Fake news: Η εποχή της «μετα-αλήθειας» και ο ρόλος των Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας

Ο Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος Αττικών Εκδόσεων Θεοχάρης Φιλιππόπουλος τοποθέτησε χρονικά την έναρξη της έννοιας της μετα-αλήθειας το 2016 με το Brexit και την εκλογή Τραμπ στις ΗΠΑ, δύο μεγάλα διεθνή γεγονότα που δεν είχαν προβλέψει σωστά τα μέσα ενημέρωσης, επηρεάζοντας λανθασμένα και την κοινή γνώμη. «Τα μέσα δίνουν περισσότερη σημασία στη συγκινησιακή φόρτιση του κοινού, παρά στην αλήθεια», ανέφερε επισημαίνοντας ότι το κύριο ζητούμενο πρέπει να είναι η αξιοπιστία. Ως απάντηση στην μετα-αλήθεια και τα fake news, τόνισε ότι χρειάζεται ανεξάρτητη και ερευνητική δημοσιογραφία σε συνδυασμό με την ενίσχυση του brand του μέσου ενημέρωσης. Αναφερόμενος μάλιστα στο παράδειγμα των New York Times και του κύρους τους, σημείωσε ότι δεν είναι τυχαίο ότι δεν έχουν εξαρτήσεις από διαφημίσεις, αλλά χρηματοδοτούνται από τους συνδρομητές τους. Ο κ. Φιλιππόπουλος δήλωσε κατηγορηματικά αντίθετος στην κρατική επιδότηση των μέσων ενημέρωσης, καθώς έτσι δημιουργούνται υποχρεώσεις. Σημείωσε ωστόσο ότι οι πολίτες πρέπει να εκπαιδευτούν να πληρώνουν σταδιακά μία – έστω και μικρή – συνδρομή για την ενημέρωσή τους, όπως συμβαίνει στις άλλες χώρες.

Από την πλευρά της η Διευθύντρια Επικοινωνίας του Πρωθυπουργού Κύρα Κάπη μιλώντας για την μετα-αλήθεια, τις θεωρίες συνομωσίας και την παραπληροφόρηση, ανέφερε μία ρήση του Τολστόι που υποστήριζε ότι μπορείς να εξηγήσεις τα πιο δύσκολα θέματα σε έναν αργόσχολο αν δεν έχει σχηματίσει ήδη άποψη για αυτά ενώ το ακριβώς αντίθετο συμβαίνει με όσους έχουν ήδη ισχυρή άποψη. Μίλησε για την απαξίωση των δεδομένων και την κυριαρχία των συναισθημάτων όπου τελικά η αντικειμενική αλήθεια παίρνει μία δική της συναισθηματική χροιά και αλλάζει. Αναφέρθηκε επίσης στον τρόπο λειτουργίας των influencers αλλά και συνολικά στον τρόπο με τον οποίο τα κοινωνικά δίκτυα μέσω αλγορίθμων μας δείχνουν το περιεχόμενο που έχουμε εμείς επιλέξει με τα likes μας, κρατώντας μας έτσι εγκλωβισμένους σε μία φούσκα. Σε ερώτηση σχετικά με τον ιδανικό τρόπο απάντησης στα fake news, η κ. Κάπη τόνισε ότι χρειάζεται ταχύτητα και αμεσότητα καθώς ο χρόνος είναι αυτός που κάνει μία ψεύτικη είδηση viral, ενώ η απάντηση πρέπει να είναι επεξηγηματική και κατανοητή. «Σκοτώνεις την είδηση στη ρίζα απλά και στοχευμένα», σχολίασε.

Για το λάθος που κάνουμε να προσεγγίζουμε την ενημέρωση με παλιούς όρους λες και υπάρχει ένα ενιαίο κοινό, μίλησε ο Λέκτορας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Νίκος Παναγιώτου, σημειώνοντας ότι πλέον τα ακροατήρια είναι πολλά, μικρά και εντελώς διαφορετικά. «Αναφερόμαστε μέσα σε κοινότητες που έχουμε εμπιστευτεί», είπε δίνοντας το παράδειγμα της Ρωσίας όπου η ενημέρωση δεν περνάει καν πλέον από τα κοινωνικά δίκτυα αλλά απευθείας από τις διάφορες εφαρμογές άμεσης επικοινωνίας (messenger) που χρησιμοποιούμε στο κινητό μας. Για την μάχη απέναντι στην παραπληροφόρηση, τόνισε ότι το μόνο μας όπλο είναι η ερευνητική δημοσιογραφία και έφερε το παράδειγμα των NY Times που μέσω αναλυτικού ρεπορτάζ απέκρουσαν την ρωσική προπαγάνδα για την σφαγή στη πόλη Μπούτσα της Ουκρανίας. Τέλος, μιλώντας για τον τρόπο που τα μέσα ενημέρωσης μπορούν να διατηρήσουν την ανεξαρτησία τους εξασφαλίζοντας συγχρόνως και την βιωσιμότητά τους, πρότεινε να λαμβάνουν ποσοστό επί των κερδών των μεγάλων τεχνολογικών παρόχων, όπως συμβαίνει ήδη στη Γαλλία.

Τη συζήτηση συντόνισε ο δημοσιογράφος της εφημερίδας Καθημερινή Πάσχος Μανδραβέλης

Στην ιστοσελίδα του Φόρουμ (www.delphiforum.gr) μπορείτε να δείτε τις ενότητες και όλες τις θεματικές συζητήσεις που θα πραγματοποιηθούν στο 4ήμερο Φόρουμ Απριλίου, καθώς και τις 750 και πλέον διακεκριμένες προσωπικότητες – επιβεβαιωμένους ομιλητές από την Ελλάδα και το εξωτερικό.