Ν. Κανόπουλος: Βιώσιμες λύσεις μέσω τεχνολογίας έναντι της επισιτιστικής κρίσης

Δεν είναι λίγες οι φορές που διαβάσαμε για επερχόμενες κρίσεις. Όμως αυτή η φορά είναι διαφορετική, καθώς ζήσαμε τι σημαίνει να χάνεις τα αυτονόητα. Κατά την διάρκεια της πανδημίας, οι παγκόσμιες προτεραιότητες είχαν αλλάξει, δίνοντας προτεραιότητα στην ασφάλεια των ανθρώπων και την αντιμετώπιση του ιού. Και μπορεί η κανονικότητα πλέον να επήλθε σε έναν μεγάλο βαθμό, ωστόσο δημιουργήθηκαν διαφορετικές ανησυχίες, οι οποίες περιδινίζονται ανάμεσα σε καθημερινά προβλήματα, αλλά και στα δεδομένα της πραγματικότητας για την επερχόμενη παγκόσμια διατροφική κρίση.

O παγκόσμιος πληθυσμός αναμένεται να αυξηθεί, από 7,8 δισ. που ήταν το 2020, στα 9,7 δισ. έως το 2050, ενώ το 68% θα κατοικεί τότε στα μεγάλα αστικά κέντρα. Αυτή την πραγματικότητα που δεν είναι νέα και δεν είναι φαινομενολογική, αλλά μία αληθινή κατάσταση, καλούνται να αντιμετωπίσουν οι κυβερνήσεις παγκοσμίως.

Την επείγουσα προτεραιοποίηση άλλαξαν και οι συνθήκες με τις στρατιωτικές επιχειρήσεις της Ρωσίας και τις επιθέσεις κατά των μεταφορικών υποδομών και των καλλιεργειών στην Ουκρανία, προβάλλοντας το μείζον θέμα της ανεπάρκειας και ακρίβειας αγαθών για την κάλυψη των παγκόσμιων αναγκών.

Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, τον Μάρτιο του 2022, οι τιμές των τροφίμων έφτασαν στα υψηλότερα επίπεδα τους. Όχι ότι ο πόλεμος αυτός καθαυτός επέφερε την ακρίβεια - οι τιμές στην παγκόσμια αγορά τροφίμων είχαν ήδη αυξηθεί πριν τη ρωσική εισβολή λόγω του covid19. Και αναμένεται να συνεχίσουν να αυξάνονται παγκοσμίως. Επιβεβαιώνονται λοιπόν οι προκλήσεις που θα αντιμετωπίσει, αλλά και η κρισιμότητα της στήριξης του Αγροδιατροφικού τομέα.

Η καινοτομική ανάπτυξη του, ως εκ τούτου, είναι ένα από τα πιο ισχυρά εργαλεία για την εξάλειψη της φτώχειας, την ενίσχυση της κοινωνικής ευημερίας και τη σίτιση του ανθρώπινου είδους. Στα χρόνια που έρχονται, θα χρειαστεί να θρέψει 40% περισσότερους ανθρώπους μέχρι το 2050, να μειώσει σημαντικά το περιβαλλοντικό του αποτύπωμα και να προσαρμοστεί στις ραγδαίες αλλαγές των καταναλωτικών προτύπων. Για να γίνει αυτό, ωστόσο, θα πρέπει να δημιουργηθούν νέες ευκαιρίες για εφαρμογές τεχνολογίας και πλήθος παραγωγικών καινοτομιών.

Το θέμα αυτό απασχολεί έντονα την Ευρωπαϊκή Επιτροπή περιφερειών, η ρίζα του οποίου δεν περιορίζεται απλά στον πόλεμο Ρωσίας – Ουκρανίας, οπότε και με την λήξη του θα παύσει η κρίση. Γενικευμένες επιπτώσεις παρατηρούνται συνολικότερα από την διατάραξη εφοδιαστικών αλυσίδων και προβλημάτων παραγωγής και διακίνησης, προερχόμενες από τις καταστροφές σε καλλιέργειες που επιφέρει η κλιματική αλλαγή, τις συνέπειες της πανδημίας COVID-19, καθώς και τα βάρη δημόσιων χρεών που σηκώνουν πολλές χώρες του πλανήτη μας, εκ των οποίων και η Ελλάδα.

Στο πλαίσιο αυτό, η ΕΕ εξετάζει λύσεις, όπως η ενίσχυση των συστημάτων τροφίμων με επενδύσεις σε βιώσιμες παραγωγές υψηλής ποιότητας, με σύμπτυξη των αλυσίδων εφοδιασμού και εφαρμογή μιας μακροπρόθεσμης στρατηγικής για τη διασφάλιση της επισιτιστικής ασφάλειας στην Ευρώπη. Και αν αυτή την στιγμή το θέμα τίθεται υπό την μορφή σύστασης προς τους ηγέτες των κρατών-μελών, αυτό που βλέπουμε είναι ότι όλοι συμφωνούν πως απαιτούνται πιο διαρθρωτικές και μακροπρόθεσμες λύσεις προκειμένου να προετοιμαστούμε για μία μεγαλύτερη επισιτιστική κρίση.

Η ανάγκη διαμόρφωσης στρατηγικών έκτακτης ανάγκης οδηγεί σε περαιτέρω ρύθμιση των γεωργικών αγορών για τη δημιουργία αποθεμάτων γεωργικών προϊόντων. Για την εφαρμογή των στρατηγικών θα απαιτηθεί σύμπραξη ερευνητικών προγραμμάτων με ιδιωτικές εταιρείες μέσω καινοτομίας και έλεγχος για την αποτροπή φαινομένων οικονομικής κερδοσκοπίας.

Ο Piotr Całbecki (PL/EPP), εισηγητής της γνωμοδότησης με θέμα «Διασφάλιση της επισιτιστικής ασφάλειας και ενίσχυση της ανθεκτικότητας του συστήματος τροφίμων» και περιφερειάρχης Κουγιαβίας-Πομερανίας, δήλωσε:

«Η σημερινή κρίση πρέπει να αξιοποιηθεί για τη μείωση της εξάρτησής μας από εισαγόμενες γεωργικές εισροές, όπως τα λιπάσματα ή τα φυτοφάρμακα».

Υπογράμμισε επίσης ότι εκατοντάδες εκατομμύρια άνθρωποι σε ολόκληρο τον κόσμο διατρέχουν κίνδυνο λιμοκτονίας λόγω της ρωσικής επίθεσης. Επομένως, η συμμετοχή των τοπικών προμηθευτών τροφίμων, λιπασμάτων και ενέργειας στη δημιουργία αποθεμάτων έκτακτης ανάγκης και παγκόσμιων αποθεμάτων είναι καθοριστικής σημασίας.

Η βιώσιμη γεωργία στο σήμερα, η πρόκληση της μείωσης των εκπομπών άνθρακα και ο καταλυτικός ρόλος της Agtech μας απασχόλησε και στην Ελλάδα με την θεματική “Food Security & Biodiversity”, κατά το 1ο Hellenic Impact Investing Conference που συνδιοργανώθηκε στις 16/2 από τη Phenix Capital, την TSOMOKOS και το Hellenic Impact Investing Network στο Μουσείο Μπενάκη.

Στο συνέδριο τέθηκε και πάλι το θέμα της παγκόσμιας ανησυχίας για την επερχόμενη διατροφική κρίση.

«Το συνεχόμενα εντεινόμενο πρόβλημα που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα από την αύξηση του πληθυσμού και την κλιματική αλλαγή εντείνουν τον υποσιτισμό σε πολλές περιοχές του πλανήτη. Εάν διατηρήσουμε τις ίδιες διατροφικές συνήθειες και χρησιμοποιούμε τις ίδιες πρακτικές παραγωγής, τότε μέχρι το 2050, βάσει της αναμενόμενης αύξησης του πληθυσμού, θα χρειαστούμε έκταση αντίστοιχη με 2 φορές το μέγεθος της Ινδίας για να τραφεί ο πληθυσμός της γης. Επιπροσθέτως, ο αγροδιατροφικός τομέας, έτσι όπως λειτουργεί μέχρι σήμερα, είναι υπεύθυνος για το ένα τέταρτο των εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα. Τα προβλήματα αυτά, είναι πλέον αποδεδειγμένο ότι μπορούν να αντιμετωπιστούν μόνο μέσω της αγροτεχνολογίας», εξηγεί ο κ. Διαβατίδης.

Την λύση του δίνει μέσω της τεχνολογίας farmair, όπου οι καλλιεργητές μπορούν πλέον να αντιμετωπίσουν το στρες των φυτών, να προλάβουν τη μετάδοση ασθενειών στο υγιές μέρος του χωραφιού τους, εξοικονομώντας περί του 35% του κόστους ίασης (κατά μέσο όρο), καθώς και να διαχειριστούν καλύτερα και πιο στοχευόμενα την άρδευση, τη χρήση λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων, εξασφαλίζοντας την υγεία της καλλιέργειάς τους, αυξάνοντας την αποδοτικότητα και την ποιότητα της παραγωγής, εφαρμόζοντας πρακτικές Βιώσιμης Καλλιέργειας κατά τις επιταγές της ΚΑΠ, αλλά και των στόχων των Ηνωμένων Εθνών για Βιώσιμη Ανάπτυξη.

Τεχνολογίες και Καινοτομίες προς όφελος της παραγωγής τροφίμων

Όλοι πλέον συντάσσονται με το δεδομένο ότι την αδήριτη ανάγκη αυτής της προσαρμογής καλείται να δώσει η τεχνολογία και η καινοτομία για την βιωσιμότητα των συστημάτων τροφίμων, η οποία αναπτύσσεται μέσα από καινοτομικές εταιρείες. Ο Αγροδιατροφικός τομέας σηκώνει το βάρος για να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις του αύριο με αλλαγές στο σήμερα.

Μιλήσαμε με τον Δρ. Νίκο Κανόπουλο, διακεκριμένο επιστήμονα ο οποίος έχει έχει μελετήσει το θέμα καινοτομίας σε συστήματα αγροκαλλιεργειών εκτενώς, δίνοντας τη δική του διέξοδο στο θέμα της επισιτιστικής κρίσης:

Τι έχουμε να αντιμετωπίσουμε μπροστά μας σε σχέση με την παγκόσμια διατροφική κρίση? Μιλάμε για μία αντιστρέψιμη κατάσταση;

Η επόμενη κρίση που μας απειλεί είναι διατροφική και οφείλεται κατά ένα μέρος στην αύξηση του πληθυσμού και στην αδυναμία να ανταπεξέλθουμε στην διατροφική κάλυψη του. Αναμένεται σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη να βιώσουμε πιο σύντομα απ’ ό,τι περιμέναμε την δυσκολία αύξησης παραγωγής τροφίμων λόγω της έλλειψης εκτάσεων. Πλέον η γη δεν θα μπορεί να εξασφαλίσει την υποστήριξη της παραγωγής. Οπότε πρέπει να χρησιμοποιηθούν τεχνολογίες που θα αυξήσουν την στρεμματική απόδοση των καλλιεργειών. Καμία καλλιέργεια δεν πρέπει να κινδυνεύει από το ενδεχόμενο καταστροφής, ούτε και να διακυβεύεται η ποιοτική απόδοσή της. Δεν υπάρχει αυτή η πολυτέλεια. Αντιθέτως, κάθε καλλιέργεια θα πρέπει να μας προσφέρει το μέγιστο της απόδοσης και ποιότητας της - κάθε καλλιέργεια είναι εξαιρετικά σημαντική για όλους μας. Στο αντικείμενο αυτό εργαζόμαστε κι εμείς στην Brite Solar μέσω της θερμοκηπιακής τεχνολογίας. Η θερμοκηπιακή τεχνολογία βοηθάει στην αγροτική αποτελεσματικότητα, καθώς δίνει 10 φορές καλύτερη απόδοση.

Ποιο είναι το κομβικό σημείο που πρέπει να σταματήσουμε να συζητάμε και να δράσουμε ενεργά στην αντιμετώπισή της;

Πρόσφατες μελέτες των Ηνωμένων Εθνών υπολογίζουν ότι ο πληθυσμός του πλανήτη θα ανέλθει στα 9 δισεκατομμύρια ανθρώπους το 2050. Για να διατηρηθεί το σημερινό επίπεδο διατροφής (που σημειωτέον έχει 750 εκατομμύρια ανθρώπους σε κατάσταση υποσιτισμού) πρέπει η παραγωγή τροφής να αυξηθεί κατά 100% από τα σημερινά επίπεδα, κάτι που δεν είναι ούτε προφανές, ούτε εύκολο να γίνει. Ήδη οι καλλιέργειες στρέφονται περισσότερο στις θερμοκηπιακές, καθώς είναι πλέον απαραίτητη η ποιοτική και αποτελεσματική απόδοση των καλλιεργειών. Δεν έχουμε φτάσει το μη αντιστρέψιμο στο σημείο, ωστόσο ο προσανατολισμός των αγροτών αντιλαμβάνεται πλέον ότι μιλάμε για μεταίχμιο. Ένας πιθανός τρόπος είναι η ελεγχόμενη γεωργία σε θερμοκήπια με πολλαπλές σοδειές τον χρόνο. Στον τομέα αυτό, λοιπόν, αναπτύσσουμε τεχνολογία ηλιακού γυαλιού, το οποίο είναι 70% διαφανές (και άρα κατάλληλο για χρήση σε θερμοκήπιο) και ικανό να παράγει ενέργεια από τον ήλιο και να καλύπτει τις ενεργειακές ανάγκες του θερμοκηπίου.

Η πρωτοποριακή τεχνολογία της Brite Solar συμβάλλει στην εξασφάλιση της διάθεσης τροφίμων. Μπορείτε να μας πείτε πώς μπορεί η καινοτομία αυτή να συμβάλλει στη βιώσιμη λειτουργία του γεωργικού κλάδου και κατ’ επέκταση σε μία λύση που συνδράμει σημαντικά στο επισιτιστικό πρόβλημα;

Αυτό που κάνουμε εμείς είναι να λύνουμε το πρόβλημα της απαιτούμενης ενέργειας και να αυξάνουμε την στρεμματική απόδοση, κάνοντας την οροφή ενός θερμοκηπίου ένα φωτοβολταϊκό πάρκο. Τα θερμοκήπια χρειάζονται υψηλό ποσοστό φωτός από το περιβάλλον για να φτάσει στο εσωτερικό του φυτού. Ως εκ τούτου, οποιαδήποτε επένδυση θερμοκηπίου πρέπει να είναι εξαιρετικά διαφανής. Επιπλέον, δεν πρέπει να αλλάζει τα φασματικά χαρακτηριστικά του φωτός. Η τιμή ενός ηλιακού πάνελ θερμοκηπίου πρέπει επίσης να είναι αρκετά χαμηλή, ώστε να δημιουργεί απόδοση επένδυσης (ROI), αντισταθμίζοντας την αγορασμένη ηλεκτρική ενέργεια. Το προϊόν Solar Glass της Brite Solar έχει βελτιστοποιήσει την διαφάνεια πλήρους φάσματος, την παραγωγή ενέργειας και το κόστος για να καλύψει τις ανάγκες της εμπορικής λειτουργίας ενός θερμοκηπίου. Αυτή η ενέργεια είναι το 28% του κόστους του. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό στο τελικό κόστος της τροφής! Η τεχνολογία που αναπτύσσει η εταιρεία μας λοιπόν, έχει ως στόχο να βοηθήσει έναν εξαιρετικά σημαντικό και κρίσιμο τομέα στη βιώσιμη εξέλιξη των χωρών του πλανήτη, την παραγωγή και διάθεση τροφής.

Πού εφαρμόζετε σήμερα;

Κυρίως εξωτερικό, ωστόσο έχουμε ξεκινήσει νέες συνεργασίες και στην Ελλάδα.

Ποιες είναι οι μελλοντικές σας προσδοκίες από την χρήση της τεχνολογίας που προσφέρει η Brite Solar;

Όπως κάθε εταιρεία έχουμε τόσο ποσοτικούς όσο και ποιοτικούς στόχους και σίγουρα κοινωνική ευθύνη απέναντι σε όλο αυτό. Μας ενδιαφέρει να αυξήσουμε τα μερίδια αγοράς, ωφελώντας όσο το δυνατόν περισσότερες καλλιέργειες και να κατασκευάσουμε ένα νέο εργοστάσιο παραγωγής στην Πάτρα.