Έρχονται μεγάλες αλλαγές στο Συνταξιοδοτικό, τι συμβαίνει με τα κλειστά Ταμεία και τον αποκλεισμό των ΜμΕ

Οι κυβερνήσεις των κρατών – μελών έχοντας σύμμαχο τις Εποπτικές Αρχές προκρίνουν ριζικές μεταρρυθμίσεις που έχουν να κάνουν με τον πρώτο πυλώνα ασφάλισης τα κρατικά ταμεία, τον δεύτερο –τα επαγγελματικά συνταξιοδοτικά ταμεία και τον τρίτο –την ιδιωτική ασφάλιση, ωστόσο τα σχέδια μένουν ανεκπλήρωτα, καθώς επικρατεί έντονος κατακερματισμός στα κράτη.

Αντίρροπες δυνάμεις στην Ευρώπη, συνθήκες που οδηγούν στην φτωχοποίηση

Αντίρροπες δυνάμεις έχει δημιουργήσει ο συνεχιζόμενος ρώσο-ουκρανικός πόλεμος με τις δυσθεώρητες αυξήσεις στις τιμές των ενεργειακών αγαθών και στις εφοδιαστικές αλυσίδες και στα καταναλωτικά αγαθά –είδη πρώτης ανάγκης, οι αυστηρές αλλαγές στο χρηματοοικονομικό περιβάλλον που συντελούν στην επιδείνωση της οικονομίας και στην μείωση της αγοραστικής δύναμης των πολιτών. Οι συνθήκες αυτές νομοτελειακά οδηγούν στην φτωχοποίηση με τον πληθυσμό στην Ευρώπη να στερείται ρευστότητας χρημάτων ώστε να αγοράσει ασφάλιση ή και να επενδύσει σε συνταξιοδοτικά προγράμματα με στόχο την συσσώρευση κεφαλαίου, σύμφωνα με τις νέες συνταξιοδοτικές αρχές. Με άλλα λόγια, οι εθνικές κυβερνήσεις στην Ευρώπη επιβάλλουν την αλλαγή του συνταξιοδοτικού μοντέλου, από την άλλη όμως επιτρέπουν την φτωχοποίηση μεγάλου αριθμού του πληθυσμού τους, γεγονός που δεν αφήνει πολλά περιθώρια για να εφαρμοστεί το νέο μοντέλο.

Χρ. Παπακωνσταντίνου, ΤτΕ: Η γήρανση στην Ελλάδα επιδρά στο διανεμητικό σύστημα

Στην Ελλάδα, ωστόσο οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ελληνική οικονομία δεν συνδέονται απαραίτητα με την παρούσα δυσμενή συγκυρία, σύμφωνα με την υποδιοικήτρια της Τράπεζας της Ελλάδος Χριστίνα Παπακωνσταντίνου. Μια σημαντική διαρθρωτική πρόκληση με την οποία έρχεται αντιμέτωπη η ελληνική οικονομία είναι η γήρανση του πληθυσμού. Αυτή συνεπάγεται συρρίκνωση του εργατικού δυναμικού και συνεπώς επηρεάζει αρνητικά τη δυνητική μακροχρόνια ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας. Παράλληλα, έχει σημαντικές επιπτώσεις στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης.

Οι δυσμενείς δημογραφικές προβλέψεις για την Ελλάδα είναι μία διαρθρωτική εξέλιξη που καθιστά την ανάπτυξη του θεσμού των Επαγγελματικών Συνταξιοδοτικών Ταμείων ή Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης αναγκαία σύμφωνα με την υποδιοικήτρια της ΤτΕ. Η γήρανση του πληθυσμού έχει αρνητική επίδραση στο διανεμητικό σύστημα κοινωνικής ασφάλισης (πρώτος πυλώνας) και επιβαρύνει τόσο τους εργαζόμενους (μεγαλύτερο βάρος σε όρους εισφορών), όσο και τους συνταξιούχους (μεγαλύτερη ανασφάλεια σε όρους συνταξιοδοτικών παροχών).

Παράλληλα, οι διεθνείς τάσεις για αύξηση των ορίων συνταξιοδότησης και επιμήκυνση του εργασιακού βίου καθιστούν επίκαιρη τη συζήτηση για την διαφοροποίηση όχι μόνο του ασφαλιστικού κινδύνου, αλλά και του είδους των παροχών ή ακόμη και του χρόνου συνταξιοδότησης σε σχέση με τον πρώτο πυλώνα.

Μεικτό σύστημα ασφάλισης με συνδυασμό διανεμητικών και κεφαλαιοποιητικών χαρακτηριστικών

Προφανώς, η επαγγελματική ασφάλιση δεν θα μπορούσε από μόνη της να αντιμετωπίσει όλες τις παραπάνω προκλήσεις. Ένα μεικτό σύστημα ασφάλισης όμως, που θα συνδυάζει διανεμητικά και κεφαλαιοποιητικά χαρακτηριστικά υπό τη μορφή χωριστών πυλώνων, θα μπορούσε να επιτύχει τη διάχυση και τη μεγαλύτερη διαφοροποίηση του ασφαλιστικού κινδύνου, προς όφελος των ασφαλισμένων, αυξάνοντας την ευημερία τους, η κα Παπακωνσταντίνου προσθέτει.

Σύστημα ΤΕΑ στην Ελλάδα

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι το υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο παρέχει μια σταθερή βάση για την οργάνωση και λειτουργία των ΤΕΑ. Ταυτόχρονα, ενέχει και αρκετές περιοχές που θα μπορούσαν να βελτιωθούν ώστε ο θεσμός των ΤΕΑ να καταστεί περισσότερο λειτουργικός εντός ενός συστήματος τριών πυλώνων ασφάλισης στην Ελλάδα.

Εμπόδια σε πόρους βάζει το όριο των 100 ασφαλισμένων

Μια σημαντική περιοχή βελτίωσης του υφιστάμενου θεσμικού πλαισίου σχετίζεται με το γεγονός ότι δεν προβλέπεται η σύσταση επαγγελματικών ταμείων πολλαπλών εργοδοτών («πολυεργοδοτικά» ΤΕΑ). Ο ν. 3029/2002 επιτρέπει την ίδρυση ΤΕΑ «ανά επιχείρηση ή κλάδο ή κλάδους εργαζομένων», θέτοντας έτσι ως απαραίτητη προϋπόθεση τον κοινό επαγγελματικό δεσμό των μελών του ταμείου από την πλευρά των εργοδοτών. Ως εκ τούτου, τα επαγγελματικά ταμεία που έχουν συσταθεί και λειτουργούν έως σήμερα από τις επιχειρήσεις στην Ελλάδα είναι κατά βάση «κλειστά» και στοχεύουν στην αποκλειστική κάλυψη των εργαζομένων σε αυτές. Επιπλέον, για την ίδρυση ενός ΤΕΑ ισχύει ελάχιστο όριο 100 ασφαλισμένων. Οι περιορισμοί αυτοί αποκλείουν τους μικρότερους εργοδότες, οι οποίοι μπορεί να μην έχουν τους απαραίτητους πόρους για να ιδρύσουν ένα δικό τους, εξατομικευμένο, ΤΕΑ. Η διάδοση του θεσμού καθίσταται συνεπώς δυσχερής, εφόσον η ελληνική οικονομία αποτελείται, όπως ανέφερα και προηγουμένως, κατά βάση από μικρομεσαίες επιχειρήσεις.

Οι περιορισμοί στην ίδρυση πολυεργοδοτικών ταμείων δεν ευνοούν την επίτευξη οικονομιών κλίμακας που θα επέτρεπαν την μείωση του επενδυτικού και διαχειριστικού κόστους. Επιπλέον, δημιουργούν στρέβλωση στον υγιή ανταγωνισμό μεταξύ εγχώριων ΤΕΑ και ΤΕΑ από άλλες χώρες της ΕΕ. Είναι ενδεικτικό ότι ΤΕΑ με έδρα σε άλλα κράτη-μέλη, που ασκούν διασυνοριακή δραστηριότητα στην Ελλάδα, έχουν τη δυνατότητα να ασφαλίζουν διαφορετικούς ημεδαπούς εργοδότες χωρίς κοινό επαγγελματικό δεσμό, σε αντίθεση με τα εγχώρια ΤΕΑ, συμπληρώνει η κα Παπακωνσταντίνου. Εν κατακλείδι, η θέσπιση της δυνατότητας ίδρυσης πολυεργοδοτικών ΤΕΑ, θα μπορούσε να δώσει την δυνατότητα σε εργαζόμενους μικρομεσαίων επιχειρήσεων, αλλά και ελεύθερους επαγγελματίες, να αποκομίσουν τα οφέλη της επαγγελματικής ασφάλισης, επανορθώνοντας τη σημερινή κατάσταση όπου η πρόσβαση σε αυτά αποκλείεται για τη συντριπτική πλειοψηφία των εργαζομένων.

Petra Hielkema, πρόεδρος EIOPA, ημιτελείς οι αλλαγές στην Ελλάδα

Τα ΤΕΚΑ στην Ελλάδα δεν έχουν λύσει το συνταξιοδοτικό πρόβλημα διευκρινίζει η πρόεδρος της EIOPA Petra Hielkema, προτρέποντας την ελληνική κυβέρνηση να αποφύγει τυχόν λάθη που μπορεί να δημιουργήσουν σοβαρά προβλήματα στις συντάξει, προκρίνοντας την θέσπιση ε των τριών πυλώνων ασφάλισης. Αναφερόμενη στα επαγγελματικά ταμεία εξηγεί πως η μετάβαση πρέπει να γίνει από τα προγράμματα καθορισμένων παροχών σε προγράμματα καθορισμένων εισφορών .

Η IORP II ρυθμίζει τα ΤΕΑ

Σημειώνεται ότι οι δραστηριότητες και η εποπτεία των Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης ρυθμίζονται σε ευρωπαϊκό επίπεδο από την Οδηγία 2016/2341, καλούμενη IORP II (Institutions of Occupational Retirement Provisions). Η Οδηγία αυτή θεσπίζει ένα πλέγμα κανόνων για την ανάληψη και άσκηση δραστηριοτήτων των ιδρυμάτων επαγγελματικών συνταξιοδοτικών παροχών και ενσωματώθηκε στην ελληνική έννομη τάξη το 2020 με τον νόμο 4680.