει μέχρι και 1 εκ. λίτρα πόσιμου νερού. Η καύση τους δημιουργεί προβλήματα αερίων εκπομπών.

Στην Ε.Ε. το 50% των λιπαντικών ελαίων που αγοράζονται καταλήγει ως απόβλητο, ενώ το υπόλοιπο 50% καίγεται, είτε χάνεται κατά τη διάρκεια της χρήσης.

Ξεκάθαρα, τα απόβλητα λιπαντικά έλαια είναι τοξικά και επικίνδυνα γεγονός που κάνει την ανακύκλωσή τους επιτακτική.

Για να γίνει όμως αυτό είναι απαραίτητο να υπάρχει ένας συντονιστής που θα οργανώνει όλη τη διαδικασία συλλογής, μεταφοράς, προσωρινής αποθήκευσης και αξιοποίησής τους. Ο συντονιστής αυτός στη χώρα μας είναι το Εθνικό Συλλογικό Σύστημα Εναλλακτικής Διαχείρισης Αποβλήτων Λιπαντικών Ελαίων «ΕΝΔΙΑΛΕ Α.Ε.».

Τι είναι η ΕΝΔΙΑΛΕ;

Το Συλλογικό Σύστημα Εναλλακτικής Διαχείρισης Αποβλήτων Λιπαντικών Ελαίων «ΕΝΔΙΑΛΕ Α.Ε.», είναι ο οργανισμός που συντονίζει όλα τα στάδια διαχείρισης των απόβλητων λιπαντικών ελαίων, καταγράφοντας τα στοιχεία του κάθε σταδίου, έτσι ώστε να αποτυπώνεται αναλυτικά η διαχείριση του συγκεκριμένου αποβλήτου στη χώρα μας.

Στην πρόσφατη παρουσίαση του επιχειρησιακού σχεδίου της ΕΝΔΙΑΛΕ για την πενταετία 2023-2027, από τον κ. Γιώργο Δεληγιώργη, Πρόεδρο & Διευθύνοντα Σύμβουλό της, το οποίο εγκρίθηκε από τον Ελληνικό Οργανισμό Ανακύκλωσης (ΕΟΑΝ), η ΕΝΔΙΑΛΕ πρόκειται να προχωρήσει σε επενδύσεις ύψους 1,5 εκατ. ευρώ μέχρι το 2027 για την αναβάθμιση των υποδομών της σε όλη την Ελλάδα και την ενίσχυση των διαδικασιών ποιοτικού ελέγχου των αποβλήτων λιπαντικών ελαίων μέσω της προμήθειας σύγχρονου τεχνολογικού εξοπλισμού και εξειδικευμένων μηχανημάτων.

Τα χρήματα αυτά έχουν μαζευτεί από προηγούμενες χρήσεις και δεν προέρχονται από κρατικές επιδοτήσεις.

Η πρωτιά της Ελλάδας

Σύμφωνα με την ΕΝΔΙΑΛΕ, η Ελλάδα είναι πρώτη σε ποσοστό αναγέννησης λιπαντικών στην Ευρώπη, δεδομένου ότι οδηγεί το 100% των συλλεγόμενων αποβλήτων λιπαντικών ελαίων σε επαναδιύλιση, γεγονός που αποτελεί σημαντικό επίτευγμα κυκλικής οικονομίας.

Η Ελλάδα στον τομέα διαχείρισης των λιπαντικών ελαίων έχει να επιδείξει όχι μόνο ορθή πρακτική, αλλά και πρωτοπορία σε Ευρωπαϊκό επίπεδο. Από το 2004 έχουν συλλεχθεί και ανακυκλωθεί 530.000 μετρικοί τόνοι αποβλήτων λιπαντικών ελαίων. Αυτό συνεπάγεται ότι έχει αποτραπεί η μόλυνση από 27.000 τόνους επικίνδυνων και τοξικών αποβλήτων κατά μέσο όρο ανά έτος, έχουν μειωθεί οι εκπομπές CO2 για την παραγωγή λιπαντικών ίση με αυτή που θα απορροφούσαν 9,5 εκατ. δέντρα, ενώ έχει αποφευχθεί και η μόλυνση της υδάτινης επιφάνειας σε έκταση 3.670 τμ, δηλαδή σχεδόν όσο η Εύβοια.

Με αυτά τα νούμερα γίνεται αντιληπτή η σημασία που έχει η ορθή διαχείριση αποβλήτων λιπαντικών ελαίων για την Ελλάδα.

Η αλυσίδα της ανακύκλωσης λιπαντικών ελαίων με απλά λόγια

Ας πάρουμε την αλυσίδα της ανακύκλωσης αποβλήτων λιπαντικών ελαίων από την αρχή. Ξεκινάμε με τον παραγωγό ή τον εισαγωγέα, δηλαδή αυτόν που διοχετεύει το αρχικό λιπαντικό έλαιο στην αγορά, ο οποίος ταυτόχρονα έχει ευθύνη για το απόβλητο που πρόκειται να παραχθεί μετά την χρήση του προϊόντος του. Αυτό συνεπάγεται ότι είτε θα πρέπει να αναλάβει ο ίδιος, τη διαχείρισή του αποβλήτου, ή θα συμβληθεί με κάποιο Συλλογικό Σύστημα Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΣΣΕΔ) προκειμένου το απόβλητο αυτό να οδηγηθεί στην ανακύκλωση.

Στην περίπτωση των αποβλήτων λιπαντικών ελαίων, οι παραγωγοί/εισαγωγείς λιπαντικών, αναθέτουν στην ΕΝΔΙΑΛΕ καταβάλλοντας 18 ευρώ ανά τόνο (τιμή 2023), τη διαχείριση των αποβλήτων τους. Η ΕΝΔΙΑΛΕ, που είναι μέλος του Ομίλου Motor Oil, είναι το μόνο ΣΣΕΔ αποβλήτων λιπαντικών ελαίων στη χώρα αυτή τη στιγμή, η οποία λειτουργεί ως ρυθμιστής της διαδικασίας.

Εν συνεχεία, οι συμβεβλημένοι με την ΕΝΔΙΑΛΕ συλλέκτες αναλαμβάνουν να μεταφέρουν το απόβλητο που έχει παραχθεί σε κάποιο από τα 8 κέντρα συλλογής που βρίσκονται ανά την επικράτεια, και ανήκουν στην ΕΝΔΙΑΛΕ, ώστε να γίνει η προσωρινή του αποθήκευση. Μετά την καταγραφή των ποσοτήτων και την ολοκλήρωση των απαραίτητων ελέγχων δίνονται οι αναγκαίες πιστοποιήσεις. Από τη στιγμή που θα ολοκληρωθούν αυτές οι διαδικασίες τα απόβλητα λιπαντικών ελαίων θα οδηγηθούν στους αξιοποιητές ή αναγεννητές όπως λέγονται, οι οποίοι αναλαμβάνουν να δημιουργήσουν νέα λιπαντικά έλαια. Η ΕΝΔΙΑΛΕ συνεργάζεται με το σύνολο των 7 αναγεννητών ανά τη χώρα, οι οποίοι πληρούν τις προϋποθέσεις σύμφωνα με το εγκεκριμένο, από τον ΕΟΑΝ σχέδιό της και στους οποίους οδηγείται το σύνολο των συλλεγόμενων αποβλήτων λιπαντικών ελαίων προς αναγέννηση.

Στον κλάδο της ανακύκλωσης λιπαντικών ελαίων αυτή τη στιγμή υπάρχουν περίπου 46 εταιρείες συλλέκτες, και περίπου 225 υπόχρεοι παραγωγοί που είναι συμβεβλημένοι με την ΕΝΔΙΑΛΕ.

Ένα από τα πιο προηγμένα συστήματα αναγέννησης λιπαντικών ελαίων όπως αναφέρθηκε κατά τη διάρκεια της παρουσίασης της ΕΝΔΙΑΛΕ είναι αυτό που χρησιμοποιεί η LPC, που ανήκει στον όμιλο της Motor Oil. Πρόκειται για τη μέθοδο ανακύκλωσης με απόσταξη υπό κενό – υδρογόνωση (propane extraction). Σύμφωνα με την ΕΝΔΙΑΛΕ, η μέθοδος της καταλυτικής υδρογονοεπεξεργασίας είναι αναμφισβήτητα, η πλέον αποδοτική λύση επαναδιύλισης αποβλήτων λιπαντικών ελαίων, για την παραγωγή υψηλής ποιότητας βασικών λιπαντικών και ταυτόχρονα την ελαχιστοποίηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων.

Η ανωτέρω μέθοδος συνδυάζεται με τη μέθοδο εκχύλισης προπάνιου (Propane Extraction) η οποία επιτρέπει την μεγιστοποίηση της ανάκτησης του λιπαντικού κλάσματος και την παραγωγή βασικών λιπαντικών υψηλού δείκτου ιξώδους. Στην Ελλάδα, η τεχνολογία αυτή εφαρμόζεται στο διυλιστήριο της LPC, στο οποίο οδηγείται προς αναγέννηση και ο μεγαλύτερος όγκος των συλλεγόμενων αποβλήτων λιπαντικών ελαίων.