Στην Ιταλία το φαγητό είναι ιερό και το καλό φαγητό και γλυκό διαπερνά τα στάδια από το όραμα ως την δημιουργία, και από το μοίρασμα ως την κατανάλωσή, με θρησκευτική ευλάβεια.
Δεν είναι λοιπόν τυχαίο το γεγονός ότι δύο ιταλικά γλυκά μπαίνουν στο τραπέζι μας, δίπλα στους κουραμπιέδες και τα μελομακάρονα, ιδανικά και το prosecco για τους πραγματικούς λάτρεις του ταιριάσματος του χριστουγεννιάτικου τραπεζιού με τα καλούδια και τις συνήθειες της αγαπημένης μας γειτονικής χώρας.
Και αν όλοι μας θεωρούμε ότι γνωρίζουμε το panettone, πόσοι γνωρίζουμε το pandoro; Και αν γνωρίζουμε και τα δύο, πόσοι γνωρίζουμε τις διαφορές μεταξύ τους;
Όσο τινάζουμε τα χέρια μας από την άχνη ζάχαρη των κουραμπιέδων για να κόψουμε μια φέτα από αυτά τα λαχταριστά κέικ που θυμίζουν εξίσου τσουρεκάκια και αφράτα ψωμάκια, ας μάθουμε ένα δυό πράγματα σχετικά με αυτά.
Χριστούγεννα με γλύκα και “passione”
Στην Ιταλία την περίοδο των Χριστουγέννων, δεν λείπουν ποτέ οι λιχουδιές των τοπικών παραδόσεων. Εμείς πως μπορούμε όμως να τις ξεχωρίσουμε;
Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Τόσο το Panettone, όσο και το Pandoro, είναι χριστουγεννιάτικα ιταλικά γλυκά που κάνουν την εμφάνιση τους στα τραπέζια και τις θορυβώδεις χαρούμενες μαζώξεις τόσο τα Χριστούγεννα όσο και την Πρωτοχρονιά.
Και σε κάθε περίπτωση οι Ιταλοί προτιμούν να τα αγοράζουν στις όσο το δυνατό περισσότερο artigianale (χειροποίητες) και λιγότερο βιομηχανοποιημένες εκδοχές τους, η διαδικασία παραγωγής των οποίων, είναι και αρκετά χρονοβόρα.
Κρύβει αυτό που θα ονομάζαμε στα ελληνικά μεράκι ενώ η πιο κοντινή λέξη που μπορούμε να βρούμε στα ιταλικά είναι “passione”. Κι ίσως για αυτό και θεωρείται ένα γλυκό που κατά παράδοση δεν φτιάχνεται στο σπίτι. Αντιθέτως είναι γλυκό του ζαχαροπλαστείου ή του φούρνου, από τότε που επινοήθηκε και τα όμορφα κουτιά με τα οποία έρχεται ως το σπίτι δίνουν άλλες τόσες αφορμές για να φτάσουν έως εκεί.
Η αλήθεια είναι πως, αν και τα Panettone και Pandoro μοιάζουν μεταξύ τους, έχουν σαφείς διαφορές και ιστορία, όποια εκδοχή τους και αν διαλέξουμε.
Το Panettone
Το Panettone, δεν προέρχεται απλά από το Μιλάνο αλλά αποτελεί επί της ουσίας, ένα από τα σύμβολα της πόλης. Η ιδιαίτερη γεύση του οφείλεται στη συνολική διαδικασία παραγωγής του, η οποία περιλαμβάνει του λεγόμενου φυσικού προζυμιού (lievito naturale).
Το 1400 λέγεται ότι ένας σεφ στην αυλή του Ludovico il Moro είχε κάψει κατά λάθος την τούρτα και εν τέλει σέρβιρε το επιδόρπιο ενός βοηθού, του Τόνι (pane di Toni) . Το γλυκο ήταν παρασκευασμένο με τα υλικά που είχαν απομείνει στην κουζίνα τους, δηλαδή αλεύρι, αυγά, βούτυρο, σταφίδες και φλούδα κίτρου.
Αρχικά το Panettone έμοιαζε με ένα καρβέλι ψωμί. Αυτό άλλωστε σημαίνει η λέξη "panetto". Σύμφωνα με την παράδοση, τη νύχτα της παραμονής των Χριστουγέννων στο τραπέζι υπάρχουν τρία ψωμιά, που συμβολίζουν την Αγία Τριάδα, τα οποία τα κόβουν στο δείπνο και τα μοιράζουν σε όλη την οικογένεια, ξεκινώντας από τον πατέρα. Κάτι σαν την δική μας βασιλόπιτα.
Στη σύγχρονη ιταλική ορολογία ωστόσο, το panettone προέρχεται από τις λέξεις “panetto” που σημαίνει μικρή φραντζόλα ψωμί που με την κατάληξη “-one”, ουσιαστικά, μετατρέπεται σε “μεγάλο” ή τουλάχιστον, αφράτο, θα λέγαμε εμείς.
Υπάρχουν ποικίλες συνταγές για panettone, αλλά στα βασικά του συστατικά συμπεριλαμβάνονται το αλεύρι, η μαγιά, το γάλα, η ζάχαρη, το βούτυρο, τα αβγά, οι σταφίδες και το αλάτι. Στη γέμιση του πανετόνε, θα βρείτε σταφίδες, φρούτα και ξηρούς καρπούς αλλά και πολλές πια παραλλαγές με σοκολάτα, κάστανο, κρέμα φυστίκι ή καραμέλα.
Αυτό όμως που περιπλέκει πολύ τη διαδικασία του να ξεχωρίσουμε αυτά τα δύο ιταλικά γλυκά είναι ότι πολλοί Ιταλοί αλλά ιδιαίτερα τα παιδάκια δεν αγαπούν τα λεγόμενα canditi, δηλαδή τα διάφορα γλασέ κομματάκια φρούτων και τις σταφίδες. Οι παραλλαγές χωρίς τα canditi μας φέρνουν πολύ κοντά στο pandoro, άλλα ας δούμε όμως περισσότερα για αυτό.
Το Pandoro
Το Pandoro είναι ένα ακόμα παραδοσιακό χριστουγεννιάτικο τσουρέκι αλλά πάντοτε ψήνεται σε φόρμα που εν τέλει του χαρίζει το σχήμα ενός “χριστουγεννιάτικου” αστεριού. Είναι πιο απλό αλλά πιο πλούσιο σε βούτυρο και αυγά.
Σε αντίθεση με το Panettone, δεν περιέχει σταφίδες και γλασέ φρούτα και προέρχεται από τη Βερόνα, ενώ η προέλευση της συνταγής του λέγεται πως είναι, η Αρχαία Ρώμη ή κατά μια δεύτερη εκδοχή, από το “pane de oro“, το οποίο σερβιριζόταν, κατά τον 13º αιώνα στα τραπέζια των Βενετών ευγενών.
Η κλασική εκδοχή του βερονέζικου γλυκού έχει τυπικά το σχήμα ενός κώνου αστεριού, πλούσιο σε βούτυρο πλημμυρισμένο από έναν καταρράκτη άχνης ζάχαρης.
Το pandoro είναι το αγαπημένο των παιδιών. Η μαγεία της απλότητας της γεύσης του και η καθηλωτική του μυρωδιά ωστόσο είναι δύσκολο να αφήσει γενικότερα κάποιον ασυγκίνητο. Πλέον το βρίσκουμε εύκολα και σε παραλλαγές με γέμιση σοκολάτας, φρούτων ή με παγωτό.
Οι διευθύνσεις για Panettone και Pandoro στην Αθήνα
Και επειδή το ερώτημα του τίτλου μας ήταν ρητορικό και δεν σκοπεύουμε στην ουσία να σας βάλουμε να επιλέξετε ανάμεσα στα δύο, παρακάτω θα βρείτε τις καλύτερες διευθύνσεις που βρήκαμε για Panettone και Pandoro στην Αθήνα:
Antonis Selekos Conceptual Desserts
Εριφύλης 2, Παγκράτι
Τρομερό Παιδί
Παπαδιαμαντοπούλου 30, Ιλίσσια
Κοra
Π. Αναγνωστοπούλου 44 Αθήνα,
Le Greche
Σύνταγμα, Μητροπόλεως 16 Α
Winepairings
Μαραγκού 18, Γλυφάδα
Φούρνος Τάκη
Μισαραλιώτου 14, Κουκάκι
Pavlov’s Lab
Πατρ. Γρηγορίου Ε΄15, Νέα Ερυθραία,
Madame Fraise
Υμηττού 225, Μετς
Παπασπύρου
Δημ. Βασιλείου 5, Νέο Ψυχικό, Πανόρμου 19 Αμπελόκηποι
GB Corner Gifts and Flavors
Βασιλέως Γεωργίου Α 1, Πλατεία Συντάγματος
Ergon House
Μητροπόλεως 23, Αθήνα
La Mole
Λεωφ. Δημοκρατίας 3, Πεύκη
Σχόλια