Η Κροατία στην Ευρωζώνη: Μακροοικονομική σταθερότητα ή απλώς απώλεια νομισματικής ανεξαρτησίας;

Μόλις εγκριθεί η αξιολόγηση της Επιτροπής από τους ηγέτες της ΕΕ τον Ιούνιο, οι υπουργοί Οικονομικών της ΕΕ θα καθορίσουν τον Ιούλιο τη συναλλαγματική ισοτιμία με την οποία το νόμισμα της Κροατίας, το κούνα, θα μετατραπεί σε ευρώ την 1η Ιανουαρίου 2023.

Η Κροατία θα έχει στη συνέχεια έξι μήνες για πρακτικές προετοιμασίες για την αλλαγή νομίσματος. Οι περισσότεροι Κροάτες πιστεύουν ότι η εισαγωγή του ευρώ θα έχει θετικές συνέπειες για τη χώρα, σύμφωνα με δημοσκόπηση του Ευρωβαρόμετρου το 2021. Ωστόσο, το 70% πιστεύει ότι το ευρώ θα μπορούσε να οδηγήσει σε περαιτέρω αύξηση των τιμών και κατ’ επέκταση του κόστους ζωής.

Οι σημαντικότεροι τομείς της κροατικής οικονομίας το 2020 ήταν το χονδρικό και λιανικό εμπόριο, οι μεταφορές, οι υπηρεσίες παροχής καταλύματος και υπηρεσίες εστίασης (20,1%), η βιομηχανία (19,2%), καθώς και η δημόσια διοίκηση, η άμυνα, η εκπαίδευση, οι δραστηριότητες σχετικές με την ανθρώπινη υγεία και την κοινωνική μέριμνα (18,1%).

Το εμπόριο εντός της ΕΕ αντιπροσωπεύει το 67% των εξαγωγών της Κροατίας (το 13% κατευθύνεται στη Γερμανία, το 12 % στην Ιταλία και το 10% στη Σλοβενία), ενώ εκτός της ΕΕ το 9% των εξαγωγών κατευθύνεται στη Βοσνία και Ερζεγοβίνη και το 5 % στη Σερβία.

Όσον αφορά στις εισαγωγές, το 77% προέρχεται από κράτη μέλη της ΕΕ (το 15% από τη Γερμανία, το 12% από την Ιταλία και το 11 % από τη Σλοβενία), ενώ εκτός ΕΕ το 5% προέρχεται από την Κίνα και το 3% από τη Βοσνία και Ερζεγοβίνη.

Η Κροατία, ως υποψηφία χώρα ένταξης στο ευρώ, έχει συμμορφωθεί με ορισμένους κανόνες που αποσκοπούν στην εξασφάλιση σύγκλισης και σταθερότητας της οικονομικής και δημοσιονομικής τους κατάστασης. Αυτά τα κριτήρια σύγκλισης της ΕΕ (τα οποία επίσης αναφέρονται ως κριτήρια του Μάαστριχτ βάσει της Συνθήκης του Μάαστριχτ) αναφέρονται στο άρθρο 140 της Συνθήκης.

Τον Απρίλιο του 2022, ο μέσος δωδεκάμηνος ρυθμός πληθωρισμού βάσει του ΕνΔΤΚ στην Κροατία ήταν 4,7%, δηλ. χαμηλότερος από την τιμή αναφοράς 4,9%. Αυτός ο ρυθμός αναμένεται να επιταχυνθεί σταδιακά τους προσεχείς μήνες, κυρίως λόγω των υψηλότερων τιμών των βασικών εμπορευμάτων, της διεύρυνσης των πιέσεων στις τιμές και της περαιτέρω επιδείνωσης των φαινομένων συμφόρησης από την πλευρά της προσφοράς ως αποτέλεσμα του ρωσο-ουκρανικού πολέμου.

Το δημοσιονομικό αποτέλεσμα της γενικής κυβέρνησης της Κροατίας διαμορφώθηκε μόλις κάτω από την τιμή αναφοράς 3% για το έλλειμμα του ΑΕΠ το 2021, ενώ ο λόγος του χρέους της ήταν πάνω από την τιμή αναφοράς 60% για το ΑΕΠ, αλλά υποχώρησε από το προηγούμενο έτος. Ο λόγος του ελλείμματος ήταν 2,9% του ΑΕΠ το 2021, ποσοστό που πληροί το κριτήριο του ελλείμματος. Ο λόγος του χρέους ήταν 79,8% του ΑΕΠ το 2021, δηλαδή μειώθηκε από το ανώτατο επίπεδο του 87,3% του ΑΕΠ το 2020. Αυτή η έντονη μείωση του λόγου του χρέους διασφάλισε την εκπλήρωση του κριτηρίου του χρέους.

κούνα Κροατίας έγινε μέλος του ΜΣΙ ΙΙ στις 10 Ιουλίου 2020 με κεντρική ισοτιμία των 7,53450 κούνα ανά ευρώ και κανονικά περιθώρια διακύμανσης ±15%. Κατά τη διετή περίοδο αναφοράς από τις 26 Μαΐου 2020 μέχρι τις 25 Μαΐου 2022, η συναλλαγματική ισοτιμία παρουσίασε χαμηλό βαθμό μεταβλητότητας και η κούνα Κροατίας διαμορφώθηκε πλησίον της κεντρικής ισοτιμίας της. Κατά την περίοδο αναφοράς από τον Μάιο του 2021 έως τον Απρίλιο του 2022, τα μακροπρόθεσμα επιτόκια στην Κροατία διαμορφώθηκαν σε 0,8% κατά μέσο όρο, δηλαδή ήταν χαμηλότερα από την τιμή αναφοράς 2,6% για το κριτήριο της σύγκλισης των επιτοκίων. Τα μακροπρόθεσμα επιτόκια στην Κροατία έχουν μειωθεί από το 2012, καθώς τα μέσα δωδεκάμηνα επιτόκια υποχώρησαν από επίπεδα ελαφρώς κάτω του 7% σε επίπεδα κάτω του 1%.

Η εισαγωγή του Ευρώ θα συμβάλλει μεταξύ άλλων και στη μείωση του εμπορικού κόστους, τόσο έμμεσα όσο και άμεσα π.χ. απομακρύνοντας τον κίνδυνο από αυξομειώσεις στο συνάλλαγμα. Ενισχύεται, ακόμη, η διαφάνεια των τιμών και αυτό οδηγεί σε μεγαλύτερη συγκρισιμότητα τους και σε αύξηση του ανταγωνισμού μεταξύ των επιχειρήσεων σε επίπεδο ζώνης Ευρώ. Από την εισαγωγή του ενιαίου νομίσματος επωφελούνται επίσης οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, των οποίων η εξαγωγική δραστηριότητα εντείνεται, καθώς το ευρώ μειώνει το κόστος άσκησης τιμολογιακής πολιτικής σε διαφορετικά νομίσματα.

Επιπρόσθετα, απομακρύνεται η αυταπάτη χρήματος, δηλαδή οι πραγματικές και όχι οι ονομαστικές μεταβλητές επηρεάζουν την οικονομική συμπεριφορά ατόμων και επιχειρήσεων, πράγμα το οποίο σημαίνει πιο ορθολογική συμπεριφορά στην λήψη αποφάσεων. Η ένταξη της Κροατίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση θα μπορούσε να ενδυναμώσει το ρυθμό απορρόφησης χρηματικών πόρων από το εξωτερικό, να δώσει ώθηση στην προσέλκυση άμεσων ξένων επενδύσεων και να βελτιώσει την εικόνα της κροατικής οικονομίας για τις ξένες επιχειρήσεις που έχουν εξαγωγικό προσανατολισμό.