Δεκάδες άχρηστα ρούχα, ρούχα που δεν θα ξαναφορέσουμε ποτέ πνίγουν τις ντουλάπες μας. Κάθε αλλαγή εποχής - καλή ώρα- είμαστε αρκετά πρόθυμοι αλλά και καλοσυνάτοι ώστε να τα δωρίσουμε σε εκείνους που τα έχουν ανάγκη…
Που καταλήγουν όμως τελικά τα ρούχα που εμείς νιώθουμε αρκετά καλοί ώστε να τα δωρίσουμε δημιουργώντας χώρο που θα γεμίσουμε και πάλι με νέα ρούχα; Και εν τέλει καλύπτουμε τις ανάγκες “τρίτων” προσώπων σε χώρες μακρινές ή τη δική μας να προχωρήσουμε ανάλαφροι και χαρούμενοι σε νέες αγορές;
Αν το 40% των ρούχων τα οποία καταλήγουν στις χώρες του Παγκόσμιου Νότου, ή αλλιώς τα “mitumba” σύμφωνα με τα Σουαχίλι, άρχιζαν να μαζεύονται σε λόφους γεμάτους με δεμένα μεγάλα δέματα και να επιστρέφουν στον αποστολέα… πόσο δυσθεωρητα και απειλητικά θα έμοιαζαν;
Το Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΚΠΙΣΝ) και το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης (ΕΜΣΤ) παρουσιάζουν τη μεγάλη υπαίθρια εγκατάσταση Return to Sender (Επιστροφή στον Αποστολέα) της αφρικανικής καλλιτεχνικής κολεκτίβας NEST στην Εσπλανάδα του ΚΠΙΣΝ από τις 26 Απριλίου έως τις 30 Σεπτεμβρίου 2023, με ελεύθερη πρόσβαση - και “δωρεάν επαναποστολή” για το κοινό.
Τα μεταχειρισμένα ρούχα ως σύγχρονη τέχνη
Η κολεκτίβα NEST, με έδρα το Ναϊρόμπι της Κένυας, ιδρύθηκε το 2012. Τα έργα της σχεδιάζονται με τέτοιο τρόπο ώστε να εμπλέκουν ποικίλα ακροατήρια και να μπορούν να παρουσιαστούν σε διάφορα περιβάλλοντα, όπως και στην Αθήνα όπου παρουσιάζεται η μεγάλης κλίμακας εγκατάσταση Return to Sender, η οποία δημιουργήθηκε ειδικά για την Documenta 15 (2022).
Το έργο είναι ένα από τα πολυσυζητημένα της διοργάνωσης. Ένα περίπτερο φτιαγμένο από μεγάλα δεμάτια μεταχειρισμένων ρούχων. Τα δεμάτια αυτά, που στα Σουαχίλι ονομάζονται mitumba, αποτελούνται από άχρηστα μεταχειρισμένα ρούχα που καταλήγουν στην Αφρική από τις εύπορες χώρες της Δύσης.
Τα υφάσματα και τα ρούχα του έργου έχουν συλλεχθεί από την Ελλάδα και προορίζονταν για ανακύκλωση ή επανάχρηση στη βιομηχανία, όπου και θα καταλήξουν μετά την παρουσίαση.
Επιπλέον το έργο, μέσω και των παράλληλων εκπαιδευτικών προγραμμάτων, φωτίζει τις αυστηρές νομοθεσίες, οι οποίες επιβάλλουν ρητά τη μεταφορά και την εναπόθεση των υφασμάτινων αποβλήτων στον Παγκόσμιο Νότο ως μέρος της υποτιθέμενης ανθρωπιστικής βοήθειας.
Μια ασύλληπτη ποσότητα παλιών ρούχων φτάνει στην Αφρική, ενώ έως και το 40% κάθε δέματος εισαγόμενων μεταχειρισμένων ρούχων είναι εντελώς άχρηστο και οδηγείται κατευθείαν στις χωματερές. Έτσι, τα απόβλητα του Παγκόσμιου Βορρά καθίστανται μείζον πρόβλημα των χωρών του Νότου, οι οποίες οφείλουν να διαχειριστούν -συχνά με υψηλό κόστος- το ανεπιθύμητο απόθεμα, σαν να είναι συγχρόνως απόβλητο και μη απόβλητο.
Το Return to Sender περιλαμβάνει επίσης ένα βίντεο το οποίο προβάλλεται μέσα στην εγκατάσταση και, μέσα από τις απόψεις διαφορετικών συντελεστών, διερευνά την περίπλοκη κατάσταση γύρω από τα μεταχειρισμένα ρούχα και υφάσματα στην Κένυα και, γενικότερα, στην Αφρική.
Το Return to Sender υπενθυμίζει την τεράστια κλίμακα των «βουνών αποβλήτων» τα οποία το κοινό θα έχει την δυνατότητα να επισκεφθεί για περίπου έξι μήνες στην Αθήνα, αλλά αποτελούν μια ατελείωτη τρέχουσα πραγματικότητα στην Κένυα και σε πολλές άλλες αφρικανικές χώρες.
Το έργο υλοποιήθηκε μετά από πρόσκληση του ΚΠΙΣΝ προς το ΕΜΣΤ για συνεργασία, στο πλαίσιο της ετήσιας υπαίθριας εγκατάστασής του.
Return to Sender The NEST Collective Μια συμπαραγωγή του ΚΠΙΣΝ με το ΕΜΣΤ σε επιμέλεια Κατερίνας Γρέγου
Εσπλανάδα, ΚΠΙΣΝ 26 Απριλίου – 30 Σεπτεμβρίου 2023 Ελεύθερη πρόσβαση
Η παρουσίαση του έργου των NEST και η συνεργασία του ΚΠΙΣΝ με το ΕΜΣΤ από πλευράς ΕΜΣΤ πραγματοποιείται στο πλαίσιο του προγράμματος ΕΜΣΤ Extra Muros (εκτός των τειχών).
Σχόλια