Η «έκρηξη» της τεχνητής νοημοσύνης, τα θετικά... και οι απειλές για τους καταναλωτές

Ειδικότερα με την ανάπτυξη των υπολογιστών που ο «τρόπος σκέψης» τους μοιάζει ολοένα και περισσότερο με τον ανθρώπινο, η χρήση τους είναι αναπόφευκτη αν θέλουμε να συμβαδίζουμε με τις σημερινές τεχνολογίες.

Η εύλογη έκρηξη του ενδιαφέροντος οφείλεται στο γεγονός πως η Τεχνητή Νοημοσύνη επιτρέπει την ανάπτυξη μιας νέας γενιάς προϊόντων και υπηρεσιών, σε μια σειρά από τομείς όπως: πράσινη και κυκλική οικονομία, κατασκευή μηχανημάτων, γεωργία, υγειονομική περίθαλψη, μόδα, τουρισμός.

Την ίδια ώρα, μπορεί να συμβάλει στην αύξηση των πωλήσεων, στη συντήρηση μηχανών, στην εξοικονόμηση ενέργειας, στη βελτίωση της παραγωγής και της ποιότητας προϊόντων αλλά και της εξυπηρέτησης πελατών.

Μια μόνο μικρή πτυχή για παράδειγμα παρουσιάστηκε την προηγούμενη εβδομάδα όταν γνωστή εταιρεία λάνσαρε το πρώτο κλιμαστικό στην Ελλάδα που λειτουργεί «έξυπνα» και αποδοτικά με την χρήση της Τεχνητής Νοημοσύνης.

Την ίδια ώρα, η χρήση της τεχνητής νοημοσύνης συναντάται και στις δημόσιες υπηρεσίες όπου μπορεί να εξασφαλίσει μείωση κόστους και να προσφέρει νέες δυνατότητες για τις δημόσιες μεταφορές, την εκπαίδευση, την καλύτερη διαχείριση ενέργειας και αποβλήτων και τη βελτίωση της βιωσιμότητας ορισμένων προϊόντων.

Τα νέρα για πολλούς ακόμη θεωρούνται «αχαρτογράφητα».

Δεν είναι λίγοι που κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου - και μάλιστα κορυφαίοι ειδικοί του τεχνολογικού κλάδου (πχ ο διευθύνων σύμβουλος της OpenAI Σαμ Άλτμαν, ο διευθύνων σύμβουλος του Google DeepMind Ντέμης Χασάμπης ή ο Ντάριο Αμοντέι της Anthropic) - κάνοντας λόγο για ενδεχόμενα καθημερινά προβλήματα... μέχρι και εξαφάνιση της ανθρωπότητας λόγω ΤΝ.

Θετικά και Αρνητικά

Τούτο λεχθέντων, όπως κάθετι καινούργιο και άγνωστο αντιμετωπίζεται με σκεπτικισμό ή μεγάλο ενθουσιασμό. Εστιάζοντας στα θετικά του νέου αυτού «κόσμου» που ξεδιπλώνεται μπροστά μας, μπορούμε να πούμε πως είναι:

Η μείωση λαθών

Με διαφορά ένα από τα βασικότερα πλεονεκτήματα της τεχνητής νοημοσύνης είναι η ελαχιστοποίηση του ανθρώπινου λάθους. Όπως είναι λογικό ο άνθρωπος κάνει πολλά λάθη, αλλά οι υπολογιστές (αν προγραμματιστούν σωστά) μπορούν να τα αποφύγουν.

Οι ταχύτερες αποφάσεις

Η εξοικονόμηση χρόνου και πόρων για μια εταιρεία μπορεί να είναι ανεκτίμητη και είναι κάτι που η τεχνητή νοημοσύνη καταφέρνει. Συνεργάζεται με διάφορες τεχνολογίες που βοηθούν τις μηχανές να λαμβάνουν αποφάσεις ταχύτερα από τους ανθρώπους, με αποτέλεσμα να γίνονται πιο γρήγορα και οι ενέργειες.

Οι προβλέψεις

Ένα ακόμα θετικό της τεχνητής νοημοσύνης είναι το γεγονός πως μπορεί να εντοπίζει μοτίβα από την ανάλυση των δεδομένων, με αποτέλεσμα να κάνει και προβλέψεις.

Στον αντίποδα, αν θέλουμε να εστιάσουμε σε αρνητικά στοιχεία μπορούμε να διακρίνουμε:

Το κόστος επένδυσης

Για την ώρα τουλάχιστον, τα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης δεν είναι φθηνά. Η αρχική τους εγκατάσταση μόνο απαιτεί υψηλό κόστος επένδυσης που δεν μπορούν να διαθέσουν όλες οι εταιρείες. Θα πρέπει επίσης να ληφθεί υπόψη και το κόστος όλου του software και hardware που απαιτείται, καθώς και το κόστος εκπαίδευσης του προσωπικού.

Αλλάζει η μορφή της εργασίας

Έκδηλη είναι επίσης και η ανησυχία για τις αλλαγές στα εργασιακά και αν οι μηχανές θα αντικαταστήσουν τους ανθρώπους - εργαζόμενους. Η τεχνητή νοημοσύνη έρχεται να αλλάξει το εργασιακό σκηνικό καταργώντας κάποια πιο παραδοσιακά και «χειροκίνητα» επαγγέλματα τα οποία θα αντικατασταθούν γρήγορα.

Δεν υπάρχουν συναισθήματα

Όσο και να μπορούν τα συστήματα να αντικαταστήσουν μια ανθρώπινη εργασία, αυτό που δεν μπορεί να αντικατασταθεί είναι ο παράγοντας του συναισθήματος. Τα συστήματα AI λειτουργούν καθαρά με τη λογική και λόγω αυτού δεν μπορούν να δημιουργήσουν μια σύνδεση με έναν χρήστη όπως θα έκανε ο άνθρωπος. Με αυτά που ξέρουμε τουλάχιστον...

Εκγρήγορση από τους θεσμούς - Καμπανάκι από Ενώσεις

Από την άλλη πλευρά, η τεχνητή νοημοσύνη εγείρει σοβαρές ανησυχίες σχετικά με τα δικαιώματα και την ασφάλεια των καταναλωτών. Η αυξανόμενη χρήση της απαιτεί ρυθμιστική παρέμβαση, προκειμένου για την αντιμετώπιση των προκλήσεων και των ανησυχιών που εγείρει ως προς το απόρρητο, τη χειραγώγηση, την προσωπική ακεραιότητα, την εξαπάτηση, την παραπληροφόρηση, τις διακρίσεις, την απάτη, την παραπλάνηση και πολλά άλλα.

Επιπλέον, η χρήση της απαιτεί σημαντικούς πόρους, γεγονός που έχει σοβαρές επιπτώσεις για το κλίμα και το περιβάλλον.

Σήμερα, Ενώσεις καταναλωτών από 13 ευρωπαϊκές χώρες μεταξύ των οποίων και η Ε.Κ.ΠΟΙ.ΖΩ., ξεκινούν συντονισμένη δράση και ζητούν από τα αρμόδια Υπουργεία και τις Αρχές να ερευνήσουν για τους κινδύνους όσον αφορά τις επιπτώσεις της τεχνητής νοημοσύνης, όπως το ChatGPT, και να επιβάλουν την ισχύουσα νομοθεσία για την προστασία των καταναλωτών.

Για την ιστορία, στις 14 Ιουνίου 2023 το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε το σχέδιο πρότασης για τη ρύθμιση της τεχνητής νοημοσύνης –ενόψει των διαπραγματεύσεων με το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο για το τελικό κείμενο. Ο κανονισμός θα έχει σημαντικό αντίκτυπο στην ανάπτυξη και χρήση της τεχνητής νοημοσύνης.

10+1 αιτήματα από τις Ενώσεις Καταναλωτών για τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης:

• ­Λόγω της απουσίας ενός ενιαίου Ευρωπαϊκού νομοθετικού πλαισίου και λόγω της χρονοβόρας διαδικασίας ενσωμάτωσης του νέου σχεδίου Κανονισμού, τα αρμόδια όργανα θα πρέπει να διερευνήσουν κατά πόσο τα νέα προϊόντα και οι υπηρεσίες που βασίζονται στην τεχνητή νοημοσύνη ενδέχεται να βλάπτουν τους καταναλωτές και να επιβάλουν την υφιστάμενη νομοθεσία για την προστασία των δεδομένων, την ασφάλεια των προϊόντων, τη διασφάλιση του ανταγωνισμού και τη νομοθεσία για την προστασία των καταναλωτών.
• ­Οι εταιρείες θα πρέπει να συμμορφώνονται πλέον και να σέβονται τους υφιστάμενους κανονισμούς της Ε.Ε. Επίσης, να αποφεύγουν πολιτικές χειραγώγησης και παραπλάνησης των καταναλωτών με τη δικαιολογία ότι η εν λόγω τεχνολογία είναι νέα. Το ChatGPT, το Midjourney, το Stable Diffusion και το DALL-E βασίζονται στην τεχνητή νοημοσύνη. Εταιρείες όπως η Microsoft, η Google και το Snapchat έχουν ήδη εφαρμόσει την τεχνολογία στις υπηρεσίες τους, συμπεριλαμβανομένων των μηχανών αναζήτησης, της επεξεργασίας κειμένου και της συνομιλίας.
• ­Η τεχνολογία δεν είναι μια ανεξέλεγκτη δύναμη και ως εκ τούτου θα πρέπει να προσαρμόζεται και αναπτύσσεται σύμφωνα με τους ισχύοντες κανονισμούς και τις κοινωνικές αξίες.
• ­Οι αρμόδιες ρυθμιστικές αρχές πρέπει να διαθέτουν τους απαραίτητους πόρους και την τεχνική κατάρτιση προκειμένου να είναι σε θέση να παρακολουθούν την τεχνολογική εξέλιξη και να επιβάλλουν τη νομοθεσία σε περιπτώσεις μη συμμόρφωσης από τις εταιρείες.
• ­ Ενίσχυση της προστασίας των καταναλωτών ώστε η τεχνολογία να είναι ασφαλής, αξιόπιστη και δίκαιη και να μην χρησιμοποιούνται οι καταναλωτές ως πειραματόζωα για νέες τεχνολογίες.
• ­Μια ευρύτερη στρατηγική λειτουργίας της τεχνητής νοημοσύνης, η οποία λαμβάνει υπόψη τις πρόσφατες εξελίξεις, είναι επικεντρωμένη στα θεμελιώδη δικαιώματα και προσφέρει αυστηρές κατευθυντήριες γραμμές για τη χρήση της στον δημόσιο τομέα.
• ­Διασφάλιση κατάλληλων κανόνων για ασφαλή, αξιόπιστη και δίκαιη τεχνητή νοημοσύνη στις περιπτώσεις που η ισχύουσα κοινοτική νομοθεσία δεν επαρκεί και συνεχή επαγρύπνηση.
• ­Θα χρειαστούν αρκετά χρόνια για να δημιουργηθεί το κατάλληλο διεθνές νομοθετικό πλαίσιο. Ωστόσο, οι καταναλωτές χρησιμοποιούν ήδη αυτήν την τεχνολογία και οι κίνδυνοι καιροφυλακτούν. Είναι σημαντικό οι εθνικές αρχές να καλύψουν το κενό μέσω της αυστηρής επιβολής της ισχύουσας νομοθεσίας και της αυξημένης ευθύνης των εταιρειών.
• ­Τα θεσμικά όργανα της Ε.Ε. να αντισταθούν στο ισχυρό λόμπι των μεγάλων τεχνολογικών εταιρειών με σκοπό τη μείωση της ασφάλειας δικαίου του νομοσχεδίου της Ε.Ε.
• ­Τον αντίκτυπο που μπορεί να έχει η τεχνητή νοημοσύνη σε πιο ευάλωτα άτομα, όπως τα παιδιά που εκτίθενται σε οθόνες και διαδικτυακό περιεχόμενο από πολύ μικρή ηλικία.
• ­Ενδυνάμωση και εκπαίδευση των καταναλωτών ώστε να παίξουν τον ρόλο που τους αναλογεί στην πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση.