Επιτέλους αποφάσισα να αποφασίζω εγώ για μένα!

Η πρώτη διεργασία είναι να αποφασίσετε αν θέλετε να αποφασίζετε. Μπορεί να αποφασίσετε ότι θέλετε ή ότι δεν θέλετε. Σκοπίμως, χρησιμοποίησα το ρήμα «θέλω». Θα μπορούσα να το αντικαταστήσω με το ρήμα «μπορώ» αλλά τότε το νόημα και οι απαντήσεις σας θα ήταν εντελώς διαφορετικές.

Η δεύτερη διεργασία είναι ότι μπορεί να έχετε αποφασίσει πως θέλετε να αποφασίζετε αλλά τελικά να μην αποφασίζετε, για πολλούς λόγους. Δικαιολογημένους ή μη, σωστούς ή λανθασμένους. Ποιος θα το κρίνει; Απλά εδώ να προσθέσω ότι σε πολλούς αρέσει να θέλουν ή να νομίζουν ότι θέλουν ή να πιστεύουν ότι θέλουν να αποφασίζουν αλλά τελικά να μην αποφασίζουν. Δεν βάζω στην εξίσωση αν οι αποφάσεις θα ήταν καλές ή κακές, μείζονος ή ήσσονος σημασίας.

Η τρίτη εσωτερική διεργασία, η οποία προκύπτει από τη δεύτερη, έχει τη μορφή μιας υποβόσκουσας ερώτησης. Αν τελικά δεν θέλω να αποφασίσω εγώ για τον εαυτό μου, μήπως τελικά κάποιοι άλλοι θα αποφασίσουν για μένα με τον Α ή τον Β τρόπο; Μήπως είναι σαν να εκχωρώ το δικαίωμα της λήψης αποφάσεων σε άλλα πρόσωπα ή να αφήνομαι να με κατευθύνουν εξωτερικοί παράγοντες και συγκυρίες.

«Και πώς θα παίρνω τις σωστές αποφάσεις;»

Όσο θα διαβάζετε το κείμενο που ακολουθεί, θα σας πρότεινα να επιλέξετε μια απόφαση που σας δυσκόλεψε στο παρελθόν ή μια τωρινή για την οποία δεν είστε βέβαιος αν τελικά θα λάβετε. Να προτιμήσετε μια «δύσκολη» απόφαση που πιστεύετε ότι είναι ζωτικής σημασίας για εσάς ή για τους ανθρώπους που επηρεάζονται από αυτήν. Με αυτό τον τρόπο, θα βοηθηθείτε να κάνετε μια πρακτική εφαρμογή, εκ του ασφαλούς, για να εξακριβώσετε ποια από τα παρακάτω «πώς» θα κρατήσετε ή θα διαφοροποιήσετε και ποια θα απορρίψετε.

Μην ξεκινήστε να σκέφτεστε τις επιπτώσεις

Για ένα δυσερμήνευτο λόγο, αυτό που συμβαίνει συχνά είναι να σκεφτόμαστε αμέσως τον αρνητικό αντίκτυπο της απόφασης που ακόμα δεν έχουμε σχηματοποιήσει. Η αξιολόγηση των αρνητικών επιπτώσεων –ενώ αποτελεί μια αναγκαιότητα– δεν χρειάζεται να είναι η προτεραιότητα σας και βεβαίως δεν υπάρχει κανένας λόγος να σκέφτεστε αρνητικά. Να σας υπενθυμίσω ότι οι αποφάσεις που παίρνουμε εμπεριέχουν προβλέψεις για το μέλλον, μελέτη εναλλακτικών και αλλαγών σε ένα περιβάλλον που μπορεί να μεταβληθεί.

Που νομίζετε ότι καταλήξετε όταν ξεκινάτε να σκέφτεστε μόνο τις αρνητικές επιπτώσεις μιας απόφασης; Το πρώτο που θα σας συμβεί είναι να πάρετε μια «φοβισμένη» απόφαση. Μπορεί να είναι μια μεσοβέζικη λύση σε ένα πρόβλημα, να μην το λύνει εξ΄ ολοκλήρου, να είναι «στρογγυλεμένη» για να μη θίξετε άλλα άτομα ή να μη προκαλέσετε τον περίγυρο, όποιος και αν είναι αυτός. Δεν θα πρόκειται για μια τολμηρή απόφαση και θα σας έλεγα ότι μάλλον θα μοιάζει με έναν «έντιμο συμβιβασμό».

Τολμήστε να εμπιστευθείτε και τη διαίσθηση σας

Θα συμφωνήσω με πολλούς από εσάς ότι είναι πράγματι δελεαστικό –ίσως και ανακουφιστικό– να σκέφτεσαι ότι η λήψη σωστών αποφάσεων εξαρτάται από την κατάλληλο timing, την ανάλυση των πλεονεκτημάτων και μειονεκτημάτων που εμπεριέχονται στην απόφαση καθώς και την ιεράρχηση τους ανάλογα με τη βαρύτητα που δίνουμε στο καθένα. Ωστόσο, η στιγμιαία κρίση, η ενστικτώδης επιλογή μπορεί να αποδειχθεί καλύτερη.

Τα συναισθήματα δεν είναι, απαραιτήτως, ο εχθρός στη διαδικασία λήψης αποφάσεων. Ας μη ξεχνάμε ότι τα βασικά συναισθήματα είναι αυτά που μας βοηθούν, σε ασυνείδητο επίπεδο, στο να παίρνουμε αποφάσεις κάτω από αντίξοες συνθήκες, ακόμα και όταν απειλείται αυτή καθαυτή η ύπαρξη μας. Αν πάρουμε σαν παράδειγμα το φόβο, είναι εκείνος που μας κατευθύνει στην «πάλη ή στη φυγή». Πρόκειται για μια αυτόματη ψυχολογική αντίδραση απέναντι σε κάτι που μας προκαλεί φόβο και υψηλό επίπεδο στρες. Η αντίληψη ότι απειλούμαστε ενεργοποιεί το συμπαθητικό νευρικό σύστημα και μας προετοιμάζει για πάλη ή φυγή. Μπορούμε να αντιμετωπίσουμε αυτή την αντίδραση, όχι μόνο σε καταστάσεις που γίνεται αντιληπτός ένας κίνδυνος, αλλά ακόμα και κατά τη διάρκεια μιας λεκτικής διαφωνίας, αντιπαράθεσης ή και σε μια επαγγελματική διαπραγμάτευση. Δεν είναι τυχαίο που κάποιοι άνθρωποι μένουν για να συνεχίσουν μια συζήτηση (πάλη) ενώ ορισμένοι άλλοι αισθάνονται την ανάγκη να υποχωρήσουν (φυγή).

Πάρτε το ρόλο του συνηγόρου του διαβόλου

Αν θέλετε να είστε περισσότερο βέβαιοι ότι θα πάρετε μια σωστή απόφαση μεταξύ δύο ή περισσότερων επιλογών που έχετε μπροστά σας, θα σας προέτρεπα να μη προσκολληθείτε μόνο στα γεγονότα και τα στοιχεία που ενισχύουν ή υποστηρίζουν την άποψη για την οποία φαίνεται να είστε πιο ευνοϊκά διακείμενοι αλλά να αναλύσετε ενδελεχώς και τα πλεονεκτήματα των άλλων επιλογών. Ομολογουμένως, αυτή η μέθοδος που έχει ως στόχο να καταδείξει ότι κάνετε λάθος με το να εμμένετε στην αρχική σας επιλογή μπορεί να σας προκαλεί αμηχανία. Για να έχετε μια αντικειμενική θεώρηση όλων των επιλογών σας χρειάζεται να επιστρατεύσετε όλα τα αποθέματα αυτοπειθαρχίας. Να θυμάστε ότι όσο πιο αμερόληπτοι είστε τόσες περισσότερο αυξάνετε τις πιθανότητες να λάβετε σωστότερες αποφάσεις. Τέλος, κανένας δεν σας εμποδίζει να ρωτήσετε ανθρώπους που εμπιστεύεστε να τοποθετηθούν και να επιχειρηματολογήσουν μαζί σας για την επιλογή που εκείνοι θεωρούν καλύτερη.

Μην επιτρέψετε σε άλλους να αποφασίσουν για εσάς

Η οπτική των άλλων μπορεί να σας δώσει πληροφορίες που θα σας βοηθήσουν στη λήψη μιας απόφασης. Ωστόσο, αυτό απέχει έτη φωτός από το να αναθέσετε, έστω και με πλάγιο τρόπο, να αποφασίσουν οι άλλοι για σας. Ωστόσο, είναι κάτι που συμβαίνει συχνά με τους αναποφάσιστους και με εκείνους που δεν θέλουν να ρισκάρουν να πάρουν μια απόφαση. Άνθρωποι που έχουν χαμηλότερη αυτοεκτίμηση, τείνουν να εμπιστεύονται περισσότερο την κρίση των άλλων και να βασίζονται σε αυτή. Θα έχετε ακούσει ερωτήσεις όπως: Εσύ τι θα έκανες στη θέση μου; Με αυτά τα δεδομένα, ποια απόφαση θα έπαιρνες;

Μη το κουράζουμε περισσότερο. Η απόφαση για το οτιδήποτε είναι δική σας και ορισμένες φορές θα χρειαστεί να πάρετε αποφάσεις που θα είναι οι καλύτερες για εσάς αλλά όχι απαραίτητα για κάποιους άλλους.