Το crowdfunding -ή αλλιώς πληθοπορισμός ή χρηματοδότηση από το πλήθος ή συμμετοχική χρηματοδότηση– είναι μία νέα μέθοδος για την άντληση πόρων από έναν μεγάλο αριθμό ενδιαφερόμενων για μια επιχειρηματική ιδέα, ζήτημα ή θέμα.
Το crowdfunding αποτελεί μια διαδικασία που υλοποιείται διαδικτυακά και προωθείται με απλοποιημένους και νόμιμους τρόπους. Το crowdfunding είναι ιδιαίτερα δημοφιλές την τελευταία δεκαετία στην Αμερική, την Ασία αλλά και την Ευρώπη, με την Αγγλία, τη Γαλλία, την Ολλανδία και τις Σκανδιναβικές χώρες να ηγούνται στην χρήση του.
Ο όρος πρωτοχρησιμοποιήθηκε επίσημα το 2006 από τον Αμερικανό επιχειρηματία Μαικλ Σάλιβαν ο οποίος δημιούργησε την διαδικτυακή πλατφόρμα fundavlog για την χρηματοδοτική ενίσχυση καλλιτεχνικών εκδηλώσεων.
Η πρώτη καταγεγραμμένη και πρωτόλεια μορφή πληθοπορισμού συναντάται στην αρχαία Αθήνα η οποία βρίσκεται αντιμέτωπη με τον περσικό ιμπεριαλισμό. Το κόστος για τη ναυπήγηση στόλου ώστε να αναχαιτιστεί η απειλή ήταν υπέρογκο και αδύνατον να καλυφθεί με τα κρατικά έσοδα. Ο Θεμιστοκλής απευθυνόμενος στην Εκκλησία του Δήμου έπεισε τους Αθηναίους, να κάνουν μεγάλη προσωπική οικονομική θυσία για την επίτευξη του στόχου ο οποίος ήταν η δημιουργία ενός πολεμικού ταμείου για την εξουδετέρωση της ηγεμονικής περσικής απειλής. Πρότεινε αντί τα έσοδα να διανεμηθούν στο κοινωνικό σύνολο, να κρατικοποιηθούν τα μεταλλεία και ο πλούτος τους να αξιοποιηθεί για να κατασκευαστούν 140 τριήρεις, τα περίφημα «ξύλινα τείχη» σύμφωνα με το χρησμό της Πυθίας. Η πρόταση υλοποιήθηκε και ναυπηγήθηκαν 200 τριήρεις, στις οποίες οφείλεται η νίκη της Αθηναϊκής Δημοκρατίας επί του Περσικού δεσποτισμού στη Σαλαμίνα. Τα έσοδα έφταναν τα 100 τάλαντα ή τις 600.000 δραχμές, όταν το ημερομίσθιο ενός μέσου Αθηναίου ήταν περίπου 1 δραχμή. Τα έσοδα θα μοιράζονταν στους Αθηναίους: Από 10 δραχμές περίπου στον καθένα.
Ένα ακόμη παράδειγμα είναι ο Άγγλος δοκιμιογράφος, ποιητής και μεταφραστής Alexander Pope ο οποίος προκειμένου να εκδώσει την Οδύσσεια και την Ιλιάδα του Ομήρου απευθύνθηκε σε υποψήφιους χρηματοδότες ώστε να κάνει το όνειρό του πραγματικότητα. Το αντίτιμο της συμμετοχής ήταν δύο χρυσές γκινέες Αγγλίας με αντάλλαγμα την αναφορά του ονόματός τους στην ευχαριστήρια σελίδα της πρώτης έκδοσης. Το 1715 εκδόθηκε ο πρώτος τόμος της Ιλιάδας και ακολούθησαν άλλοι πέντε τόμοι έως το 1720.
Ο Wolfgang Amadeus Mozart το 1783, στην προσπάθειά του να παρουσιάσει τρία κονσέρτα που είχε συνθέσει πρόσφερε ως ανταμοιβή στους χρηματοδότες του παρτιτούρες των έργων επιμελημένες από τον ίδιο. Η προσπάθεια του Αυστριακού συνθέτη δεν στέφθηκε με επιτυχία, όμως δεν πτοήθηκε και επανέλαβε την προσφορά ξανά το 1784, προσελκύοντας 176 υποστηρικτές.
Το 1720, ο Ιρλανδός συγγραφέας Jonathan Swift, ανέλαβε την πρωτοβουλία να ευεργετήσει φτωχές οικογένειες του Δουβλίνου δίνοντάς τους μικρά ποσά ώστε να τις βοηθήσει να ανταπεξέλθουν στις οικονομικές υποχρεώσεις τους και να βελτιώσουν το βιοτικό τους επίπεδο. Η πρωτοβουλία είχε μεγάλη ανταπόκριση και οδήγησε στη δημιουργία ανεξάρτητων χρηματοδοτικών οργανώσεων, με κύριο σκοπό τη δανειοδότηση άπορων οικογενειών. Μέχρι τα μέσα του 1840, είχαν συσταθεί πάνω από 300 οργανισμοί μικροπίστωσης, οι οποίοι λειτουργούσαν κάτω από την ομπρέλα του “Συμβουλίου Δανεισμού Κεφαλαίων” (Loan Fund Board), που ιδρύθηκε το 1837. Υπολογίζεται ότι περίπου το 20% των νοικοκυριών στην Ιρλανδία, έκανε χρήση τέτοιων δάνειων.
Το 1885, διοργανώνεται μία από τις διασημότερες εκστρατείες συγκέντρωσης πόρων, προκειμένου να εξασφαλιστεί το απαιτούμενο ποσό για την κατασκευή του βάθρου πάνω στο οποίο τοποθετήθηκε το Άγαλμα της Ελευθερίας. Παρά τη δωρεά του αγάλματος από τη Γαλλία, το «φαραωνικό» project κινδύνεψε να μην ολοκληρωθεί, καθώς δεν επαρκούσαν οι πόροι. Η αρμόδια Αμερικανική Επιτροπή ξεκίνησε μία εκστρατεία συγκέντρωσης χρημάτων εφαρμόζοντας ακριβώς την μορφή του reward - based crowdfunding. Κάθε υποστηρικτής που θα προσέφερε 1 δολάριο θα λάμβανε ένα αντίγραφο του Αγάλματος της Ελευθερίας ύψους 6 ιντσών, ενώ αν η προσφορά ήταν του ύψους των 5 δολαρίων, θα λάμβανε ένα αντίγραφο ύψους 12 ιντσών, κατασκευασμένο από το ίδιο υλικό που είχε κατασκευαστεί και το Άγαλμα της Ελευθερίας. Δεν τα κατάφερε όμως. Τότε, ένας άσημος δημοσιογράφος της πόλης, ο Josef Pulitzer, το όνομα του οποίου θα συνδεόταν αργότερα με την «κίτρινη δημοσιογραφία», αποφάσισε να εργαλειοποιήσει την εφημερίδα New York World σε μια πρώιμη έντυπη πλατφόρμα προώθησης της συλλογικής κεφαλαιουχικής συνεισφοράς. Έτσι, όσο δεν κατάφερε να κάνει η επιτροπή, το κατάφερε η πρωτοποριακή για την εποχή crowdfunding στρατηγική του. Οι 125 χιλ. δωρητές συγκέντρωσαν περίπου 102 χιλ. δολάρια. Ο ουγγρικής καταγωγής εκδότης για να τιμήσει τους αναγνώστες του, τύπωσε στις σελίδες της εφημερίδας τα ονόματα όλων των δωρητών, ακόμα κι αν είχαν προσφέρει μόλις 10 cents.
Η πρώτη μουσική καμπάνια μέσω διαδικτύου έγινε το 1997, όταν οι υποστηρικτές της βρετανικής μπάντας Marillion συγκέντρωσαν 60.000 δολάρια με στόχο τη χρηματοδότηση της περιοδείας τους στην Αμερική.
Μία από τις πιο επιτυχημένες σύγχρονες καμπάνιες crowdfunding στην Ευρώπη πραγματοποιήθηκε για τα ρολόγια Filippo Loreti, την μάρκα ρολογιών με την παγκόσμια αναγνωρισιμότητα. Ιδρυτές της εταιρείας είναι τα δύο αδέλφια που γεννήθηκαν στη Λιθουανία, οι Danielius και Matas Jakutis οι οποίοι αποφάσισαν να αντλήσουν κεφάλαια μέσω της διαδικασία του crowdfunding το 2015. Το ποσό-στόχος ήταν τα €20.000 όμως μέσα σε ένα μήνα, κατάφερε να φτάσει περίπου το €1.000.000.
H παγκόσμια αγορά του crowdfunding έχει υπολογιστεί πως μέχρι το 2025 θα μπορούσε να φθάσει μεταξύ 90 και 96 δισ. δολάρια, περίπου 1,8 φορές το μέγεθος της παγκόσμιας βιομηχανίας επιχειρηματικών κεφαλαίων σήμερα.
Μέσω του διαδικτύου παρέχονται δεκάδες πλατφόρμες στο διαδίκτυο που προσφέρουν τη δυνατότητα υλοποίησης πληθοχρηματοδότησης (Crowdcube, Kickstarter, RocketHub, Indiegogo κ.α.), κάποιες από τις οποίες έχουν αποκτήσει εξειδίκευση σε συγκεκριμένο επιχειρηματικό ή θεματικό τομέα.
Σχόλια