Οι πραγματικές επιπτώσεις του πληθωρισμού στις ΜμΕ

Οι επιπτώσεις είναι αισθητές φυσικά στις ΜμΕ, όπως αναδεικνύει ειδική μελέτη του Ινστιτούτου Μικρομεσαίων της ΓΣΕΒΕΕ «Επιπτώσεις του πληθωρισμού στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις».

Οι προκλήσεις παραμένουν μεγάλες σε εγχώριο και διεθνές επίπεδο, με την αγορά να αναζητά την κατάλληλη ισορροπία ανάμεσα στην σφιχτότερη νομισματική - πλέον - από τις Κεντρικές Τράπεζες για την τιθάσευση του πληθωρισμού και την παράλληλη αποφυγή οικονομικής ύφεσης.

Σήμερα στην Ελλάδα, ενδεικτικά 4 στις 10 επιχειρήσεις αναμένουν μειωμένο κύκλο εργασιών κατά το τρέχον έτος, παρά τους ισχυρούς ρυθμούς μεγέθυνσης της οικονομίας.

Την ίδια ώρα σύμφωνα με την μελέτη, το 70% - δεδομένων των συνθηκών - σκοπεύει να προβεί και σε νέα αύξηση τιμών κατά το επόμενο εξάμηνο. Από την άλλη πλευρά οι στρατηγικές αντιμετώπισης των συνεπειών φαίνεται πως είναι διαφορετικές ανά περίπτωση: εκτείνονται από τις μακροπρόθεσμες και ενεργητικές λύσεις, έως τις «λύσεις ανάγκης» ή ακόμη και την καθυστέρηση πληρωμών σε οφειλές προς το Δημόσιο ή τρίτους.

Στα βασικά συμπεράσματα:

• Η μεσοσταθμική αύξηση του κόστους λειτουργίας των επιχειρήσεων του δείγματος εκτιμήθηκε σε 19,3%, εξαιρούμενων των αυξήσεων στις δαπάνες μισθοδοσίας και στις λοιπές δαπάνες. Ειδικότερα, η μεσοσταθμική αύξηση της δαπάνης ενέργειας για το σύνολο των επιχειρήσεων διαμορφώθηκε σε 42%. Η μεσοσταθμική αύξηση του κόστους μεταφορών ήταν 27%. Η μεσοσταθμική αύξηση του κόστους πρώτων υλών για το σύνολο των επιχειρήσεων ήταν 27,3%. Επίσης, σημαντικές διαφοροποιήσεις εμφανίζονται μεταξύ των διαφορετικών ομάδων επιχειρήσεων.
• Η συντριπτική πλειονότητα των επιχειρήσεων θεωρεί πως οι συνέπειες του πληθωρισμού είναι αρνητικές, με σημαντικότερες τη μείωση της ζήτησης προϊόντων από τους τελικούς καταναλωτές (67%), την η αύξηση του ανταγωνισμού με τις άλλες επιχειρήσεις (45,2%), την αδυναμία εύρεσης πρώτων υλών (40%), την αναστολή επενδυτικών αποφάσεων (38,5%), την αύξηση των οφειλών προς το δημόσιο (38,5%).
• Περίπου 4 στις 10 επιχειρήσεις (41,5%) αναμένουν μειωμένο κύκλο εργασιών κατά το τρέχον έτος, παρά τους ισχυρούς ρυθμούς μεγέθυνσης της οικονομίας. Ωστόσο, παρατηρούνται σημαντικές διαφοροποιήσεις αναλόγως της ομάδας επιχειρήσεων. Οι μεγαλύτερες επιχειρήσεις εμφανίζουν υψηλότερα ποσοστά θετικών και χαμηλότερα ποσοστά αρνητικών εκτιμήσεων ως προς την εξέλιξη του κύκλου εργασιών σε σχέση με τις μικρότερες επιχειρήσεις.
• Το 44% των επιχειρήσεων που συμμετείχαν στην έρευνα αναμένει ο ισολογισμός να κλείσει με κέρδη, το 27% αναμένει να κλείσει με ζημίες και το 29% να είναι ισοσκελισμένος. Και σε αυτήν την περίπτωση, το μέγεθος, η πηγή προέλευσης των εσόδων και ο εξαγωγικός προσανατολισμός δρουν ευεργετικά. Επιπρόσθετα, οι απαντήσεις διαφοροποιούνται αναφορικά με τα έτη λειτουργίας της επιχείρησης και την αστικότητα.
• Το 44% εκτιμά αρκετά ή πολύ πιθανό η επιχείρηση να κλείσει κατά το επόμενο έτος. Η αστικότητα, το μέγεθος της επιχείρησης, η πηγή των εσόδων και η εξαγωγική δραστηριότητα δρουν ευεργετικά ως προς τη διαμόρφωση θετικότερων προσδοκιών.
• Κατά συνέπεια, το ποσοστό των επιχειρήσεων που αναμένουν μειωμένο κύκλο εργασιών σε σχέση με το 2021 (41,5%), το ποσοστό των επιχειρήσεων που αναμένει ο ισολογισμός του 2022 να κλείσει με ζημίες (27%) και το ποσοστό των επιχειρήσεων που θεωρεί πιθανό να κλείσει κατά το επόμενο έτος (44%) είναι εξαιρετικά υψηλό, ειδικά εάν λάβουμε υπόψη ότι το 2022 αποτελεί ένα έτος κατά το οποίο η εθνική οικονομία παρουσίασε ισχυρούς ρυθμούς μεγέθυνσης. Κατ’ επέκταση, στο μέτρο που οι εκτιμήσεις των επιχειρηματιών επιβεβαιωθούν, το συγκεκριμένο εύρημα υπονοεί περαιτέρω διεύρυνση των οικονομικών ανισοτήτων και μείωση του επιχειρηματικού πλουραλισμού, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά το μέγεθος των επιχειρήσεων.
• Το γεγονός ότι οι επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται σε μικρές περιοχές εμφανίζουν υψηλότερα ποσοστά απαισιόδοξων εκτιμήσεων και ως προς τον κύκλο εργασιών και ως προς τον ισολογισμό του 2022 υπονοεί, επίσης, διεύρυνση των περιφερειακών και ενδοπεριφερειακών οικονομικών ανισοτήτων.
• Η εξωστρέφεια των επιχειρήσεων αποτελεί τον πιο σημαντικό παράγοντα διαφοροποίησης των θετικών και των αρνητικών προσδοκιών. Από την έρευνα επιβεβαιώνεται πως η δυνατότητα των επιχειρήσεων να ανταπεξέλθουν σε αρνητικά οικονομικά σοκ ή/και η δυνατότητά να επωφεληθούν από θετικές οικονομικές συγκυρίες συνδέεται με την δυνατότητά τους να πραγματοποιούν εξαγωγές. Ως εκ τούτου οι πολιτικές στήριξης της εξωστρέφειας είναι καίριας σημασίας αλλά δεν πρέπει να αγνοείται το γεγονός ότι σε πολλές δραστηριότητες οι εξαγωγές δεν είναι εφικτές. Η πολιτική εξωστρέφειας είναι σημαντική αλλά δεν μπορεί να εξαντλεί την πολιτική στήριξης των μικρομεσαίων επιχειρήσεων.
• Η μεσοσταθμική αύξηση των τιμών στο σύνολο των επιχειρήσεων εκτιμήθηκε σε 14,8% με διαφοροποιήσεις μεταξύ των ομάδων επιχειρήσεων. Συγκεκριμένα, το ποσοστό των επιχειρήσεων που δεν προχώρησαν σε αύξηση τιμών εμφανίζεται αυξημένο μεταξύ των επιχειρήσεων που πωλούν σχεδόν αποκλειστικά τελικά αγαθά και μεταξύ των επιχειρήσεων που δεν πραγματοποιούν εξαγωγές.
• Το 54,1% αναγκάστηκε να απορροφήσει έως και το 20% του αυξημένου κόστους παραγωγής ενώ μόλις το 15,6% κατάφερε να το μετακυλήσει εν συνόλω σε τρίτους. Το παραγωγικό προφίλ της επιχείρησης σχετίζεται σημαντικά με τη δυνατότητά της να μετακυλήσει το αυξημένο κόστος παραγωγής. Από την ανάλυση προκύπτει πως οι παράγοντες που αυξάνουν τις δυνατότητες μετακύλησης είναι κυρίως η πώληση ενδιάμεσων προϊόντων σε άλλες επιχειρήσεις και η πραγματοποίηση εξαγωγών. Αυτές οι επιχειρήσεις μπόρεσαν να προβούν σε συχνότερες και μεγαλύτερες αυξήσεις τιμών. Αντιθέτως, οι άλλες μεταβλητές που εξετάζουμε, όπως είναι το ύψος του τζίρου, τα έτη δραστηριοποίησης ή τα έτη λειτουργίας της επιχείρησης δεν φαίνεται να επηρεάζουν σημαντικά.
• Το 69% των επιχειρήσεων σκοπεύει να προβεί και σε νέα αύξηση τιμών κατά το επόμενο εξάμηνο. Αυτό αφενός υποδεικνύει υψηλές πληθωριστικές προσδοκίες αφετέρου υποδηλώνει υψηλή πιθανότητα διάχυσης (spill-over) του πληθωριστικού φαινομένου και στο επόμενο έτος. Αυξημένα ποσοστά ως προς την εκτίμηση μελλοντικής αύξησης των τιμών εμφανίζουν οι επιχειρήσεις που λειτουργούν έως δέκα έτη, που δραστηριοποιούνται σε μεγάλα αστικά κέντρα, που έχουν υψηλότερο τζίρο, που πωλούν ενδιάμεσα αγαθά, και πραγματοποιούν εξαγωγές.
• Ως προς τις άλλες στρατηγικές αντιμετώπισης η συνολική εικόνα είναι δισυπόστατη. Από τη μία πλευρά, οι περισσότερες επιχειρήσεις επέλεξαν στρατηγικές οι οποίες δεν πλήττουν μέσο-μακροπρόθεσμα τις προοπτικές ανάπτυξής τους, ενώ ορισμένες ενδέχεται να έχουν μόνιμες ευεργετικές επιπτώσεις (όπως είναι η αποτελεσματικότερη διαχείριση των υλικών, η βελτίωση της παραγωγικότητας της εργασίας, η πραγματοποίηση επενδύσεων με στόχο τη μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης κ.λπ.). Από την άλλη πλευρά, εξίσου υψηλή συχνότητα έχουν και ορισμένες «λύσεις ανάγκης» με ενδεχόμενες αρνητικές μακροχρόνιες συνέπειες. Το 27,4% των επιχειρήσεων καθυστερεί την αποπληρωμή οφειλών προς το δημόσιο, το 19,3% καθυστερεί την πληρωμή οφειλών προς άλλες επιχειρήσεις.
• Οι περισσότερες από τις επιχειρήσεις που συμμετείχαν στην έρευνα έχουν ή επιθυμούν να υιοθετήσουν μεσομακροπρόθεσμες στρατηγικές με στόχο την επέκταση και όχι τη στην συρρίκνωση της δραστηριότητάς τους (ενίσχυση της παραγωγικότητας της εργασίας, πράσινες επενδύσεις, αποτελεσματικότερη βελτίωση αποθεμάτων και επέκταση σε νέες αγορές). Ωστόσο, προκαλεί προβληματισμό ότι μία στις δύο επιχειρήσεις δεν μπορεί να υιοθετήσει τη στρατηγική που θεωρεί ως αποτελεσματικότερη, λόγω αντικειμενικών περιορισμών.

Οδικός Χάρτης

Σύμφωνα με τη μελέτη, η απάντηση στο πληθωριστικό σοκ εκ των πραγμάτων πρέπει να συνδυάσει πολλαπλά εργαλεία και απαιτεί παρεμβάσεις, τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε εθνικό επίπεδο. Κωδικοποιώντας αυτές τις παρεμβάσεις αναδεικνύονται 4 γενικοί άξονες στρατηγικής:

• η ανάδειξη της ενεργειακής και διατροφικής επάρκειας ως κοινό ευρωπαϊκό αγαθό,
• η αυξημένη προστασία εκείνων που αντιμετωπίζουν τις εντονότερες αρνητικές επιπτώ- σεις από τον πληθωρισμό,
• η επιτάχυνση των επενδύσεων που στοχεύουν στην αύξηση της ενεργειακής αποτελεσματικότητας, τον πράσινο και ψηφιακό μετασχηματισμό της οικονομίας,
• η υιοθέτηση μιας πολύπλευρης στρατηγικής προστασίας των μικρομεσαίων επιχειρήσεων από τις αρνητικές συνέπειες του πληθωρισμού