Τα Κυκλαδικά Ειδώλια επιστρέφουν από τη Νέα Υόρκη φαινομενικά πατώντας στις μύτες των ποδιών τους και με το κεφάλι γερμένο ελαφρώς προς τα πίσω. Σχεδόν αθόρυβα, σχεδόν μοιάζοντας να μη θέλουν να μας αποκαλύψουν ακόμα, τα μακραίωνα μυστικά τους. Τα μυστικά που μοιάζουν να χάθηκαν στον «μύλο» της μακρινής μητρόπολης.
Από τον λεγόμενο Σάλιαγκο, τις μορφές της Νάξου και της Φτελιάς, τα βιολόσχημα και τα βοτσαλόσχημα, μέχρι τα εντυπωσιακά Πλαστηρά, τους Αυλητές και τα συμπλέγματα, τα είδη των μορφών των κυκλαδικών ειδωλίων ποικίλουν.
Και τα Κυκλαδικά Ειδώλια που επιστρέφουν μετά από χρόνια σπίτι, από την Αμερική, υπογραμμίζουν το γεγονός αυτό με τρόπο πάντοτε αφαιρετικό, ακόμα, και στις πληροφορίες που έχουμε για αυτά σήμερα.
Και αν το πρώτο που σας έρχεται στο μυαλό είναι η εντυπωσιακή τους λευκότητα μπορείτε να αναθεωρήσετε. Σύμφωνα με τους αρχαιολόγους και τον κατάλογο της σημερινής έκθεσης, τα μαρμάρινα κυκλαδικά ειδώλια ήταν διακοσμημένα με βαθύ μπλε ή κόκκινο χρώμα που δήλωναν την παρουσία κοσμημάτων στο σώμα και πιθανώς δερματοστιξίας ( ή πολύ απλά τατουάζ)…
Επιστρέφοντας στην αρχαιότητα από το σήμερα και αντίστροφα, μια «κυκλική δομή», όμοια με τις Κυκλάδες, φέρνει εγγύς, τα κρυμμένα κυκλαδικά μυστικά.
Η έκθεση « Κυκλαδικοί θησαυροί στο ταξίδι της επιστροφής»
Η έκθεση παρουσιάζεται από το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης σε συνεργασία με το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού και αποτελεί το πρώτο βήμα υλοποίησης της συμφωνίας μεταξύ του Υπουργείου, του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης και του Μητροπολιτικού Μουσείου Τέχνης της Νέας Υόρκης (ΜΕΤ) που κυρώθηκε από το Ελληνικό Κοινοβούλιο στις 9 Σεπτεμβρίου 2022.
Η εν λόγω συμφωνία προβλέπει τη σταδιακή επιστροφή στην Ελλάδα της συλλογής 161 πρωτοκυκλαδικών αρχαιοτήτων μοναδικής αρχαιολογικής αξίας του Αμερικανού συλλέκτη Leonard Stern. 15 από τις αρχαιότητες αυτές παρουσιάζονται για πρώτη φορά παγκοσμίως, στην Αθήνα, στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης.
Στην έκθεση παρουσιάζονται σπάνια εκθέματα που παρέχουν νέα δεδομένα στις γνώσεις μας για την πρωτοκυκλαδική τέχνη. Ανάμεσα σε αυτά περιλαμβάνονται και τύποι που θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν μοναδικοί, είτε στο σύνολο είτε στα επιμέρους μορφολογικά χαρακτηριστικά τους, καθώς δεν εντοπίζονται ξανά ανάμεσα στα μέχρι τώρα γνωστά έργα της Πρωτοκυκλαδικής περιόδου.
Ενώ με την περαιτέρω συνεργασία που ανοίγεται με το Ελληνικό Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού και το ΜΕΤ, θα δοθεί η δυνατότητα μελέτης του κυκλαδικού πολιτισμού, αναλύσεων και επιστημονικών συνεργασιών σε διάφορα επίπεδα έρευνας.
Τέλος πριν την οριστική επιστροφή της έκθεσης στη χώρα μας θα ακολουθήσει η έκθεση του συνόλου της συλλογής και στο ΜΕΤ.
Τα εκθέματα σε φόντο λευκό
Η κεντρική ιδέα και ο αρχιτεκτονικός σχεδιασμός της έκθεσης υλοποιήθηκαν από την KOIS Associated Architects. Βασικός στόχος της μελέτης ήταν η δημιουργία ισορροπίας μεταξύ των αρχαιοτήτων και του νεοκλασικού κτιρίου του Μεγάρου Σταθάτου, δύο ασύνδετα μεταξύ τους στοιχεία.
Για την αρμονική τους συνάντηση και τη συνύπαρξή τους ως «τόπο» που φιλοξενεί στις σάλες του την ίδια την έννοια της επιστροφής, του γυρισμού, οι αίθουσες του Μεγάρου Σταθάτου με την εντυπωσιακή διακόσμηση καλύφθηκαν από μια υφασμάτινη διαφάνεια που φιλτράρει το φως, αλλά και τη θέαση του κτιρίου, ενώ παράλληλα, λειτουργεί ως φόντο για την παρουσίαση των εκθεμάτων.
Δέκα μαρμάρινα ειδώλια και πέντε αγγεία κατασκευασμένα από μάρμαρο, στεατίτη και πηλό, που καλύπτουν ένα ευρύ χρονολογικό φάσμα, από τους χρόνους της Νεότερης Νεολιθικής έως και εκείνους της Πρωτοκυκλαδικής ΙΙ περιόδου (περ. 5300 – 2400/2300 π.Χ.) αναπαριστούν αποκλειστικά τη γυναικεία μορφή ή αντιπροσωπεύουν μερικούς από τους χαρακτηριστικότερους τύπους σκευών της Πρωτοκυκλαδικής περιόδου.
Η έκθεση διαρθρώνεται σε τρεις χρονολογικές ενότητες που αναπτύσσονται σε ισάριθμες αίθουσες του Μεγάρου Σταθάτου και περιλαμβάνουν έργα που ταξινομούνται με βάση τα τυπολογικά τους κριτήρια και τις παραδοχές της έρευνας για τη χρονολογική αντιστοίχιση του κάθε τύπου.
Ο επαναπατρισμός των 161 κυκλαδικών ειδωλίων
Συνολικά αναμένουμε με την παραπάνω συμφωνία την επιστροφή 161 κυκλαδικών αριστουργημάτων και ιδανικά το «άνοιγμα» της θέασης στη δημόσια σφαίρα, αλλά και του δρόμου για την επιστροφή και άλλων αρχαιοτήτων στο μέλλον.
Η έκθεση «Γυρισμός. Κυκλαδικοί θησαυροί στο ταξίδι της επιστροφής» θα διαρκέσει από τις 3 Νοεμβρίου 2022 έως τις 31 Οκτωβρίου 2023.
Σχόλια