Η αμφίβολη χρησιμότητα του ανταγωνισμού

Ο ανταγωνισμός γεννά τα όρια και τους περιορισμούς. Η ίδια η ιδέα του ανταγωνισμού, εμποδίζει το ανθρώπινο δυναμικό να ανθίσει σε όλο του το μεγαλείο. Αν τούτο μοιάζει αντιφατικό, είναι επειδή μεγαλώσαμε και γαλουχηθήκαμε εντός ενός συστήματος που προάγει και μας προετοιμάζει για να είμαστε ανταγωνιστικοί διότι είναι ένα σύστημα που εστιάζει μόνιμα στο εξωτερικό περιβάλλον και ποτέ στο εσωτερικό. Ρωτώ λοιπόν: "Γινόμαστε ανταγωνιστικοί σε σχέση με τι;" Απαντώ: "Σε σχέση με κάποιον ή κάτι άλλο."

Σε πρώτη ανάγνωση το παραπάνω συμπέρασμα μοιάζει καθ’ όλα εύλογο, λογικό και γιατί όχι χρήσιμο. Δεν είμαι όμως τόσο σίγουρος. Ας υποθέσουμε ότι εγώ τρέχω γρήγορα και εσύ αποφασίζεις να με ανταγωνιστείς και να με ξεπεράσεις... Μορφώνεσαι, εκπαιδεύεσαι, προπονείσαι και τελικά κάποια στιγμή με ξεπερνάς. Τι κατάφερες; Κατάφερες να με ανταγωνιστείς, να με ξεπεράσεις και τελικά να μη μάθεις ποτέ πως εσύ μπορούσες να πετάξεις αντί να τρέχεις. Αν από την άλλη δε με ξεπεράσεις παρ' όλη την προετοιμασία, τι κατάφερες; Κατάφερες να μειώσεις την αυτοπεποίθηση και την αυτοεκτίμησή σου επειδή δεν έτρεχες τόσο γρήγορα όσο το σημείο αναφοράς σου (εγώ δηλαδή), αλλά πάλι δεν έμαθες πως μπορούσες να πετάξεις. Και στις δυο περιπτώσεις δεν εξερεύνησες, δεν ανακάλυψες και δεν εκμεταλλεύτηκες το δικό σου δυναμικό επειδή απλά αποφάσισες να με ανταγωνιστείς. Φυσικά και έμαθες πράγματα, φυσικά και είσαι παράδειγμα για άλλους, φυσικά και ανέβασες τον πήχη λίγο (ή πολύ) παραπάνω. Δεν ανακάλυψες όμως τον εαυτό σου, γιατί κοιτούσες έξω και όχι μέσα.  Κατά την ταπεινή μου γνώμη, το περισσότερο ανθρώπινο δυναμικό σπαταλιέται ανόητα λόγω ανταγωνισμού.

Οι περισσότεροι πιστεύουν ότι χάρη στον ανταγωνισμό θα εξελιχθούν και θα γίνουν καλύτεροι. Ακόμα και η εκπαίδευσή προάγει ξεκάθαρα αυτή τη φιλοσοφία. Αν δεν το έκανε ποιο το νόημα να υπάρχουν βαθμολογίες; Στον ανταγωνισμό όμως, νικάει πάντα μόνο ένας και όλοι οι υπόλοιποι χάνουν. Δεν τα λέμε αυτά στα παιδιά, αλλά το περιβάλλον και η ατμόσφαιρα που στήνεται λένε ακριβώς αυτό. Και θα το ξαναπώ... Γιατί πρέπει να είναι όλοι πρώτοι; Τι πρόβλημα υπάρχει με εκείνον που είναι ο εκατοστός; Μπορεί ο ανταγωνισμός να μας έχει πάει παραπέρα, όμως υπάρχουν τουλάχιστον δύο προβληματικές σε αυτό:

1. Κοιτάμε τι κερδίσαμε οι υπόλοιποι από τον ανταγωνισμό και αδυνατούμε να δούμε τι έχασαν εκείνοι που δεν ήταν νικητές στην εκάστοτε “μάχη”.
2. Δεν θα μπορέσουμε ποτέ να μάθουμε τι θα συνέβαινε αν ο καθένας έστρεφε το βλέμμα προς τα μέσα και προσπαθούσε να αναπτύξει όλα όσα φέρει χωρίς να ασχολείται με το τι κάνουν οι άλλοι.

Η εγγενής τάση κάθε μορφής ζωής είναι η πλήρης ανάπτυξη στο βαθμό που μπορεί. Τούτο είναι αληθές τόσο για ένα σπόρο που γίνεται δέντρο και προσπαθεί να αγγίξει τον ουρανό, όσο και για κάθε άνθρωπο. Όσο δε θα καταλαβαίνουμε πως η αξία και ο τρόπος που μπορεί να σε εμπνεύσει ένας πνευματικός δάσκαλος ή ένας  κορυφαίος νομπελίστας επιστήμονας, είναι ακριβώς ο ίδιος με εκείνον που μπορεί να το κάνει ένας οδοκαθαριστής σε μια φτωχογειτονιά του κόσμου, θα σπαταλάμε τις δυνατότητές μας στην προσπάθεια να γίνουμε καλύτεροι από τον διπλανό, και θα μετράμε την επιτυχία και την ατομική μας αξία σε σχέση με την κατάληξη αυτής της επιδίωξης.

Ο ανταγωνισμός σε μικραίνει, δε σε μεγαλώνει.