Ε.Ι.Ε.: Έρευνα και Καινοτομία με στόχο την Ιατρική ακριβείας

To Ινστιτούτο Χημικής Βιολογίας του ΕΙΕ δραστηριοποιείται στην ανακάλυψη και ανάπτυξη νέων βιοδραστικών στοχευμένων ενώσεων, και θεραγνωστικών για την πρόληψη, τη θεραπεία και τη διάγνωση ασθενειών. Ο νέος διευθυντής και πρόεδρος του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών, καθηγητής ΑΠΘ Δημοσθένης Σαρηγιάννης, σημειώνει ότι το ΕΙΕ είναι μέχρι σήμερα το μοναδικό Ινστιτούτο στην Ελλάδα που εφαρμόζει μια ολοκληρωμένη και πολυεπιστημονική προσέγγιση για την πρόληψη και θεραπεία ασθενειών, συνδυάζοντας βιολογική έρευνα τελευταίας τεχνολογίας (αναγνώριση βιολογικού στόχου, βιολογική αξιολόγηση βιοδραστικών μορίων, ανακάλυψη βιοδεικτών) με συνθετική και φαρμακευτική χημεία και μοριακή ανάλυση (ορθολογικός σχεδιασμός και σύνθεση βιοδραστικών ενώσεων – πιθανών φαρμάκων).

Ο ίδιος επισημαίνει ότι σήμερα, ένα από τα πιο σημαντικά αιτήματα της παγκόσμιας κοινότητας είναι η προστασία της υγείας και η επίτευξη της ευζωίας για όλους. Πρόκειται για έναν στόχο η προσέγγιση του οποίου απαιτεί συνδυασμό της επιστήμης και της καινοτομίας μαζί με τους πολίτες για καλύτερη πρόληψη και έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία. «Το ΕΙΕ με τις δράσεις του λειτουργεί ως καταλύτης που επωάζει και δημιουργεί την επιστημονική γνώση και καινοτομία για να απαντήσει σε πραγματικές κοινωνικές προκλήσεις» τονίζει ο κ. Σαρηγιάννης

Σχήμα 1. Ερευνητική πλατφόρμα του ΙΧΒ/ΕΙΕ στην ανακάλυψη φαρμάκων/προβλεπτικών βιοδεικτών ανταπόκρισης στα φάρμακα για ιατρική ακρίβειας

Με στόχο την ιατρική ακριβείας-Παγκόσμιο κέντρο αναφοράς στη Δομική Βιολογία το ΕΙΕ

Επιμέρους ερευνητικές ομάδες ασχολούνται με projects σχετικά με την ανακάλυψη και ανάπτυξη φαρμάκων με σημαντικά αποτελέσματα που προωθούν την ιατρική ακριβείας και την πρόληψη, έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία ασθενειών. Συγκεκριμένα:

1. Σχεδιασμός/βελτιστοποίηση ή αναγνώριση νέων βιοδραστικών στοχευμένων μορίων με εφαρμογή υπολογιστικών προσεγγίσεων και τεχνικών Υπολογιστικής Χημείας, Bio-NMR και Βιομοριακής Μοντελοποίησης και Δομικής Βιολογίας. Αυτή τη στιγμή το ΕΙΕ αποκτά τεχνολογική υποδομή που το κάνει παγκόσμιο κέντρο αναφοράς στη Δομική Βιολογία για εφαρμογές στην προστασία της ανθρώπινης υγείας με την αγορά 3 κρυογενικών ηλεκτρονικών μικροσκοπίων και ενός φασματογράφου πυρηνικού μανγητικού συντονισμού (NMR)
2. Σύνθεση διαφόρων κατηγοριών βιοδραστικών ενώσεων εφαρμόζοντας μοντέρνες συνθετικές προσεγγίσεις και μεθοδολογίες για την ανακάλυψη νέων ενώσεων οδηγών (hit compounds), και τη βελτιστοποίησή τους σε νέα φάρμακα.
3. Βιολογική αποτίμηση βιοδραστικών ενώσεων-υποψηφίων φαρμάκων/θεραγνωστικών τεχνολογιών σε προκλινικά μοντέλα ασθενειών, όπως ο καρκίνος και οι νευροεκφυλιστικές διαταραχές.
4. Ανάπτυξη στοχευμένων φαρμάκων για ιατρική ακριβείας, συνοδευόμενη από ωμικές μοριακές διαγνωστικές προσεγγίσεις που επιτρέπουν τον εντοπισμό πληθυσμών ασθενών που είναι πιο πιθανό να επωφεληθούν από αυτήν.
5. Ανακάλυψη δεικτών απόκρισης/αντίστασης και μοριακών υπογραφών στα φάρμακα για διαφορετικούς τύπους καρκίνου.
6. Ανάπτυξη βιοπληροφορικών αλγορίθμων για αποτελεσματική ανάλυση των τεράστιων και πολύπλοκων δεδομένων -ωμικής.
7. Ανάπτυξη βιοσυμβατών νανοσκευασμάτων και πολυμερών ως συστημάτων μεταφοράς και στοχευμένης αποδέμευσης βιοδραστικών ενώσεων βιολογικού και φαρμακευτικού ενδιαφέροντος.

Θεραγνωστική :Η νέα δράση που συνδυάζει τις θεραπείες με τη διαγνωστική

Στο Ίδρυμα υπάρχει μια πολύ καινούρια δράση και αφορά στην ίδρυση ενός κέντρου αριστείας αυτό που στην επιστημονική ορολογία αναφέρεται ως «θεραγνωστική». Πρόκειται για έναν νέο όρο που συνδυάζει με τις ίδιες τεχνολογίες τη θεραπεία με τη διαγνωστική. Και το κάνει με προσωποποιημένο τρόπο, εξειδικευμένο ώστε κάποιος να διαγνώσει έγκαιρα ένα πρόβλημα υγείας και ταυτόχρονα να το αντιμετωπίσει, να το θεραπεύσει νωρίς.

Πρόσφατα επιτεύγματα/έργα/δραστηριότητες

Τον Ιούνιο 2021, έλαβε προέγκριση χρηματοδότησης ύψους € 30,7 εκ. η πρόταση του ΕΙΕ για τη δημιουργία ενός Κέντρου Αριστείας που θα έχει στο επίκεντρο την έρευνα για την ανάπτυξη προημένων οργανικών υλικών και καινοτόμων προσεγγίσεων για τη διάγνωση και θεραπεία (theranostics) του καρκίνου και τις βιοηλεκτρονικές εφαρμογές. Το Κέντρο Αριστείας του ΕΙΕ χρηματοδοτείται από το Ταμείο Ανάκαμψης & Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ) και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ), στο πλαίσιο του ευρύτερου έργου του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων με τίτλο «Δημιουργία - Επέκταση - Αναβάθμιση των Υποδομών Ερευνητικών Κέντρων που εποπτεύονται από τη Γενική Γραμματεία 'Έρευνας και Καινοτομίας (ΓΓΕΚ)».

Στρατηγικός στόχος του ΕΙΕ και του ΙΧΒ/ΕΙΕ ιδιαίτερα είναι η εδραίωση του Ολοκληρωμένου Κέντρου Έρευνας για τον Καρκίνο στην Αθήνα (Athens Comprehensive Cancer Center-ACCC), η ίδρυση του οποίου αποτελεί μια εμβληματική πρωτοβουλία μεγάλης απήχησης στη δημόσια υγεία. Το ACCC αποτελείται από επιλεγμένα εργαστήρια σε Ερευνητικά Κέντρα, Πανεπιστήμια και Νοσοκομεία, σε όλο το κέντρο της Αθήνας, ενώ προβλέπει τη συνεργασία με εταιρείες φαρμακευτικής βιομηχανίας και βιοτεχνολογίας, διαγνωστικής και βιοπληροφορικής.

Eυρωπαϊκή ερευνητική κοινοπραξία για το Πολλαπλούν Μυέλωμα

ELMUMY (Elucidation of risk factors and health determinants associated with progression of Monoclonal Gammopathies to Multiple Myeloma)

“JANE: Joint Action on Networks of Expertise” της Δράσης EU4H-2021-JA-IBA του Προγράμματος EU4HEALTH της Ευρωπαϊκής Ένωσης

UPCAST “Universal Platform Components for Safe Fair Interoperable Data Exchange, Monetisation and Trading”

Twin4Promis “Twinning for Excellence in Research, Training and Innovation in Protein Misfolding Diseases”