Αναζητώντας τον ορισμό της "γυναικείας επιχειρηματικότητας"

Και επειδή το "γιορτάζεται” είναι μια λέξη που ίσως πολλές φορές χρησιμοποιούμε μηχανικά και επιδερμικά σε τέτοιες περιπτώσεις, θελήσαμε να σταθούμε στην σημερινή ημέρα, στις λέξεις, στις έννοιες, στις καταστάσεις.

Να αναλογιστούμε το τι θέλει να μας υπενθυμίσει, γιατί να μας παρακινήσει μια τέτοια ημέρα. Να ορίσουμε το τι σημαίνει “γυναικεία επιχειρηματικότητα” σήμερα, στις 19 Νοεμβρίου 2022. Με την ελπίδα ότι ένα χρόνο αργότερα, ξαναδιαβάζοντας το συγκεκριμένο αφιέρωμα, πιθανόν να έχουμε την ευκαιρία να δούμε ότι λίγο προχωρήσαμε.

Για να το πετύχουμε ρωτήσαμε 18 γυναίκες που θαυμάζουμε για πολλούς διαφορετικούς λόγους, προερχόμενες από διαφορετικούς κλάδους του κόσμου των επιχειρήσεων, πως εκείνες ορίζουν την γυναικεία επιχειρηματικότητα.

Κατερίνα Καραγιάννη & Μαρίνα Καραμαλή - Αρχιτέκτονες | Co founders, KKMK ARCHITECTS

"Η πρώτη γυναίκα επιχειρηματίας που άλλαξε τα στερεότυπα της κοινής γνώμης και εδραίωσε την θέση της ως αρχιτέκτονας στην παγκόσμια σκηνή ήταν η Zaha Hadid. Μέσα από το έργο της, την προσωπικότητα της και την επιτυχία στη διαχείριση και επέκταση του γραφείου της, έθεσε νέους όρους και έκανε όλους μας να πιστέψουμε ότι ‘Everything is possible’.

Οι γυναίκες επιχειρηματίες καλούνται να ξεπεράσουν κοινωνικά και στερεοτυπικά εμπόδια, για τα οποία σήμερα στις δυτικές κοινωνίες γίνεται δημόσιος διάλογος, αλλά στην πράξη και την καθημερινότητα συνεχίζουν να υφίστανται.

Όσον αφορά το επάγγελμα μας, η προσωπική μας αντίληψη και αντιμετώπιση είναι ότι η γυναικεία φύση έχει πολλά κοινά στοιχεία με την αρχιτεκτονική. Βασική αρχή η δημιουργία. Είτε μιας ζωής είτε ενός έργου. Που και τα δύο απαιτούν οργάνωση, συνέπεια, ενέργεια, ενδιαφέρον και προσωπική αφοσίωση για να εξελιχθούν και να μπορέσουν να εκτεθούν και να σταθούν αυτόνομα στον κόσμο".

Λίλα Καραποστόλη - Culinary Manager & Founder, Μαθήματα Μαγειρικής

"Η Ημέρα Γυναικείας Επιχειρηματικότητας είναι ιδιαίτερα σημαντική για όλες τις γυναίκες. Αυτή την μία μόνο ημέρα αναγνωρίζεται παγκοσμίως η σημασία να αναδειχθεί, εορταστεί, εμψυχωθεί και υποστηριχθεί ένας άνθρωπος που ο ρόλος του στην κοινωνία και στην οικονομία είναι πολυδιάστατος και την ίδια στιγμή που καταφέρνει να στέκεται επάξια στο ύψος των υποχρεώσεων και ευθυνών ενός επιχειρηματία.

Είναι εύκολο να μιλάμε κάθε χρόνο για υποστήριξη της γυναικείας επιχειρηματικότητας και να βγάζουμε ομιλίες-παρουσιάσεις-συναντήσεις ως μέρος μίας εταιρικής ή πολιτικής καμπάνιας. Αλλά αξίζουμε πολύ περισσότερα από αυτό. Και μόνο οι δυσκολίες της προσωπικής καθημερινότητας και οι θυσίες που κάνουμε, του σκληρού κυνηγιού για πιο παραγωγική απόδοση που όλοι περιμένουν και την επίτευξη των στόχων που έχουμε θέσει, αρκούν για μία ουσιαστική υποστήριξη.

Για όλες τις γυναίκες που είναι ανήσυχα πνεύματα, γεμάτες ενέργεια-δημιουργικότητα- ιδέες-γνώσεις-ταλέντα και που ισορροπούν καθημερινά σε ένα σκληρό και ανταγωνιστικό περιβάλλον, ξεπερνώντας τον εαυτό τους και προσφέροντας (ή θυσιάζοντας καλύτερα) ένα μεγάλο κομμάτι του εαυτού τους στην επιχείρηση, αξίζει τουλάχιστον η αναγνώριση του κόπου και της προσπάθειας για να φτάσουν ως εκεί".

Νταϊάννα Καρβούνη & Βίβιαν Φίλιππα - ΑΝΑΚΤΑΕ

"Στην ΑΝΑΚΤΑΕ αισθανόμαστε περισσότερο δημιουργοί παρά επιχειρηματίες. Είμαστε όμως πια “επιχειρηματίες” λόγω πείρας, εμπειρίας, μέσα από την πολύχρονη και πολύ στενή σχέσης μας με την εταιρεία μας, την οποία ξεκινήσαμε μόνες το 2009, στην αρχή της κρίσης. Φτάσαμε 13 χρόνια μετά σε ένα επίπεδο που μας ικανοποιεί, με πολλές δραστηριότητες, με εξαγωγές και ένα πολύτιμο δίκτυο πελατών και συνεργατών.

Έχουμε από την αρχή της επαγγελματικής μας δραστηριότητας ένα όραμα, που είναι σαφές αλλά ευέλικτο στις προκλήσεις, έχουμε επιμονή –στα όρια της εμμονής- έχουμε πίστη, πολυεπίπεδη αντίληψη και ευέλικτη σκέψη.

Η δομή του “γυναικείου” τρόπου σκέψης και δράσης είναι ένα προσόν, ένα ισχυρό πλεονέκτημα, αν και δεν μας αρέσει να βάζουμε φυλετικά πρόσημα στις δραστηριότητες. H προσήλωση στα δύο φύλα –τα οποία τελικά δεν είναι μόνο δύο- μας φαίνεται λίγο ξεπερασμένη, και θα προτιμούσαμε να σκεφτόμαστε ότι η προσέγγιση στο “επιχειρείν” είναι θέμα ανθρώπου και όχι φύλου".

Σουζάνα Κλημεντίδη - Founder & Managing Partner, AAK Legal

"Η επιχειρηματικότητα στην Ελλάδα είναι μία παρεξηγημένη λέξη. Όταν είσαι γυναίκα έχεις να αντιμετωπίσεις πρόσθετες προκλήσεις αλλά είναι αυτές ακριβώς που σε κάνουν να επιμένεις.

Σκέφτεσαι ότι κάποια χρόνια πριν ήταν αδύνατο για μια γυναίκα να έχει τη δική της επιχείρηση. Σήμερα είμαστε εδώ και διεκδικούμε τα όνειρά μαζ, λειτουργώντας ως κρίκοι στη μεγάλη αλυσίδα της γυναικείας ενδυνάμωσης, η οποία πιστεύω ότι σε συνδυασμό με την αλληλεγγύη και την ενσυναίσθησή μας μπορεί να αλλάξει τον κόσμο".

Anne Κοκοτού - Ιδιοκτήτρια, Κτήμα Κοκοτού

"Προσωπικά είχα την τύχη η δουλειά μου να βρίσκεται στον ίδιο χώρο με το σπίτι και αυτό σίγουρα μου έδωσε την δυνατότητα και την ευελιξία να συνδυάσω την εργασιακή με την προσωπική-οικογενειακή ζωή αρκετά πιο εύκολα.

Πλέον πιστεύω ότι όλο και περισσότερος κόσμος έχει καταλάβει και πιστέψει στην ισότητα των δύο φύλων. Ίσως αυτό που κάνει τη γυναικεία επιχειρηματικότητα ξεχωριστή να είναι η ικανότητα των γυναικών στο multitasking. Ζούμε σε μια χώρα με πολύ δυναμικές γυναίκες που έχουν τη στήριξη από τις οικογένειες τους να διαπρέψουν σε αυτόν τον τομέα.

Το ιδανικό για εμένα θα ήταν να μην μας απασχολεί αν πίσω από μία επιχείρηση βρίσκεται ένας άνδρας ή μια γυναίκα, αλλά να είναι καλός και αποτελεσματικός σε αυτό που καλείται να κάνει και να το κάνει επειδή πραγματικά το θέλει".

Άννα Κουτσοκώστα, Αλεξάνδρα Συνεφιά, Μαρίνα Φιλιππίδη - Αρχιτέκτονες | Co founders, ΑΜΚ Architecture + Design

"Είμαστε τυχερές που ζούμε και εργαζόμαστε στην Ελλάδα, μία χώρα που σήμερα αποτελεί ένα παγκόσμιο κέντρο για την αρχιτεκτονική. Στο γραφείο των AMK Architecture and Design έχουμε την τύχη να συνεργαζόμαστε με τους πλέον απαιτητικούς πελάτες, εγχώριους και ξένους πενεδυτές. Παράλληλα, πέρα από τα "καθιερωμένα" αρχιτεκτονικά έργα, έχουμε την τιμή να διακρινόμαστε στον ιδιαίτερο και κατ' εξοχίν ανδροκρατούμενο κλάδο της πλωτής φιλοξενείας. Έτσι, νιώθουμε ότι η ισότητα δεν είναι θέμα φύλου, αλλά ικανοτήτων και επιμονής. Ωστόσο δεν παραγνωρίζουμε το γεγονός ότι σε διεθνές επίπεδο, τα τελευταία χρόνια έχουν εγερθεί έντονα τα ζητήματα σχετικά με την ασφάλεια των γυναικών, την ανισότητα ως προς τις προσβάσεις και τον αντίκτυπο που έχουν όλα αυτά στην ψυχολογία τους. Είμαστε ένα γραφείο, στο οποίο όλες οι συνεργάτιδες είμαστε γυναίκες. Με τίς προσωπικές μας επιλογές και την καθημερινότητά μας, θέλουμε να εμπνεύσουμε και να παρακινήσουμε περισσότερες γυναίκες να δουν τον εαυτό τους ως επιτυχημένες επαγγελματίες και ως potential επιχειρηματίες."

Βάντα Κωστοπούλου - Διευθύνουσα Σύμβουλος, ARKAS Hellas

"Η ανάληψη ευθυνών, η γρήγορη απόφαση και η διάθεση ανάληψης ρίσκων είναι βασικές αξίες για να λειτουργήσει ένα υψηλά ιστάμενο στέλεχος ανεξαρτήτως φύλου.

Θεωρώ όμως πως αυτό που διαφοροποιεί τις γυναίκες σε ηγετική θέση είναι η ενσυναίσθηση που διαθέτουν, σημαντικό προσόν για να ανταποκριθεί κανείς σε αυτό το επίπεδο απαιτήσεων και προκλήσεων.

Η ναυτιλία ήταν και παραμένει ένας ανδροκρατούμενος χώρος και παρότι έχει σημειωθεί πρόοδος τα τελευταία χρόνια, το ποσοστό των γυναικών σε ηγετικές θέσεις παραμένει ιδιαίτερα χαμηλό. Στο ξεκίνημα της επαγγελματικής μου καριέρας συνάντησα αρκετές προκλήσεις από το αντίθετο φύλλο με αποτέλεσμα να απαιτείται μεγαλύτερος δυναμισμός, περισσότερη προσπάθεια και εντονότερη αυτοπεποίθηση ώστε να επιβληθώ για να εισακουστεί η άποψη μου.

Με το πέρασμα του χρόνου και μέσα από τις εμπειρίες μου εκπαιδεύτηκα να έχω υπομονή και επιμονή για να πετύχω τον στόχο μου. Έμαθα να εστιάζω σε ό,τι αξίζει πραγματικά, να επιβραβεύω τον εαυτό μου για όσα έχω πετύχει και να εξελίσσομαι μέσα από τις δυσκολίες".

Ζήνα Μαυροειδή - Managing Director, e-fresh.gr

"Η επιχειρηματικότητα είναι μια δουλειά. Δεν έχει φύλλο. Όπως συμβαίνει με όλες τις δουλειές μπορεί κανείς να την εκτελεί περισσότερο ή λιγότερο καλά ανεξαρτήτως του αν είναι άνδρας ή γυναίκα.

Μιλάμε όμως για γυναικεία επιχειρηματικότητα, γιατί η επιχειρηματικότητα από γυναίκες δεν είναι κάτι σύνηθες. Την διαχωρίζουμε γιατί είναι σπάνια και η ύπαρξη της μας εντυπωσιάζει, κάτι σαν τα εξωτικά πουλιά.

Πράγματι αν κοιτάξουμε ένα τυπικό γυναικείο πρόγραμμα είναι ένα θαύμα πώς χωράει μέσα του και το επιχειρήν.

Χωράει όμως, συνήθως καλά. Γιατί χωράει ζορισμένα. Άρα δεν χωράει τυχαία: είναι μια δύσκολη, συνειδητή απόφαση που υποστηρίζεται με καθημερινές θυσίες και συχνά εκπτώσεις σε προσωπικό επίπεδο. Η γυναικεία φύση που μεγαλώνει αναπτύσσοντας δεξιότητες ευρηματικότητας, αυτό-εκπαιδεύεται στην υπομονή και την προσπάθεια και συνηθίζει να απαντά στην αμφισβήτηση με δουλειά και επιχειρηματολογία, καταλαβαίνει ότι και οι επιχειρήσεις τελικά, κάπως έτσι δουλεύουνε.

Μια μέρα όμως, η γυναικεία επιχειρηματικότητα θα είναι νόρμα. Και τότε δεν θα την λέμε γυναικεία. Θα μιλάμε απλώς για ωραίες δουλειές, ωραίες ιδέες, ωραία εκτελεσμένες".

Έρρικα Πρεζεράκου - Founder, Replayce

"Για πολλά χρόνια οι πεποιθήσεις των ανθρώπων συντονίζαν την γυναίκα .. σε μια δημιουργό ζωής , μια συντρόφο, μια τροφό , μια συναισθηματική αγκαλιά, έναν ανθρώπο που θα δημιουργεί τάξη οργάνωση και σωστή λειτουργία στο ρυθμό της οικογένειας.

Οι επιχειρήσεις της νέας εποχής χρειάζονται περισσότερο από ποτέ αυτές τις ποιότητες της multitasking εκ φύσεως γυναίκας στην δίκη τους «οικογένεια».

Η Θηλυκή Ηγεσία έχει τα κατάλληλα εφόδια να σταθεί και να στηρίξει την ιδέα της γέννησης της επιχείρησης της στήριξης της ομαδικότητας καθώς αναγνωρίζει ότι οι εργαζόμενοι της είναι η «ψυχή» της επιχειρηματικής οικογένειας και φυσικά την οργάνωση της με έναν μοναδικό τρόπο.

Η γυναικεία επιχειρηματικότητα θα μας επιτρέψει επιτέλους να δούμε νέα μοντέλα συνεργασιών στις οποίες οι άνθρωποι θα σκέφτονται με την καρδιά και θα νοιώθουν με τον νου..."

Νίκη Σμυρνή - Founder & CEO, travelgems

"Η γυναικεία επιχειρηματικότητα είναι ένα παζλ πάθους, έμπνευσης, φροντίδας και επιμονής που σχηματοποιούν τη στρατηγική της επιχείρησης.

Το Travelgems ξεκίνησε πριν 5 χρόνια με μια ιδέα που αρχικά δε δούλεψε αλλά, με φροντίδα και σεβασμό στις ανάγκες του καταναλωτή, άλλαξε. Η επιμονή αυτή έκανε το Travelgems να είναι σήμερα η ηγέτιδα εταιρεία retreats στη Μεσόγειο, με παρουσία σε 6 χώρες και πιστούς πελάτες από όλο τον κόσμο.

Με πάθος πείσαμε τα μεγαλύτερα ονόματα στο χώρο του wellbeing να μας εμπιστευτούν και μαζί δημιουργήσαμε εμπνευσμένα και διαφορετικά projects στη κάθε χώρα που δραστηριοποιούμαστε.

Είναι σημαντικό να τονίσω ότι πιστεύω τόσο πολύ σε αυτά τα χαρακτηριστικά, που έχω επιλέξει όλη μας η ομάδα να αποτελείται από νέα ταλέντα κοριτσιών που τα ακούν και τα εφαρμόζουν ως τρόπο ζωής, άρα και εργασίας".

Λίνα Στούμπου - CEO, Susurrus

"Γυναικεία επιχειρηματικότητα σημαίνει δύναμη, δημιουργικότητα και ευκαιρίες στις γυναίκες να αλλάξουν τον κόσμο μέσα από τα δικά τους μάτια. Σημαίνει, επίσης, έμπρακτη γυναικεία αλληλεγγύη και έμπρακτη ισότητα. Επίσης μέσα από τις γυναίκες εκτιμώ ότι η επιχειρηματικότητα παίρνει μια πιο ευαισθητοποιημένη μορφή καθώς συχνά λύνει κοινωνικά προβλήματα."

Μελίνα Ταπραντζή - Founder, Wise Greece

"Υπό φυσιολογικές συνθήκες, δεν θα έπρεπε καν να χρειάζεται να μιλήσουμε για «γυναικεία» επιχειρηματικότητα, αλλά δυστυχώς οι παγκόσμιοι αριθμοί είναι απογοητευτικοί.

Οι γυναίκες αντιμετωπίζουν τεράστια κοινωνικά, οικονομικά και οικογενειακά εμπόδια εάν αποφασίσουν να κάνουν ένα επιχειρηματικό βήμα και ακόμα και εάν το κάνουν, θα βρουν τοίχο όταν θα αναζητήσουν χρηματοδότηση, αφού μόλις το 10% των επιχειρήσεων που έχουν γυναίκα στο τιμόνι καταλήγουν να χρηματοδοτηθούν από Funds.

Η γυναικεία επιχειρηματικότητα σήμερα λοιπόν -και ειδικά στην Ελλάδα- δεν είναι μία μόδα, δεν είναι κάτι που «καλό είναι να υπάρχει». Είναι απόλυτη αναγκαιότητα για να ενδυναμωθούν οι γυναίκες, να γίνουν οικονομικά ανεξάρτητες, να συμβάλλουν στις τοπικές οικονομίες μέσω της μικρο-επιχειρηματικότητας, να δημιουργήσουν θέσεις εργασίας, να μείνουν στα χωριά ή τα νησιά μας για να καινοτομήσουν εκεί και πάνω απ’ όλα για να εμπνεύσουν όλους και όλες εμάς!"

Στέλλα Τσιτσούλα - Managing Partner, RED.comm | Vice President Women4Cyber Greece

"Η γυναικεία επιχειρηματικότητα έχει αυξηθεί με ρυθμούς ρεκόρ τα τελευταία χρόνια. Το 1972, οι επιχειρήσεις που ανήκαν σε γυναίκες αντιπροσώπευαν μόνο το 4,6% του συνόλου των επιχειρήσεων και σήμερα το ποσοστό αυτό έφτασε παγκοσμίως στο 42%!

Σήμερα μία γυναίκα που θέλει να ξεκινήσει τη δική της επιχείρηση, μπορεί να λάβει επιχειρηματικές συμβουλές από άλλες γυναίκες πετυχημένες στον κλάδο τους, αλλά και από οργανισμούς που προάγουν τη γυναικεία επιχειρηματικότητα, στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.

Η γυναίκα που εισέρχεται όμως στον επιχειρηματικό στίβο, έχει και να αντιμετωπίσει πολλές προκλήσεις, να «γκρεμίσει τοίχους», να εμπνευστεί, να ζητήσει βοήθεια, να ερευνήσει και να πειραματιστεί. Με αυτοπεποίθηση να σταθεί δίπλα σε οποιονδήποτε άντρα ή γυναίκα, και να αφιερώσει χρόνο σε αυτό που θέλει να κάνει, έτσι όπως θέλει εκείνη να το κάνει και όχι να χωρέσει σε ξένα καλούπια.

Είναι σημαντικό να αντιμετωπίζουμε τις προκλήσεις όσο δύσκολες και αν είναι. Υπάρχουν μέρες που μας δοκιμάζουν πραγματικά και στιγμές που θέλουμε να τα παρατήσουμε. Σε αυτές τις περιόδους, είναι σημαντικό να θυμόμαστε γιατί ξεκινήσαμε και να επικεντρωθούμε στην ιεράρχηση των πιο σημαντικών.

Πρέπει πάντα να μένουμε πιστοί στον εαυτό μας και στα πιστεύω μας. Ακόμη και σε μια ανταγωνιστική αγορά όπου πρέπει συνεχώς να καινοτομούμε και να προσαρμοζόμαστε, δεν πρέπει να χάνουμε ποτέ το momentum και τις βασικές αξίες".

Γιώτα Χουλιαρά - Founder, CONCEPT Communication

"«Ο φεμινισμός», έγραφε η Μαρί Σίαρ το 1986, «είναι η ριζοσπαστική ιδέα ότι οι γυναίκες είναι άνθρωποι». Φαίνεται πως απαντήθηκε αυτό το ερώτημα και πλέον μπορούμε να μιλάμε και για τη γυναικεία επιχειρηματικότητα, δηλαδή πρώτα και κύρια για τον πολλαπλασιασμό του πλούτου μιας χώρας και την αξιοποίηση ενός δυναμικού που μένει αναξιοποίητο.

Τα τελευταία χρόνια φαίνεται πως διευρύνεται το ποσοστό διείσδυσης των γυναικών στις υψηλόβαθμες θέσεις διοίκησης ενώ σύμφωνα με έρευνες οι εταιρείες με Γυναίκες επικεφαλής παρουσιάζουν καλύτερες επιδόσεις κερδοφορίας, σε σύγκριση με το σύνολο των επιχειρήσεων. Σε αυτό εκτιμώ πως συντελεί η ουσιαστική υιοθέτηση αρχών συμπεριληπτικής ηγεσίας από τις Γυναίκες Επικεφαλής, η σύνθετη σκέψη και η διεισδυτική ματιά που φέρουν στην αντιμετώπιση των επιχειρηματικών προκλήσεων.

Γι’ αυτούς τους λόγους η κοινωνία και οι επιχειρήσεις οφείλουν να στραφούν στην αειφορία και τη γέννηση ιδεών που οι γυναίκες φέρουν στο DNA τους ενώ η τεχνολογία και η ψηφιοποίηση μπορούν να συμβάλλουν τα μέγιστα στη διατήρηση θέσεων εργασίας, στη δημιουργία θέσεων εργασίας και στην εξάλειψη των ανισοτήτων.

Η ΒιοΗθική του Φύλου στον εργασιακό τομέα οφείλει πλέον να οριστεί έξω από κοινωνικά κατάλοιπα και στερεότυπα, αλλά στη βάση της ισότητας, της αυτονομίας και της ελευθερίας επιλογής. Η Ηθική των επιχειρήσεων στην ισότητα των φύλων πρέπει να είναι ζήτημα δομών και ευκαιριών, όχι προσωπικής ηθικής των ατόμων".