Το πάθημα του 2008 δεν έγινε μάθημα το 2023

Μέχρι το 2008, οι τράπεζες μπορούσαν να δραστηριοποιούνται παντού βασιζόμενες μόνο στις τρέχουσες ταμειακές ροές τους και στις εγγυήσεις (collaterals) που είχαν πάρει. Η κατάρρευση της Lehman αποτέλεσε αφορμή για επανέλεγχο όλων των τραπεζικών δραστηριοτήτων όχι μόνο βάσει των τρεχουσών αποδόσεων όσο και των μελλοντικών τους. Όμως το μεγαλύτερο μάθημα ήταν ότι λόγω της πολυπλοκότητας των τραπεζικών και επενδυτικών δραστηριοτήτων θα έπρεπε να διαχωριστούν οι επενδύσεις από την λιανική τραπεζική. Επίσης έφερε νέους εποπτικούς κανόνες εστιασμένους στην κεφαλαιακή επάρκεια και φερεγγυότητα των τραπεζών (οι γνωστοί κανόνες της 'Βασιλείας').

Οι περιφερειακές αμερικανικές τράπεζες μοντέλα του '50 και το Τραπεζικό Βασίλειο της Ελβετίας

Όμως σ' αυτήν την παγκόσμια τραπεζική συμφωνία υπήρχαν δύο μεγάλες μαύρες τρύπες. Επρόκειτο για τις περιφερειακές αμερικανικές τράπεζες όπου πολλές φορές η λειτουργία τους έμοιαζε με τραπεζική λειτουργία δεκαετίας '50 και βέβαια το 'Τραπεζικό Βασίλειο της Ελβετίας' όπου είχε διαμορφωθεί ένα παρατραπεζικό σύστημα με ποιότητα καταθέσεων πολύ χαμηλή. Με απλά λόγια οι ελβετικές τράπεζες έπαιρναν καταθέσεις χωρίς έλεγχο, δάνειζαν επίσης χωρίς έλεγχο και έκαναν επενδύσεις χωρίς έλεγχο. Μία ανεύθυνη τραπεζική την οποία ουδείς τολμούσε να θίξει αν και όλοι γνώριζαν τι συνέβαινε. Το χειρότερο όμως ήταν ότι οι ελβετικές τράπεζες είχαν άμεση σχέση με τις γερμανικές, τις γαλλικές και τις ιταλικές τράπεζες ενώ η παρουσία τους μέσω υποκαταστημάτων είχε εξαπλωθεί σε όλο τον κόσμο. Να θυμήσουμε ότι η Credit Suisse είχε παρουσία και στην έκδοση ελληνικών ομολόγων μέχρι και πριν μία δεκαετία. Σταδιακά οι συνεργασίες αυτές σταμάτησαν και πλέον η CS , ευτυχώς, δεν μετέχει στην θεματοφυλακή ούτε είναι πρωτογενής διαπραγματευτής (primary dealer) ελληνικών ομολόγων.

Ανάγκη για νέες αλλαγές και νέους κανόνες στην παγκόσμια τραπεζική

Πλέον μετά την πρόσφατη κρίση, θα πρέπει αφ' ενός να εφαρμοστούν όλοι οι κανόνες που αποφασίστηκαν από τις κεντρικές τράπεζες μετά το 2008 (αυστηρός εποπτικός έλεγχος και διαχωρισμός τραπεζικών εργασιών από επενδύσεις) και στις περιφερειακές τράπεζες της Αμερικής που συνεχίζουν να επενδύουν (όπως έκανε η Silicon Valley Bank με τις start ups) και στις ελβετικές τράπεζες οι οποίες δεν μπορούν να έχουν το 'τραπεζικό άσυλο' και να λειτουργούν με τους δικούς τους όρους.

Νέοι κανόνες για Fintech και κρυπτονομίσματα

Όμως εκτός από την εφαρμογή των κανόνων που υιοθετήθηκαν μετά το 2008, το παγκόσμιο τραπεζικό σύστημα θα πρέπει να προσαρμοστεί και στις εποπτικές ανάγκες που δημιουργεί η νέα εποχή των fintech. Πλέον το 25-30% των παγκόσμιων τραπεζικών εργασιών γίνονται μέσω fintech οι οποίες έχουν μεγάλες 'τρύπες' στην εφαρμογή εποπτικών κανόνων ενώ η περαιτέρω υιοθέτηση των κρυπτονομισμάτων στις τραπεζικές συναλλαγές δημιουργεί έντονες ανησυχίες για 'εύθραστα κομμάτια' τραπεζικής.