Ελληνικό Μουσείο Πληροφορικής: Ταξίδι στο παρελθόν, με το βλέμμα στο μέλλον

Πριν από μερικές ημέρες, είχαμε την ευκαιρία να επισκεφθούμε το συγκεκριμένο μουσείο, το οποίο βρίσκεται στο Μοσχάτο, μερικά, μόνο, βήματα από τον σταθμό του ηλεκτρικού. Για τον υποφαινόμενο συντάκτη, το να βρεθεί σε ένα τέτοιο μουσείο είναι σαν να πάρεις ένα παιδάκι και να το βάλεις σε μια παιδική χαρά, αφού πολλά από τα εκθέματα ήταν, κάποτε, μέρος της καθημερινότητας του - με τον έναν ή τον άλλον τρόπο. Και η νοσταλγία, «χτυπάει» κόκκινο.

Στόχος του συγκεκριμένου μουσείου, όπως λέει και ο δημιουργός του, είναι να μαθαίνουν οι νεότεροι και να θυμούνται οι παλαιότεροι. Και αυτό, στην περίπτωση ενός μουσείου τεχνολογίας, δεν είναι απλώς μια κοινότυπη ατάκα που ταιριάζει σε κάθε περίπτωση αυτού του τύπου, αλλά μια ανάγκη. Όπως εντοπίζει ο κ. Τσεκούρας, λόγω και της εμπειρίας του από τα σχολεία που επισκέπτονται το μουσείο, το τεχνολογικό χάσμα αρχίζει και μεγαλώνει μεταξύ των διαφορετικών γενεών.

Σε αυτό το σημείο αξίζει να πούμε πως τα εκθέματα προέρχονται από δωρεές. Και το ενδιαφέρον για τέτοιες είναι τόσο μεγάλο που, όπως σημειώνει ο ιδρυτής του μουσείου, η προσφορά αντικειμένων είναι πολλαπλάσια από αυτό που μπορεί να διαχειριστεί, λόγω του διαθέσιμου χώρου. Αλλά αυτό δεν σημαίνει πως έχει σταματήσει να δέχεται δωρεές. Το αντίθετο μάλιστα. Κάθε ενδιαφερόμενος μπορεί να επικοινωνήσει στο mail του (info at elmp dot gr) για να προσφέρει κάποιο αντικείμενο, με τον κ. Τσεκούρα να δείχνει ένα αυξημένο ενδιαφέρον για σπάνιους υπολογιστές από τα 70s και τα 80s.

Μοναδικά εκθέματα

Τι θα δει όμως, κάποιος, στο Ελληνικό Μουσείο Πληροφορικής; Αυτό ποικίλει, από παλιούς υπολογιστές μέχρι ένα αντίγραφο του πρώτου ποντικιού στον κόσμο, και από παλιά περιοδικά μέχρι games, software και άλλες retro καινοτομίες. Φυσικά, υπάρχουν και εκθέματα «made in Greece», όπως ένα joystick, τερματικά και υπολογιστές της Gigatronics, το software του Πουλιάδη για εγκατάσταση ελληνικών στα Windows, και υπολογιστές της Infoquest. Το παλαιότερο έκθεμα είναι μια μνήμη από τα τέλη της δεκαετίας του '50.

Στόχος του μουσείου είναι, κάποια στιγμή, να δημιουργηθεί μια «γωνιά» στην οποία θα φιλοξενείται το ελληνικό software, ώστε αυτό να διασωθεί. Δηλαδή, να εντοπιστεί υλικό που βρίσκεται σε παλιούς υπολογιστές και δισκέτες και να φιλοξενηθεί εσωτερικά στο μουσείο - όχι εκτός αυτού, καθώς υπάρχουν και τα ζητήματα με τα πνευματικά δικαιώματα. Όσον αφορά στον Τύπο, ο κ. Τσεκούρας μας λέει πως αυτός αποτελεί πλέον τεκμηρίωση του τι υπήρχε κάθε εποχή, «οπότε για τον ιστορικό του μέλλοντος, τα περιοδικά είναι πολύ σημαντικά».

Μένουμε λίγο παραπάνω στο θέμα της ιστορίας, για το οποίο ο κ. Τσεκούρας έχει μια ενδιαφέρουσα άποψη. Όπως μας λέει, «ένα από τα ελάχιστα πράγματα στα οποία θα δει, ο ιστορικός του μέλλοντος, πως θα έχει παρουσιάσει πρόοδο η ανθρωπότητα [στην εποχή μας], θα είναι η τεχνολογία. Στα υπόλοιπα, πολιτικά, κοινωνικά, κ.τ.λ, πάμε πίσω. Το μόνο για το οποίο θα είμαστε περήφανοι είναι η τεχνολογία».

Εντούτοις, η τεχνολογία, σύμφωνα με τον ίδιο, «έχει κόψει ταχύτητα, έχει επιβραδύνει. Στα 80s και στα 90s έβγαιναν συνεχώς νέες τεχνολογίες και έκανε την εμφάνιση του το διαδίκτυο, κάθε μέρα υπήρχε και κάτι καινούργιο». Σήμερα, «έχουμε φρενάρει και σε hardware επίπεδο και ψάχνουμε να περάσουμε στην κβαντική. Από εδώ και πέρα, για να γίνει κάτι ρηξικέλευθο, πρέπει να αλλάξει τελείως η λογική με την οποία φτιάχνουμε το hardware και το software».

Όσον αφορά στη γνώμη του κόσμου που επισκέπτεται το μουσείο, τα παιδιά εντυπωσιάζονται περισσότερο από τον μέγεθος των παλιών υπολογιστικών συστημάτων και από το ότι είναι αργά μηχανήματα, ενώ θεωρούν αδιανόητο να μην έχεις σύνδεση στο διαδίκτυο και να μην υπάρχει άμεση δυνατότητα αναζήτησης της πληροφορίας που επιθυμείς. Αντίστοιχα, για τους μεγάλους, το μουσείο «χτυπάει» στο νοσταλγικό κομμάτι - μπορούμε να το επιβεβαιώσουμε αυτό από τη δική μας εμπειρία.

Οι επόμενοι στόχοι

Φτάνουμε και στους επόμενους στόχους του Ελληνικού Μουσείου Πληροφορικής, όπου, βάσει και της στήριξης που θα υπάρξει, υπάρχουν πολλά σχέδια. Ο μεγάλος στόχος είναι το μουσείο να επεκταθεί σε κάποιον μεγαλύτερο χώρο, τουλάχιστον τριπλάσιο από τον σημερινό, κάτι που θα μπορούσε να γίνει ακόμη και με κάποια δημόσια παραχώρηση ή μέσω μιας ιδιωτικής πρωτοβουλίας. Απώτερος στόχος είναι να δημιουργηθεί ένας χώρος εμπειρίας, με διαδραστικά σημεία. «Αυτό που σε κάνει μουσείο είναι οι διαδικασίες και το τι προσφέρεις, όχι απαραίτητα να βάλεις σε μια σειρά τα εκθέματα», μας λέει ο δημιουργός του.

Από την άλλη, το μουσείο θέλει να ανανεώσει την διαδικτυακή virtual παρουσίαση που προσφέρει, ενώ πραγματοποιεί και εξ αποστάσεως ξεναγήσεις, τόσο για σχολεία από την Ελλάδα όσο και από το εξωτερικό. Παράλληλα -και εδώ είναι ένα δεύτερο σημείο στο οποίο αναζητά στήριξη- στις μελλοντικές δράσεις που επιθυμεί να πραγματοποιήσει είναι και ένα «tour» στην επαρχία, με κάποια νταλίκα ή βανάκι, μαζί με τα εκθέματα, ένα «retro road trip» από πόλη σε πόλη. Οπότε, αν κάποια εταιρία ενδιαφέρεται, μπορεί να προσφέρει το σχετικό όχημα για κάποιο χρονικό διάστημα.

Φυσικά, στο τέλος της ημέρας, το μουσείο αναζητά χρηματοδότηση, «με τα αντίστοιχα αντισταθμιστικά οφέλη». «Και αυτό γιατί, όσο κι αν νοσταλγήσουμε εμείς για τα Atari, για την εφορία παραμένουμε ένας ΚΑΔ που πρέπει να είναι εντάξει στις υποχρεώσεις του» μας λέει ο δημιουργός του. «Ακόμη και τα μουσεία, πρέπει να δουν το εγχείρημα τους ως κάτι επιχειρηματικό, διότι διαφορετικά, αν δεν υπάρχει κάποιος πίσω να τα ενισχύει και να τα βοηθάει, είναι πολύ δύσκολο ένα μουσείο να σταθεί στα πόδια του, παρά το ότι δεν αποτελεί έναν οργανισμό που έχει αυτοσκοπό το κέρδος».

Το μουσείο έχει λάβει την αιγίδα του Υπουργείου Ψηφιακής Πολιτικής, είναι επίτιμο μέλος του ΣΕΠΕ, αλλά δεν υπάρχει οικονομική στήριξη από το κράτος, πέρα από κάποιες ιδιωτικές εταιρείες που 1-2 φορές έχουν προσφέρει κάποια ποσά - προ κορονοϊού. Βασική πηγή χρηματοδότησης είναι το εισιτήριο. Σημειώνουμε, εδώ, πως τα σαββατοκύριακα η είσοδος είναι δωρεάν για τα παιδιά κάτω των 18 ετών, ώστε να μπορεί να το επισκεφτεί ευκολότερα μια οικογένεια. Γενικότερα, το εισιτήριο είναι 4 ευρώ, και 3 ευρώ για τα σχολεία.

Το μουσείο, σύμφωνα τον κ. Τσεκούρα, έχει μεγάλη δυναμική, κάτι που φαίνεται και από τον αριθμό των σχολείων. Αυτή τη στιγμή, είναι στα μισά σχολεία που το είχαν επισκεφθεί τη σχολική χρονιά που έκλεισε λόγω covid. Όπως μας λέει, το 2021 είναι σίγουρα καλύτερο από το 2020. Μέχρι τώρα έχει ξεναγήσει 67 σχολεία, περίπου 2.000 μαθητές, ενώ το έχουν επισκεφτεί γύρω στα 800 άτομα μεμονωμένα, το 2022. Το 2019, υπολογίζεται πως το είχαν επισκεφτεί περίπου 4.000, αλλά, υπό κανονικές συνθήκες, είναι βέβαιο πως ο αριθμός θα είχε ξεπεραστεί φέτος.

Κλείνοντας, θα πρέπει να αναφέρουμε πως, πριν από μερικές ημέρες, ένα παρόμοιο μουσείο στη Μαριούπολη καταστράφηκε από τους ρωσικούς βομβαρδισμούς. Περισσότεροι από 1.500 άνθρωποι το επισκέπτονταν κάθε χρόνο, πριν αυτό κλείσει στην αρχή της πανδημίας, ενώ τώρα, όπως διαβάζουμε στα διεθνή μέσα, όσοι υπολογιστές δεν καταστράφηκαν πάρθηκαν μέσα από τα συντρίμμια του. Το Ελληνικό Μουσείο Πληροφορικής έχει αδελφοποιηθεί με ένα παρόμοιο στο Κίεβο, ενώ υπάρχει και η σκέψη για να υποστηριχθεί οικονομικά το μουσείο στη Μαριούπολη που καταστράφηκε, μέσω εσόδων από τα εισιτήρια.