Ο "χάρτης" μιας έκθεσης και μια έκθεση με ποικίλους χάρτες

Μια πυξίδα από την Κίνα που φέρει διάκοσμο με υπαρκτά και μυθικά όντα από την περίοδο της Δυναστείας των Χαν και μία με προσανατολισμό τη Μέκκα και αναπαράσταση του τεμένους της από περιοχή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Ένας χειρόγραφος ναυτικός χάρτης (πορτολάνος) του 17ου αιώνα από τη Μασσαλία. Ένα υφαντό της Νάξου με χαρακτηριστικά επαναλαμβανόμενα μοτίβα και ένα δειγματολόγιο κεντητικής του 18ου αιώνα με επεξηγηματικές επιγραφές από την Σκύρο.

Αλλά και ένα ντόμινο που όταν τα κομμάτια του τελικά πέσουν μοιάζουν με περιοχές ενός χάρτη ειδωμένου από ψηλα αλλά και με τα μοτίβα των έργων του αμερικανού καλλιτέχνη Rick Lowe.

Έργα που με το πρωτοποριακό διαλεκτικό στήσιμο της νέας έκθεσης του Μουσείο Μπενάκη με τίτλο “Hic sunt dracones (Εδώ Υπάρχουν Δράκοντες) Χαρτογραφώντας το Άγνωστο: Ένα πρότζεκτ του Rick Lowe”, “δένουν”... όλα τα προαναφερόμενα κομμάτια αλλά και πολλά ακόμα που ανοίγουν τον διάλογο ανάμεσα στις ιστορικές συλλογές του Μουσείου Μπενάκη και τους σύγχρονους καλλιτέχνες.

Ζωγραφικά μοτίβα και χαρτογραφήσεις που νικούν τέρατα

Ο τίτλος της έκθεσης αναφέρεται στον τρόπο με τον οποίο οι χαρτογράφοι του Μεσαίωνα απεικόνιζαν τόπους άγνωστους, εκτάσεις γης ή υδάτων που θεωρούσαν επικίνδυνες και οπωσδήποτε όχι οικείες. Με τη χρήση δράκων, τεράτων ή άλλων φανταστικών όντων κοσμούσαν χάρτες σε σημεία που διαφορετικά θα έμεναν κενά καθώς η γεωγραφία τους, ήταν ακόμη άγνωστη.

Ο αμερικανός καλλιτέχνης Rick Lowe έγινε γνωστός στην Ελλάδα από το Victoria Square Project (VSP), ένα «κοινωνικό γλυπτό» που εγκατέστησε το 2016 στην Πλατεία Βικτωρίας στην Αθήνα, στο πλαίσιο της documenta 14.

Η δημιουργία μιας σειράς από κοινωνικά πρότζεκτ οδήγησε τον Rick στην εξερεύνηση και στη διεύρυνση των πολιτικών και κοινωνικών του ανησυχιών καθώς και στο να στρέψει την προσοχή του στα εικονογραφικά και αλληγορικά εργαλεία της χαρτογραφίας.

Τα ίχνη κατοίκησης και ιδιοποίησης του χώρου σε αποσταθεροποιημένες μητροπολιτικές περιοχές ή και σε εμπόλεμες ζώνες, η διαμόρφωση και η μεταμόρφωση του αστικού, κοινωνικού περιβάλλοντος μπορεί να ειδωθεί ως ένα “ασυνείδητα” συλλογικό έργο τέχνης.

Ένα έργο που απεικονίζει τις χωρικές σχέσεις, τις μετακινήσεις των ανθρώπων και των πραγμάτων, την καταγραφή των ιστορικών αλλαγών, των ταξιδιών, των συναισθημάτων, των μεταναστεύσεων και των εθνικών ταυτοτήτων.

Το «άγνωστο», το «αθέατο» και το «αχαρτογράφητο» στη ζωγραφική του Rick Lowe αναπαριστάται ανάμεσα σε εδαφικούς σχηματισμούς. Τα έργα του μοιάζουν με χάρτες γεμάτους με περιοχές και αφηρημένες σημάνσεις αλλά ταυτόχρονα εμφανίζουν τις σχέσεις και τις κινήσεις ανάμεσα σε περιοχές σκιαγραφώντας μία “κινούμενη κουλτούρα”.

Η έκθεση

Διαβάζουμε σχετικά με την έκθεση: “Η αφετηρία της συνεργασίας του καλλιτέχνη με το Μουσείο Μπενάκη για τη δημιουργία της έκθεσης Hic sunt dracones (Εδώ Υπάρχουν Δράκοντες)*: Χαρτογραφώντας το Άγνωστο, εστιάζει στο ιστορικό και κοινωνικό συγκείμενο και στην αισθητική της χαρτογράφησης. Τα έργα έχουν λειτουργήσει ως οδηγός για έναν σύγχρονο αναστοχασμό πάνω στους τρόπους με τους οποίους δεδομένα μεταφράζονται σε ζωγραφικές μορφές με τη χρήση οπτικών στοιχείων, μοτίβων και σημάνσεων”.

Η χρήση σχημάτων και μοτίβων, σχεδίων και χρωμάτων ενώνουν το φαντασιακό του χαρτογράφου και των καλλιτεχνών που είναι εγγενώς συνδεδεμένο με οπτικά εργαλεία, που μεταμορφώνουν το αόρατο σε ορατό, το άγνωστο σε γνωστό, την απουσία σε παρουσία, το ιστορικά απομακρυσμένο σε σύγχρονο με ένα τρόπο διττά “φανταστικό”.

Καθώς το ιστορικό υλικό από τις πλούσιες συλλογές του Μουσείου εμπλέκεται με τα σύγχρονα έργα προκύπτει η ευκαιρία να σκεφτούμε ξανά το σημείο που βρισκόμαστε περιδιαβαίνοντας την έκθεση στο Μουσείο Μπενάκη, στην Πειραιώς της σύγχρονης Αθήνας…

Επιμέλεια Έκθεσης:Πολύνα Κοσμαδάκη και Γιώργος Τζιρτζιλάκης

Διάρκεια έκθεσης: 2 Ιουνίου –30 Ιουλίου 2023

Μουσείο Μπενάκη /Πειραιώς 138

Παράλληλες εκδηλώσεις

Ξεναγήσεις θα πραγματοποιηθούν στην έκθεση από τους επιμελητές της, τις παρακάτω ημερομηνίες και ώρες:

17/06/2023, ώρα 19:00

23/06/2023, ώρα 18:00

06/07/2023, ώρα 19:0013/07/2023, ώρα 19:00