Σύμφωνα με δεδομένα που έδωσε στη δημοσιότητα το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων (European Institute for Gender Equality - EIGE), η τεχνητή νοημοσύνη και οι εργασίες σε πλατφόρμες (το γνωστό gig work), έχουν τη δυνατότητα να βελτιώσουν την ισότητα των φύλων. Ωστόσο, όπως αναφέρεται, υπάρχει επίσης ο κίνδυνος να ενισχύσουν τον σεξισμό και τις διακρίσεις, εδραιώνοντας, παράλληλα, την ανασφαλή εργασία και την έλλειψη κοινωνικής προστασίας.
Το EIGE πραγματοποίησε συνεντεύξεις με 5.000 άτομα που εργάζονται για πλατφόρμες αυτού του είδους, για να κατανοήσει ποιοι είναι, γιατί εργάζονται εκεί και ποιες προκλήσεις αντιμετωπίζουν. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, το ποσοστό των γυναικών που αναφέρουν πως πραγματοποιούν εργασίες για πλατφόρμες, καθώς μπορούν να τις συνδυάσουν με δουλειές του σπιτιού και οικογενειακές υποχρεώσεις, ξεπερνά εκείνο των ανδρών (36% έναντι 28%).
Ωστόσο, όπως σημειώνει το EIGE, η ευελιξία που προσφέρεται είναι περιορισμένη, με πολλούς να εργάζονται τη νύχτα, τα σαββατοκύριακα και σε ώρες που δεν μπορούν να επιλέξουν. Οι εργαζόμενοι σε πλατφόρμες ενδέχεται, επίσης, να καλούνται να χρησιμοποιήσουν λογισμικό time-tracking, το οποίο αφαιρεί τον «χρόνο χαμηλής παραγωγικότητας» από την αμοιβή. «Ένα τέτοιο λογισμικό μπορεί να αποτελέσει ιδιαίτερη απειλή για όσους φροντίζουν μικρά παιδιά», τονίζεται χαρακτηριστικά.
Στις εργασίες αυτού του τύπου, υπάρχει μεγαλύτερο ποσοστό ανδρών «που κάνουν εργασίες οι οποίες συνήθως πραγματοποιούνται από γυναίκες», από ό,τι στην παραδοσιακή αγορά εργασίας. Αυτό περιλαμβάνει τις δουλειές του σπιτιού, τη φροντίδα των παιδιών και την εισαγωγή δεδομένων. Αν και κάτι τέτοιο μπορεί να βοηθήσει στην αντιμετώπιση στερεοτύπων σχετικά με αυτές, η έρευνα του EIGE δείχνει ότι οι γυναίκες με υψηλή μόρφωση είναι πιο πιθανό να κάνουν δουλειές που δεν ταιριάζουν με το μορφωτικό τους επίπεδο.
Αξίζει να αναφερθεί πως, στην Ελλάδα, με τον πρόσφατο νόμο για την Προστασία της Εργασίας (4808/2021) προβλέπεται πως όσοι απασχολούνται με συμβάσεις ανεξάρτητων υπηρεσιών ή έργου έχουν συνδικαλιστικά δικαιώματα και πως τα έξοδα τους για τον προστατευτικό εξοπλισμό καλύπτονται από την πλατφόρμα, η οποία έχει τις ίδιες υποχρεώσεις πρόνοιας, υγιεινής και ασφάλειας προς τους συνεργαζόμενους με συμβάσεις ανεξάρτητων υπηρεσιών ή έργου με εκείνες που θα είχαν αν συνδέονταν μαζί τους με συμβάσεις εξαρτημένης εργασίας.
Παράλληλα, για να θεωρείται ότι ένας απασχολούμενος σε πλατφόρμα βρίσκεται σε καθεστώς συνεργάτη και όχι μισθωτού, πρέπει, ταυτόχρονα, να μπορεί να αναθέσει την εργασία που ανέλαβε και σε τρίτους, να έχει το δικαίωμα να επιλέγει ποιες από τις μεταφορές που του ανατίθενται θα εκτελέσει και ποιες όχι, να μπορεί να παρέχει υπηρεσίες και σε ανταγωνιστική πλατφόρμα, αλλά και να μπορεί να συνδέεται και να αποσυνδέεται από την πλατφόρμα όποτε εκείνος επιθυμεί.
Τεχνητή νοημοσύνη με διακρίσεις
Όσον αφορά στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης, στην ΕΕ και στο Ηνωμένο Βασίλειο, μόλις το 16% όσων εργάζονται σε αυτόν είναι γυναίκες. Το μερίδιο μειώνεται με την εξέλιξη της σταδιοδρομίας: οι γυναίκες με εμπειρία άνω των 10 ετών αποτελούν μόλις το 12% των επαγγελματιών στην τεχνητή νοημοσύνη. Τα ανδροκρατούμενα περιβάλλοντα και η έλλειψη πρόσβασης σε χρηματοδότηση μπορεί να συμβάλλουν στην αποχώρηση των γυναικών από τον κλάδο.
Οι αλγόριθμοι μπορούν, επίσης, να αναπαράγουν διακρίσεις από τον «πραγματικό κόσμο». Ένα παράδειγμα αυτού είναι οι αλγόριθμοι που εκπαιδεύονται με προκατειλημμένα δεδομένα, κάτι που οδηγεί στη διαιώνιση πρακτικών που εισάγουν διακρίσεις. Αυτό μπορεί να οδηγήσει στην αυτόματη απόρριψη βιογραφικών γυναικών επειδή το προφίλ τους δεν ταιριάζει με εκείνο των ατόμων που είχαν προσληφθεί στο παρελθόν.
Αλλά η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί, επίσης, να βοηθήσει στην αντιμετώπιση προβλημάτων όπως η βία λόγω φύλου. Ένα παράδειγμα είναι οι τεχνολογίες αναγνώρισης προσώπων που ανιχνεύουν φωτογραφίες θυμάτων trafficking σε διαφημίσεις για σεξουαλικές υπηρεσίες.
Το EIGE σημειώνει πως το προτεινόμενο «Artificial Intelligence Act» της ΕΕ δείχνει πολλά υποσχόμενο, όσον αφορά στην ελαχιστοποίηση του κινδύνου μεροληψίας και διακρίσεων στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης. «Η δέσμευση της ΕΕ να εκπαιδεύσει περισσότερους ειδικούς στην τεχνητή νοημοσύνη, ιδιαίτερα γυναίκες και άτομα από διαφορετικά υπόβαθρα, είναι επίσης ένα θετικό σημάδι».
Υπενθυμίζεται πως το «Artificial Intelligence Act» αποτελεί την προσέγγιση με βάση τον κίνδυνο που επιθυμεί να υιοθετήσει η Ευρωπαϊκή Ένωση. Ο προτεινόμενος κανονισμός ταξινομεί τις εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης με βάση τον κίνδυνο και τις ρυθμίζει ανάλογα με αυτόν. Οι εφαρμογές χαμηλού κινδύνου δεν ρυθμίζονται καθόλου, ωστόσο, ενθαρρύνεται η αυτοαξιολόγηση από τον πάροχο της εφαρμογής. Το πλαίσιο προβλέπει, επίσης, την απαγόρευση ορισμένων τύπων εφαρμογών.
Σχόλια