Στο ντοκιμαντέρ "Η Αθήνα και η μεγάλη ιδέα, 1896-1922" που προβάλλεται αυτές τις ημέρες από το Μουσείο Μπενάκη στο Κολωνάκι δεν γνωρίζουμε για ακόμη μία φορά την Αθήνα απλά, σαν έναν αλλιώτικο πολεοδομικό χάρτη.
Αραιωμένο, με περισσότερα πρόβατα κατά τόπους και εμφανή χαμηλά οικοδομήματα που με λίγη σκέψη ή ερωτήματα σίγα σιγά θα ανακαλύπτουμε ότι στην ουσία, ήταν χοιροστάσια. Για αυτές τις “διαπιστώσεις” οι μεγάλες ασπρόμαυρες φωτογραφίες στο μαγειρείο πίσω από το γήπεδο του Παναθηναϊκού στη Λεωφόρο Αλεξάνδρας ή πάνω από τα τραπεζάκια στις ταβέρνες που βρίσκονται στον πεζόδρομο της Αγίων Αναργύρων στου Ψυρρή, αρκούν.
Στο ντοκιμαντέρ της Μαρίας Ηλιού δεν παρατηρούμε τα ασπρο- και κυρίως μαύρα γεγονότα της πόλης να παρουσιάζονται ατάκτως ειρημένα σε μια ιστορική αφήγηση που έχει απαλείψει τους ανθρώπους, την καθημερινότητα, την πραγματική ζωή της πόλης, στο παρελθόν. Αντιθέτως.
Για πρώτη φορά βλέπουμε εικόνες της Αθήνας, φωτογραφίες και φιλμάκια, που ήταν ξεχασμένες σε αρχεία «κλειστά». Βλέπουμε μια πόλη αντιθέσεων όχι με αποκομμένες εικόνες και μια κάποια ιστορική αφήγηση αλλά μέσα από τους ανθρώπους. Από τη μία την υποκουλτούρα, τους φτωχούς νέους άντρες λίγο έξω από τη Νεάπολη, που προέρχονται από ορεινές περιοχές της Ελλάδας, τους “μάγκες” εν είδη γκάνγκστερ και εν μέσω χασίς και αλκοόλ.
Και από την άλλη μια κλασική ευρωπαϊκή πρωτεύουσα. Εικόνες που αποσπασματικά θα μπορούσαν να προέρχονται από την Γαλλία μιας άλλης εποχής. Ιππήλατα τραμ στο κέντρο της Αθήνας, μικρά παιδάκια να γυμνάζονται γύρω από τις στήλες του Ολυμπίου Διός και περιποιημένες γυναίκες, φιγούρες ευγενικές με όμορφα φορέματα και απαραιτήτως… με καπέλα να περιδιαβαίνουν τη Σταδίου.
Από την Ομόνοια ως το Σύνταγμα βλέπουμε μια Σταδίου με μια μορφή σχεδόν ονειρική. Πρόκειται για τον αγαπημένο αθηναϊκό δρόμο του παρελθόντος με καταστήματα αλλά και τα θρυλικά ζαχαροπλαστεία Γιαννάκης και Dorree να βρίσκονται στην απέναντι μεριά του δρόμου τόσο κυριολεκτικά, όσο και και από την πλευρά του σχολιασμού της καθημερινοτητας.
Πέρα από πρόσωπα όπως η Σοφία Λασκαρίδου, η πρώτη γυναίκα που μπήκε ποτέ στη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας και τον Σίγκμουντ Φρόιντ, που ταξίδεψε στην Ελλάδα με τον αδελφό του, το 1904 και αναφώνησε το «Οσα διδαχθήκαμε στο σχολείο ήταν λοιπόν αληθινά», οταν ανέβηκε στον Ιερό Βράχο και αντίκρισε τον Παρθενώνα, οι πρωταγωνιστές του ντοκιμαντέρ είναι οι ανώνυμοι Αθηναίοι.
Είναι εκείνοι που γεμίζουν την οθόνη, αφήνοντας τα ιστορικά γεγονότα της κατά τα άλλα γραμμικής ταραχώδους αφήγησης σε δεύτερο πλάνο, να αποτελούν ένα φόντο πίσω από το φόντο της πόλης, της Αθήνας του 1896-1922.
Πετυχαίνοντας στην ουσία μια προσπάθεια “πάνω στο πανί να ζωντανέψουν οι νεκροί”, οι άνθρωποι της πόλης του πριν αλλά και η ίδια η πόλη του πριν που δεν έχει άλλο τρόπο να υπάρξει πια παρά ως μια εικόνα ζωντανή και μια “ιδέα”… ανεξαρτήτως μεγέθους.
Μια Αθήνα, γεμάτη γλέντι και απανωτές τραγωδίες
Έπειτα από πολλά χρόνια έρευνας στην Αμερική, την Ευρώπη και την Αυστραλία, η σκηνοθέτις, σεναριογράφος και επιμελήτρια Μαρία Ηλιού και ο ιστορικός Αλέξανδρος Κιτροέφ φέρνουν πίσω στο κοινό, το δεύτερο ιστορικό ντοκιμαντέρ και την έκθεση "Η Αθήνα και η μεγάλη ιδέα, 1896-1922".
Οι δύο συνεργάτες προσφέρουν μία νέα αφήγηση στο πώς η Αθήνα και οι Αθηναίοι βίωσαν πέντε πολέμους μέσα σε ένα διάστημα εικοσιπέντε ετών.
Ειδικοί επιστήμονες από την Ελλάδα, την Ευρώπη και την Αμερική μιλούν για την Ιστορία της πόλης των Αθηνών, ενώ στο ντοκιμαντέρ συμμετέχουν επίσης οι: Roderick Beaton, Αλέξανδρος Κιτροέφ, Μαρίνα Λαμπράκη Πλάκα, Jim Wright, Νίκος Βατόπουλος, Χριστίνα Κουλούρη, Sir Michael Llewellyn Smith, Kathleen Fleming, Λάμπρος Λιάβας, Άρτεμις Σκουμπουρδή.
Οι φωτογραφίες και τα φιλμάκια προέρχονται από τα αρχεία της Library of Congress, National Αrchivesand Records Administration-Washington DC, Harvard University, Princeton University, Getty, Boston Public Library, Sydney University, Stockholm Public Library, Pathe, Gaumont, Établissement de Communication et de Production Audiovisuelle de la Défense (ECPAD), Médiathèque du patrimoine et de la photographie, Paris, τα Ιστορικά Αρχεία και τα Φωτογραφικά Αρχεία του Μουσείου Μπενάκη, τα αρχεία του Εθνικού και Ιστορικού Μουσείου, τα αρχεία του ΕΛΙΑ, τη συλλογή Νίκου Πολίτη και πολλές άλλες ιδιωτικές συλλογές.
Για τη ηχητική μπάντα της ταινίας η μοντέρ Αλίκη Παναγή χρησιμοποίησε ήχους εποχής προκειμένου να ζωντανέψει η ιστορία της πόλης, ενώ ο μουσικός Νίκος Πλατύραχος, βασίστηκε σε μουσική και τραγούδια από την Αθήνα και επιτυχίες της εποχής για να συνθέσει την πρωτότυπη μουσική του ντοκιμαντέρ.
Το ντοκιμαντέρ και η έκθεση «Η ΑΘΗΝΑ ΚΑΙ Η ΜΕΓΑΛΗ ΙΔΕΑ, 1896-1922» είναι το δεύτερο έργο από συνολικά πέντε έργα για την ιστορία της σύγχρονης Αθήνας που θα ακολουθήσουν τα επόμενα χρόνια.
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΡΟΒΟΛΩΝ ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ:
Κάθε ΔΕΥΤΕΡΑ (ΕΞΑΙΡΕΙΤΑΙ 27/02/2023 –Καθαρά Δευτέρα και 17/4 Δευτέρα του Πάσχα):10.00-11:30,12:00 –13:30, 14:00 –15:30
Κάθε ΤΕΤΑΡΤΗ: 10.00-11:30, 12:00 –13:30, 14:00 –15:30
Κάθε ΠΕΜΠΤΗ: 10.00-11:30, 12:00 –13:30, 14:00 –15:30, 17:00 -18:30, 19:00 -20:30,21:00 -22:30
Κάθε ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ (14/04/2023–Μ. Παρασκευή: μοναδική προβολή 14:00-15:30):10.00-11:30, 12:00 –13:30, 14:00 –15:30
Κάθε ΣΑΒΒΑΤΟ (ΕΞΑΙΡΕΙΤΑΙ Σάββατο 25/3 λόγω Εθνικής Επετείου και Μ. Σάββατο 15/4 ισχύουν οι δύο πρώτες προβολές): 10.00-11:30, 12:00 –13:30, 14:00 –15:30
Κάθε ΚΥΡΙΑΚΗ (ΕΞΑΙΡΕΙΤΑΙ 16/04/2023-Κυριακή του Πάσχα λόγω αργίας):10.00-11:30, 12:00 –13:30, 14:00 –15:30
Σχόλια