«Εvery day outside of cars»: 365 μέρες με διαφορετική οπτική

Συνήθως ατενίζουμε το αστικό τοπίο μέσα από τα παρμπρίζ των εν κινήσει αυτοκινήτων. Η καραντίνα όμως, που ακινητοποίησε για καιρό τα οχήματα, άλλαξε αυτή την οπτική.

Τι μπορεί να αντικρίσει κανείς, κοιτώντας από τα παρμπρίζ στο εσωτερικό των αυτοκινήτων; Μπορούν τα παρμπρίζ να λειτουργήσουν και ως ένας συνεχώς μεταβαλλόμενος καμβάς για τη ζωή της πόλης;

Συνομιλήσαμε με την πολιτιστική παραγωγό Ελεάννα Παπαθανασιάδη, με αφορμή το ημερολόγιο - φωτογραφικό project “every day outside of cars” που από μια διαφορετική οπτική γωνία θα μπορούσαμε να πούμε ότι αποτελεί μια ευφάνταστη έκθεση η οποία λαμβάνει χώρα, καθημερινά, στο αθηναϊκό αστικό τοπίο.

Πείτε μας αρχικά δύο λόγια για εσάς. Ποια είναι η Ελεάννα Παπαθανασιάδη και με τι ασχολείται αυτή την περίοδο;

Έχοντας ως βάση μου την Αθήνα, εργάζομαι ως πολιτιστική παραγωγός. Είμαι ιδρυτικό μέλος της ομάδας επιμέλειας εκθέσεων και δράσεων σύγχρονης τέχνης miss dialectic, ενώ έχω συνεργαστεί με οργανισμούς και σε διοργανώσεις, όπως το Δίκτυο Αρχιπέλαγος, το Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Σύρου (SIFF), το ελληνικό περίπτερο στην Μπιενάλε Τέχνης της Βενετίας, την documenta 14, το περιοδικό South as a State of Mind και τον χώρο τέχνης Kunsthalle Athena.

Αυτό το διάστημα δουλεύουμε με το Δίκτυο Αρχιπέλαγος γύρω από αρχειακές συλλογές οπτικοακουστικού υλικού, με προέλευση από τη Σύρο.

Τα παρμπρίζ των αυτοκινήτων, συνήθως, τα αντικρίζουμε από την αντίθετη... οπτική γωνία. Πώς προέκυψε η δημιουργία του project “every day outside of cars”;

Άρχισα να φωτογραφίζω τα παρμπρίζ αυτοκινήτων στους περιπάτους μου, στη γειτονιά που μένω, στο κέντρο της Αθήνας. Η περιέργειά μου, για τα ετερόκλητα αντικείμενα που διακοσμούν το εσωτερικό των αμαξιών, αποτελεί την εναρκτήρια αφορμή γι’ αυτό το project.

Αποφάσισα να φωτογραφίζω κατά τις περιπλανήσεις μου τα παρμπρίζ από παρκαρισμένα οχήματα στο αστικό τοπίο, χωρίς να έχω ξεκάθαρο κίνητρο ή κάποιον συγκεκριμένο σκοπό στο μυαλό μου. Πολλές φορές, μου φαινόταν παράξενη, ευφάνταστη, αναπάντεχη ή αστεία η τοποθέτηση κάποιων αντικειμένων στο ταμπλό των αυτοκινήτων.

Η έκπληξη και η χαρά που ένιωθα κάθε φορά που κοιτούσα μέσα σ’ ένα αμάξι, με οδήγησαν σε αυτήν την καθημερινή φωτογραφική ενασχόληση. Σταδιακά και, χάρη σε αυτά τα πλούσια ερεθίσματα, δημιούργησα ένα δικό μου χρονολόγιο με στιγμιότυπα της πόλης.

Πώς υλοποιήθηκε το project; Πώς και σε ποιες περιοχές της Αθήνας τραβήχτηκαν οι φωτογραφίες;

Έχω τραβήξει εκατοντάδες φωτογραφίες από παρμπρίζ αυτοκινήτων, κυρίως στους δρόμους της Νεάπολης, των Εξαρχείων και των γύρω περιοχών όπου συνήθως κινούμαι με τα πόδια μέσα στην ημέρα. Τις φωτογραφίες τις τραβάω με το κινητό μου τηλέφωνο και τις περισσότερες τις αναρτώ στο Instagram ως stories.

Αρχικά, εστίαζα κυρίως στα απτά αντικείμενα που μου επιτρεπόταν να διακρίνω στο εσωτερικό των αμαξιών, μέσα από την επιφάνεια των υαλοπινάκων. Με το πέρασμα του χρόνου, το ενδιαφέρον μου μετατοπίστηκε στις αντανακλάσεις και στα παραμορφωμένα είδωλα στα τζάμια.

Οι γυάλινες επιφάνειες των αμαξιών, διαφανείς και ανακλαστικές την ίδια στιγμή, αλλάζουν διαρκώς, καθώς τα θέματα που αναπαριστούν, δεν παραμένουν σταθερά, αλλά αλλάζουν κατά τη διάρκεια της ημέρας.

Δεν ξέρω αν οι φωτογραφίες τραβήχτηκαν κατά τη διάρκεια της καραντίνας αλλά το project σίγουρα μου θυμίζει ότι η ακινησία μας έκανε να κοιτάξουμε «μέσα». Πότε τραβήχτηκαν οι 365 φωτογραφίες και πόσο «τυχαία» ήταν η επιλογή να συνυπάρξουν μέσα σε ένα ημερολόγιο;

Το ενδιαφέρον μου για τα παρμπρίζ σταθμευμένων αυτοκινήτων ξεκίνησε κατά τη διάρκεια της καραντίνας, που οι περισσότεροι θα χαρακτηρίζαμε ως μια χρονική περίοδο στάσης –ειδικά για τα οχήματα.

Ήταν σαν ξαφνικά να είχε παρουσιαστεί μπροστά μου ένας κόσμος που ήθελα να (επαν-)ανακαλύψω. Αυτή η οξύμωρη προσωπική διαπίστωση, σε συνδυασμό με τον θαυμασμό μου για τις αντιθέσεις του διαρκώς μεταβαλλόμενου τοπίου «σε κίνηση», μου προκαλούσαν συχνά την επιθυμία να τα φωτογραφίσω για να κρατήσω την ανάμνηση από αυτά τα έντονα ερεθίσματα και συναισθήματα. Η φωτογράφιση των παρμπρίζ έγινε καθημερινή μου συνήθεια σχεδόν σε όλες μου τις διαδρομές στην πόλη.

Η δραστηριότητα αυτή οδήγησε στην καταγραφή πολλών μεμονωμένων στιγμών, σε συγκεκριμένα χωρικά σημεία. Συνειδητοποίησα ότι το κινητό μου είχε μετατραπεί σε ένα ημερολόγιο που «αποτυπώνει» τη συνθήκη της καθεμιάς ημέρας. Έτσι προέκυψε η ιδέα της δημιουργίας ενός έντυπου ημερολογίου-σημειωματάριου.

Το υλικό ήταν άφθονο ώστε να αντιστοιχηθεί μια φωτογραφία για κάθε μία ημέρα του έτους, οπότε αποφασίσαμε μαζί με φίλο και συνεργάτη μου, Γιαννίκο Βασιλούλη, να προχωρήσουμε στην συνεπιμέλεια και στην παραγωγή ενός ημερήσιου ημερολογίου.

Αν τα παρμπρίζ λειτουργούν και ως ένας συνεχώς μεταβαλλόμενος καμβάς για τη ζωή της πόλης, το project αυτό θα μπορούσαμε να πούμε ότι αποτελεί την επιμέλεια μιας κάπως πιο ευφάνταστης έκθεσης από την πλευρά σας;

Η σειρά αυτών των φωτογραφιών διεισδύει στο εσωτερικό διαφόρων αυτοκινήτων, όταν αυτά παύουν να βρίσκονται σε κίνηση και ταυτόχρονα, αποτυπώνει το –διαρκώς μεταβαλλόμενο– τοπίο που τα πλαισιώνει. Μεταξύ άλλων, κτίρια, δέντρα και σύννεφα που καθρεφτίζονται στα παρμπρίζ και τα παράθυρα των οχημάτων.

Την επιμέλεια και την επιλογή των εικόνων στο ημερολόγιο την κάναμε μαζί τον Γιαννίκο Βασιλούλη. Με τρόπο αντίστοιχο με αυτόν που θα επιμελούμασταν μια έκθεση φωτογραφίας σε φυσικό χώρο, δουλέψαμε πάνω στην έκδοση.

Διαλέξαμε τις φωτογραφίες που θέλαμε να χρησιμοποιήσουμε από τη συλλογή και αφιερώσαμε πολύ χρόνο για να βρούμε την αλληλουχία και τη θέση τους στην έκδοση ώστε να δημιουργηθεί ένα ενδιαφέρον, οικείο –ή και όχι– αφήγημα, μια συλλογή ιστορικών και αποκαλυπτικών ενσταντανέ της πρωτεύουσας.