Οι Έμμεσες Τεχνικές Ελέγχου και η Φορολογική Συμμόρφωση των Επιχειρήσεων

Επομένως, με τις έμμεσες μεθόδου μπορούν να επαναπροσδιορίζονται τα εισοδήματα και φυσικών και νομικών προσώπων. Μέσω της εφαρμογής τους οι Φορολογικές Αρχές φιλοδοξούν να προσδιορίσουν το φορολογητέο εισόδημα του φορολογούμενου.

Επομένως, θεωρώντας η Φορολογική Αρχή ότι το πραγματικό εισόδημα του φορολογούμενου αποκρύπτεται, εφαρμόζει τις έμμεσες τεχνικές ελέγχου με σκοπό τον εντοπισμό του πραγματικού εισοδήματος, άρα και της φοροδιαφυγής.

Οι ανωτέρω τεχνικές εφαρμόζονται στη διαδικασία του τακτικού ελέγχου για τον προσδιορισμό του πραγματικού φορολογητέου εισοδήματος στις περιπτώσεις που:

• Υφίσταται αδικαιολόγητος πλουτισμός
• Πραγματοποιούνται δαπάνες οι οποίες δεν δικαιολογούνται από τα ατομικά ή και οικογενειακά δηλωθέντα εισοδήματα του φορολογούμενου φυσικού προσώπου και
• Υπάρχουν βάσιμες υποψίες ή πληροφορίες ότι το πραγματικό εισόδημα είναι μεγαλύτερο από το δηλωθέν

Η τεχνική ρευστότητας προσδιορίζει φορολογητέο εισόδημα αναλύοντας, τα φορολογητέα και μη έσοδα, τις επαγγελματικές, ατομικές και οικογενειακές αγορές και δαπάνες και τις αυξήσεις και μειώσεις των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων του ελεγχόμενου.

Η τεχνική της καθαρή θέσης αναδημιουργεί το οικονομικό ιστορικό του ελεγχόμενου και προσδιορίζει φορολογητέο εισόδημα λαμβάνοντας υπόψη όλα τα περιουσιακά στοιχεία και τα διαθέσιμα κεφάλαια προσωπικά, οικογενειακά ή επαγγελματικά, τις υποχρεώσεις προσωπικές, οικογενειακές ή επαγγελματικές, τις ατομικές, οικογενειακές και επαγγελματικές δαπάνες ως και τα εισοδήματα από λοιπές πηγές.

Η τεχνική των τραπεζικών καταθέσεων προσδιορίζει φορολογητέο εισόδημα παρακολουθώντας την κίνηση των διαθεσίμων κεφαλαίων του φορολογούμενου, είτε με την κατάθεση αυτών σε χρηματοπιστωτικούς λογαριασμούς είτε με την ανάλωσή τους σε διάφορες συναλλαγές με χρήση μετρητών. Αναλύει τις συνολικές καταθέσεις και τα διαθέσιμα σε χρηματοπιστωτικούς λογαριασμούς και τις αγορές και δαπάνες σε μετρητά τόσο σε επαγγελματικό όσο και σε οικογενειακό επίπεδο κατά τη διάρκεια της ελεγχόμενης χρήσης και τα συγκρίνει με τα συνολικά δηλωθέντα έσοδα.

Η τεχνική της αρχής των αναλογιών (mark–up method) είναι η μια από τις 2 νεότερες μεθόδους των έμμεσων τεχνικών φορολογικού ελέγχου. Όπως αναφέρθηκε ήδη ανήκει στη δεύτερη κατηγορία τεχνικών με τις οποίες επιδιώκεται ο προσδιορισμός του πραγματικού εισοδήματος μέσω μιας μεθοδολογίας εξεύρεσης αξιόπιστων αναλογιών ή σχέσεων, σε φυσικό ή νομικό πρόσωπο ή κάθε είδους νομική οντότητα που ασκεί επιχειρηματική δραστηριότητα.

Ιδιαίτερα σημαντικός παράγοντας για την εφαρμογή της συγκεκριμένης τεχνικής είναι η άντληση πληροφοριών για τον υπολογισμό των αναλογιών – ή των σχέσεων – βάσει των οποίων θα καταστεί δυνατός ο έμμεσος προσδιορισμός της φορολογητέας ύλης. Τα στοιχεία για τον υπολογισμό των αναλογιών ή σχέσεων μπορούν να αντληθούν είτε από δεδομένα του ίδιου του ελεγχόμενου προσώπου είτε και από τρίτες πηγές. Η συγκεκριμένη τεχνική βασίζεται στην εφαρμογή ενός ποσοστού (αναλογίας), πάνω σε ένα επιβεβαιωμένο μέγεθος που λειτουργεί ως βάση, ούτως ώστε να υπολογιστεί με έμμεσο τρόπο το μικτό αποτέλεσμα του φορολογούμενου. Αναλόγως του ποιο είναι κάθε φορά το επιβεβαιωμένο από τον ελεγκτή μέγεθος που θα λειτουργήσει ως βάση, θα εφαρμοστεί και η αντίστοιχη αναλογία επί αυτού (Mark–Up ή Mark–Down).

Ειδικότερα, με τη χρήση της Αρχής των Αναλογιών μπορούν να προσδιοριστούν (με έμμεσο τρόπο):

• Τα ακαθάριστα έσοδα της επιχείρησης (εκροές της επιχείρησης) και
• Τα φορολογητέα κέρδη μέσω της χρήσης αξιόπιστων αναλογιών και ιδίως του περιθωρίου μικτού κέρδους.

Η τεχνική της σχέσης τιμής πώλησης προς το συνολικό τζίρο της επιχείρησης (unit & volume method). Επιγραμματικά, η διαφορά μεταξύ της τεχνικής των αναλογιών και της εν λόγω μεθόδου έγκειται στο ότι στην πρώτη, το καθοριστικό στοιχείο για την εφαρμογή της είναι η εξεύρεση του ποσοστού κέρδους ανά μονάδα πωλούμενου προϊόντος, ενώ αντίστοιχα εδώ το ζητούμενο στοιχείο είναι ο προσδιορισμός του συνολικού όγκου των πωληθέντων προϊόντων.

Για να λειτουργήσει αποτελεσματικά η τεχνική της Σχέσης Τιμής/ Όγκου Πωλήσεων, ο έλεγχος θα πρέπει να επιβεβαιώσει τον αριθμό των μονάδων που διαχειρίστηκε εμπορικά ο φορολογούμενος μέσα στην χρήση καθώς και την τιμή ή το κέρδος ανά πωλούμενη μονάδα. Επί της ουσίας δηλαδή, θα πρέπει από τα τηρούμενα λογιστικά αρχεία του φορολογούμενου (ή από αρχεία που έχει λάβει η φορολογική διοίκηση από τρίτα πρόσωπα) να προκύπτουν ακριβώς οι αγορές ή οι δαπάνες του φορολογούμενου, αλλά να υπάρχει έλλειμα πληροφόρησης ως προς τις πωλήσεις.

Η φοροδιαφυγή εξακολουθεί να διατηρείται σε υψηλά επίπεδα εξαιτίας ενός κράματος παραγόντων, όπως η φορολογική πολυνομία, το υψηλό κόστος διοικητικής συμμόρφωσης, η ανισοκατανομή των φορολογικών βαρών, το υψηλό ποσοστό παραοικονομίας και διαφθοράς, η σύντομη περίοδος παραγραφής του δικαιώματος του Δημοσίου για τη διενέργεια φορολογικών ελέγχων, η οποία ισοδυναμεί πλέον με φορολογική αμνηστία μετά την πάροδο 5ετίας και η θέσπιση νομοθετικών παρεμβάσεων με ευνοϊκές διατάξεις για φορολογικούς παραβάτες, όπως π.χ. περί περαίωσης, περί οικειοθελούς αποκάλυψης αδήλωτων εισοδημάτων.

Οι επιχειρήσεις, οφείλουν να διαθέτουν αξιόπιστα εμπορικά και λογιστικά προγράμματα και να τηρούν απαρέγκλιτα το λογιστικό τους αρχείο, τη διαχείριση των αποθεμάτων με σύνταξη πρωτοκόλλων καταστροφής, όπου απαιτείται, και κατοχή αποδεικτικών στοιχείων για τυχόν φθαρμένα ή μη εμπορεύσιμα αποθέματα. Η φορολογική συμμόρφωση μπορεί να είναι ένα δύσκολο γρίφος για τις επιχειρήσεις. Ο Άλμπερτ Αϊνστάιν φέρεται να είπε: «Το πιο δύσκολο πράγμα στον κόσμο να καταλάβουμε είναι ο φόρος εισοδήματος».