Πριν από μερικές ημέρες, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κατέληξαν σε προσωρινή πολιτική συμφωνία σχετικά με την πράξη για τις ψηφιακές αγορές (Digital Markets Act - DMA). Επί της ουσίας, στη θεωρία τουλάχιστον, αυτή η νομοθεσία βάζει στο στόχαστρο το αμερικανικό «Big Tech», «ανοίγοντας« τις πλατφόρμες του στον ανταγωνισμό.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση χαρακτηρίζει τις συγκεκριμένες πλατφόρμες «gatekeepers», δηλαδή «ρυθμιστές της πρόσβασης». Θέτει, έτσι, ως κεντρικό άξονα της στόχευσης, πως κανένα από το συγκεκριμένο σύνολο τεχνολογικών προϊόντων «δεν καταχράται τη θέση αυτή εις βάρος των εταιρειών που επιθυμούν να έχουν πρόσβαση στους εν λόγω χρήστες», αποσκοπώντας «στο να καταστήσει τον ψηφιακό τομέα δικαιότερο και ανταγωνιστικότερο».
Ποιοι θα ορίζονται, όμως, ως «gatekeepers»; Τα δύο όργανα της ΕΕ, συμφώνησαν ότι για να χαρακτηριστεί μια πλατφόρμα ως τέτοια, πρέπει, αφενός, να έχει τα τελευταία τρία χρόνια ετήσιο κύκλο εργασιών τουλάχιστον 7,5 δισ. ευρώ εντός της ΕΕ ή να έχει χρηματιστηριακή αξία τουλάχιστον 75 δισ. ευρώ, να έχει τουλάχιστον 45 εκατομμύρια τελικούς χρήστες ανά μήνα αλλά και τουλάχιστον 10.000 επιχειρηματικούς χρήστες εγκατεστημένους στην ΕΕ.
Αφετέρου, όπως αναφέρεται, η πλατφόρμα πρέπει να ελέγχει μία ή περισσότερες βασικές υπηρεσίες πλατφόρμας («core platform services») σε τουλάχιστον τρία κράτη μέλη. Στις βασικές, αυτές, υπηρεσίες πλατφόρμας συγκαταλέγονται οι αγορές και τα καταστήματα εφαρμογών, οι μηχανές αναζήτησης, τα κοινωνικά δίκτυα, οι υπηρεσίες υπολογιστικού νέφους, οι υπηρεσίες διαφήμισης, οι φωνητικοί βοηθοί και οι φυλλομετρητές ιστού.
Προβλέψεις υπάρχουν και για τις ΜμΕ αλλά και για εκείνες που ενδέχεται να έχουν ρόλο gatekeeper στο μέλλον. Συγκεκριμένα, για να διασφαλιστεί ότι οι κανόνες είναι αναλογικοί, οι μικρομεσαίες δεν μπορούν, εκτός εξαιρετικών περιπτώσεων, να χαρακτηρίζονται ως τέτοιες. Επίσης, προβλέπεται μια κατηγορία «αναδυόμενου ρυθμιστή της πρόσβασης», που θα επιτρέπει την επιβολή υποχρεώσεων σε επιχειρήσεις των οποίων η ανταγωνιστική θέση έχει αποδειχθεί αλλά δεν είναι ακόμη σταθερή.
Φτάνοντας στο τι θα πρέπει να κάνουν αυτές οι πλατφόρμες εντοπίζουμε, μεταξύ άλλων, τη διευκόλυνση της διακοπής σε συνδρομές, τη μη επιβολή εγκατάστασης λογισμικού όπως browsers κατά το setup του λειτουργικού συστήματος, τη διασφάλιση της διαλειτουργικότητας υπηρεσιών άμεσης ανταλλαγής μηνυμάτων, την πρόσβαση υπό δίκαιους όρους στις βοηθητικές λειτουργίες των smartphones, την παροχή δεδομένων στους πωλητές σχετικά με τις επιδόσεις διαφημίσεων και την ενημέρωση της Κομισιόν για εξαγορές και συγχωνεύσεις.
Δεν θα μπορούν, πλέον, να προχωρούν σε «αυτοπροτίμηση», να επαναχρησιμοποιούν δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα που συλλέγονται κατά την παροχή υπηρεσίας για τους σκοπούς άλλης παροχής υπηρεσίας, να εφαρμόζουν αθέμιτους όρους στους επιχειρηματικούς χρήστες, να προεγκαθιστούν ορισμένες εφαρμογές λογισμικού και να επιβάλλουν στους προγραμματιστές εφαρμογών να χρησιμοποιούν συγκεκριμένες υπηρεσίες προκειμένου να συμπεριληφθούν σε app stores.
Με απλά λόγια, και για να δούμε τι θα σημαίνουν τα παραπάνω στην πράξη, η Apple και η Google, που αναπτύσσουν τα mobile λειτουργικά συστήματα τα οποία εντοπίζονται σχεδόν σε κάθε smartphone, θα πρέπει να χαλαρώσουν τον έλεγχο τους σε αυτά. Για παράδειγμα, η Apple θα πρέπει να επιτρέψει εναλλακτικές λύσεις για τη λήψη εφαρμογών, πέρα από το δικό της App Store, μια αλλαγή που η ίδια έχει προειδοποιήσει ότι θα μπορούσε να βλάψει την ασφάλεια του συστήματος.
Ο νόμος θα επιτρέπει, επίσης, σε εταιρείες όπως το Spotify και η Epic Games, να χρησιμοποιούν τρόπους πληρωμής διαφορετικούς από εκείνους που προσφέρει η Apple στο App Store, στο οποίο χρεώνει προμήθεια 30%. Από την άλλη, η Amazon θα αποκλειστεί από τη χρήση δεδομένων που συλλέγονται από εξωτερικούς πωλητές στις υπηρεσίες της, ώστε να μπορεί να προσφέρει ανταγωνιστικά προϊόντα, μια πρακτική που αποτελεί αντικείμενο αντιμονοπωλιακής έρευνας.
Ο νόμος, όπως προαναφέρθηκε, θα οδηγήσει σε σημαντικές αλλαγές για τις εφαρμογές ανταλλαγής μηνυμάτων. Το WhatsApp, μια υπηρεσία που ανήκει στη Meta, θα μπορούσε να κληθεί να προσφέρει έναν τρόπο στους χρήστες ανταγωνιστικών υπηρεσιών, όπως το Signal ή το Telegram, για να στέλνουν και να λαμβάνουν μηνύματα σε κάποιον που χρησιμοποιεί το WhatsApp. Αυτές οι αντίπαλες υπηρεσίες θα έχουν την επιλογή να κάνουν τα προϊόντα τους διαλειτουργικά με την υπηρεσία της Meta.
Και φυσικά, για όλα αυτά προβλέπονται και πρόστιμα, σε περίπτωση που κάποια πλατφόρμα παραβεί τους κανόνες. Έτσι, ένας gatekeeper ενδέχεται να βρεθεί αντιμέτωπος με πρόστιμο ύψους έως 10% του συνολικού παγκόσμιου κύκλου εργασιών του. Σε περίπτωση υποτροπής, προβλέπεται πρόστιμο έως 20% του παγκόσμιου κύκλου εργασιών. Σε περίπτωση συστηματικής παραβίασης -τουλάχιστον 3 φορές σε 8 έτη- μπορεί να κινηθεί έρευνα αγοράς και, εάν είναι αναγκαίο, να επιβληθούν διορθωτικά μέτρα συμπεριφοράς ή διαρθρωτικού χαρακτήρα.
Η προσωρινή συμφωνία πρέπει να εγκριθεί από το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Ο κανονισμός πρέπει να τεθεί σε εφαρμογή εντός έξι μηνών από την έναρξη ισχύος του.
Σχόλια