Τι είναι η αλιάδα στην Κεφαλονιά; Γιατί τα τηγάνια βγαίνουν στα σοκάκια της Τήνου; Ποιος είναι ο δαφνοφόρος που παραλαμβάνει το λάβαρο της Επανάστασης στα Καλάβρυτα; Και τι σημαίνει το εωθινό στην Σκιάθο;
Όλοι γνωρίζουμε ότι την ημέρα της 25ης Μαρτίου μπορούμε να αγοράσουμε μικρά σημαιάκια για τα παιδιά, να σημαιοστολίσουμε τα μπαλκόνια μας ή να παρακολουθήσουμε την παρέλαση. Γνωρίζουμε όμως τα διάφορα ήθη και τα έθιμα που υπάρχουν σε διάφορες περιοχές της χώρας;
Η 25η Μαρτίου ορίζεται ως μια διπλή και μάλιστα ως η μοναδική χαρμόσυνη γιορτή μέσα στη Σαρακοστή, που θεωρείται γενικά ως περίοδος πένθους. Μάλιστα είναι η μέρα της νηστείας των 40 ημερών που κατ’ εξαίρεση επιτρέπεται να φάει κανείς ψάρι. Μπακαλιάρο, σύμφωνα με το έθιμο.
Γιορτάζουμε παράλληλα την Εθνική μας Απελευθέρωση αλλά και τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου και σε πολλά μέρη, θεωρείται η ημέρα που τα παιδιά βγάζουν τον Μάρτη από το χέρι τους και τον κρεμούν στα δέντρα για να τον πάρουν τα χελιδόνια. Η μέρα είναι άλλωστε και συνώνυμη και με τον ερχομό της άνοιξης και παράλληλα σηματοδοτεί ότι το Πάσχα πλησιάζει.
Υπάρχει μια ποικιλομορφία στα έθιμα αυτής της μέρας αφού πολλά μέρη στην Ελλάδα έχουν τον δικό τους μοναδικό τρόπο να τη γιορτάσουν. Και ενώ στα οικογενειακά μας τραπέζια, την εξέχουσα θέση έχει ο μπακαλιάρος και την αμέσως επομένη η σκορδαλιά, σε διάφορα μέρη της Ελλάδας συμβαίνουν τα εξής:
Κεφαλονιά: Η Βαγγελίστρα
Στο χωριό Φαρακλάτα της Κεφαλονιάς, την μέρα πριν την 25η,οι πιστοί πηγαίνουν στην εκκλησία με ένα πανέρι, στο οποίο τοποθετούν τέσσερα μικρά ψωμάκια, έναν μεγάλο άρτο, ένα μπουκάλι λάδι και ένα μπουκάλι κρασί.
Μετά το τέλος της θείας λειτουργίας, παίρνουν πίσω τον μεγάλο άρτο. Τον κόβουν σε κομμάτια και τον μοιράζονται με τους υπόλοιπους πιστούς. Όταν ολοκληρώνεται ο Εσπερινός, λαμβάνει χώρα η ολονυχτία και οι κάτοικοι ρίχνουν πυροτεχνήματα.
Ο κόσμος μοιράζεται το φαγητό, κυρίως την λεγόμενη αλιάδα, το τυπικό φαγητό της ημέρας, μια μπακαλεόπιτα που είναι ειδικά φτιαγμένη για το πανηγύρι, που στήνεται στο προαύλιο της εκκλησίας.
Το απόγευμα της 25ης Μαρτίου, γίνεται λιτανεία με την εικόνα της Βαγγελίστρας σε όλο το χωριό με τη συνοδεία της Φιλαρμονικής του Αργοστολίου.
Τήνος: Τα τηγανιτζίδικα
Την 25η Μαρτίου τελείται Αρχιερατική Λειτουργία και κατόπιν λιτάνευση της Αγίας Εικόνας και δέηση στην παραλία του νησιού. Επίσης, γίνεται γενική κωδωνοκρουσία, καθώς η γιορτή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου αποτελεί ένα από τα, κύρια, πανηγύρια της Παναγίας της Τήνου.
Ένα ακόμα όμως όμορφο έθιμο της Τήνου είναι τα “τηγανιτζίδικα”, μια γιορτή όπου οι ντόπιοι στήνουν υπαίθριους πάγκους με φαγητό και πρόσφατα, αναβίωσε μέσα από το γνωστό Tinos Foodpaths.
Καθώς την 25η Μαρτίου, ημέρα του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, κατέφθανε στο νησί πολύς κόσμος από όλη την Ελλάδα για να προσκυνήσει, οι λίγες ταβερνούλες και τα καφενεδάκια των παρελθόντων εποχών δεν επαρκούσαν για να ταΐσουν όλους τους επισκέπτες.
Έτσι μια φουφού και ένας πάγκος στήνονταν έξω από διάφορα καταστήματα του νησιού, όπως ήταν τα κουρεία και τα υποδηματοποιεία, και τα τηγάνια “έπαιρναν φωτιά”. Πατάτες, ψαράκια και κεφτεδάκια τηγανητά, την ημέρα αυτή προσφέρονταν σε χωνιά φτιαγμένα από χασαπόχορτο στους επισκέπτες και πρόσφεραν… την πρώιμη εποχή του “street food” στο νησί.
Σκιάθος: Η λαμπαδηφορία και το εωθινό
Τα τελευταία χρόνια, ο Δήμος Σκιάθου, η τοπική ομάδα Σώματος Ελληνικού Οδηγισμού και το Πνευματικό Κέντρο των εκκλησιών της Σκιάθου αναβιώνουν τα έθιμα «εωθινό» και «λαμπαδηφορία».
Το εωθινό σημαίνει το εορταστικό ξύπνημα του νησιού και γίνεται ανήμερα της 25ης Μαρτίου στις 5:00 το πρωί. Ψάλλονται τα ίδια εμβατήρια με αυτά του εθίμου της λαμπαδηφορίας. Καθώς και ύμνοι της Εκκλησίας προς τιμήν της απελευθέρωσης του γένους.
Η λαμπαδηφορία, από την άλλη, γίνεται το βράδυ στις 8:00, ανήμερα της 25ης Μαρτίου. Οι μαθητές και οι ενήλικες περιδιαβαίνουν τους δρόμους του νησιού με λαμπάδες και κεριά, ψάλλοντας εμβατήρια.
Πρόκειται για ένα έθιμο που πηγάζει από τα χρόνια της Τουρκοκρατίας και συνδυάζει την ανάσταση του Χριστού με την ανάσταση του γένους, με το φως να φωτίζει τον δρόμο της ελευθερίας.
Καλάβρυτα: Το λάβαρο της Επανάστασης
Την 25η Μαρτίου του 1821 ο Παλαιών Πατρών Γερμανός επέλεξε τη Μονή της Αγίας Λαύρας στα Καλάβρυτα για να ευλογήσει το λάβαρο της ελληνικής επανάστασης και έπειτα από 400 χρόνια, οι Έλληνες οργανώθηκαν και αντιστάθηκαν απέναντι στην οθωμανική σκλαβιά.
Στα Καλάβρυτα λοιπόν, πέρα από τρισάγιο στο Πανελλήνιο Ηρώο των Αγωνιστών του 1821 και την δοξολογία στον προαύλιο χώρο του ιστορικού Ναού της Μονής Αγίας Λαύρας, γίνεται η αναπαράσταση της ορκωμοσίας των αγωνιστών και της κήρυξης της Επανάστασης από τον θεατρικό όμιλο Καλαβρύτων.
Ακολουθεί παρουσίαση εθνικών παραδοσιακών χορών, καθώς και απονομή επάθλων στους νικητές του ποδηλατικού γύρου στη διαδρομή Πάτρα – Καλάβρυτα – Αγία Λαύρα.
Στις 24 του μήνα, ο ηγούμενος της Μονής συνηθίζεται να παραδίδει το λάβαρο της επανάστασης και ένα στεφάνι δάφνης στον πρώτο δαφνοδρόμο, για να μεταφερθούν στην Πάτρα προς στέψη του ανδριάντα του Παλαιών Πατρών Γερμανού και στις 25 επιστρέφονται.
Σχόλια