Ένα οδοιπορικό στην Θεσσαλονίκη διαφορετικό από τα άλλα - Το οικείο και το άγνωστο

Σκέφτομαι πώς σε ένα δρόμο, όταν περπατάς και τα μάτια σου βλέπουν μόνο τις έτοιμες εικόνες, δεν θα τον μάθεις ποτέ. Ο δρόμος θα σου είναι πάντα άγνωστος. Θέλω να ξέρω τι μου αρέσει στην πόλη της Θεσσαλονίκης.

Νίκης, Μητροπόλεως, Τσιμισκή, Βασιλέως Ηρακλείου, Ερμού, Εγνατίας, Ολύμπου, Αγίου Δημητρίου και οι κάθετες Συγγρού, Ίωνος Δραγούμη, Βενιζέλου, Κομνηνών, Αριστοτέλους, Αγίας Σοφίας και πιο πέρα οι Παλαιών Πατρών Γερμανού, Παύλου Μελά και στο υπερπέραν άστυ, η Εθνικής Αντιστάσεως. Λέοντος Σοφού, Φράγκων, Βαλαωρίτου, από την αντίθετη πλευρά.

Τη συμπεριφορά μου προς την πόλη δεν την διαφεντεύουν σύγχρονοι κώδικες επικοινωνίας

Με έλκει αυτή η πόλη και, χρόνο με χρόνο, ανακαλύπτω το γιατί. Έτσι, ξεκινώ να αποτυπώνω σκέψεις που μου γεννούν οι δρόμοι της. Θέλω το ύφος της γλώσσας μου να έχει χαρακτήρα συμπεριφοράς ως προς την πόλη και όχι να διαφεντεύεται από τον σύγχρονο κώδικα επικοινωνίας και δημοσίων σχέσεων. Για αυτό και δεν θα ακούσετε να μιλώ - τρέντυ και γκλάμουρους μέρη, για τη Θεσσαλονίκη τη μεγάλη φτωχομάνα, για λαιφ στάϊλ, για tips και must. Θα προσπαθήσω να μην φτωχύνω το λεξιλόγιο μου και να μην αποκόψω την πόλη από το γίγνεσθαι.

Στις τόσες πολλές φορές που έχω επισκεφτεί την πόλη, διάλεξα λίγες ημέρες πριν φύγει το 2021 να περπατήσω σε δρόμους που μου φαίνονταν οικείοι. Με μια διαφορά: άφησα τις εικόνες να με διαλέξουν, δεν έκλεισα τα αυτιά μου στις σκόρπιες φράσεις των περαστικών, παρατήρησα και ακολούθησα τα βήματα τους, τα πεζοδρόμια που περνούν, άκουσα τους ήχους που βγαίνουν μέσα από την σιωπή των δρόμων, τον ήχο από ένα σούρσιμο, το κάλεσμα μίας γάτας στη μέση του δρόμου, τα ρυθμικά στα τρίγωνα χτυπήματα των δεκάδων παιδικών που έλεγαν τα κάλαντα, τις χαιρετούρες των περαστικών. Ο δρόμος μου φάνηκε άγνωστος.

Ανοίγοντας άγνωστες πόρτες

Περπάτησα σε γωνιές. Ανοίγοντας την άγνωστη πόρτα μίας pub, πολύ παλιάς, όπως αργότερα έμαθα στην Αλεξάνδρου Σβώλου, απάντησα το «σύμπαν’ φωτισμένο σε σφαίρες γης. Αμέτρητα ποτά από όλο τον κόσμο σε φιάλες κρυστάλλων που διασταυρώνονταν με τις ακτίνες φωτός του μαγαζιού. Ήταν σαν να ταξίδευες στον κόσμο, χωρίς να διαχωρίζεσαι από την πόλη. Η αίσθηση αυτή είναι καταπληκτική.

Η Θεσσαλονίκη είναι μία πανδαισία χρωμάτων. Διαλέγω ένα τόνο χρώματος και τον ακολουθώ. Δεν ξέρω που θα σταματήσω. Τα χρώματα δεν με θαμπώνουν, με αφήνουν να διακρίνω φιγούρες χαρούμενες, ρωμαλέες γεμάτες διάθεση. Σταματώ και ανοίγω μία πόρτα. Βρίσκομαι σε μία αξιώνυμη κάβα με εγχώριες και διεθνείς ετικέτες, ένα απέριττο ρεστοράν εσωτερικού και εξωτερικού χώρου, ένα μεγάλο παντοπωλείο πολυάριθμων εκλεκτών προϊόντων και αφεψημάτων.

Ένα πλέγμα, θα έλεγα, πραγμάτων και ανθρώπων. Αναζητώ να μάθω πώς γεννήθηκε η ιδέα του μοναδικού τέτοιου καταστήματος στο άστυ της Θεσσαλονίκης. Μαθαίνω ότι η ιδέα έχει καταγωγή τη Βέροια. Μαθαίνω, επίσης, ότι η Θεσσαλονίκη είναι η πρώτη πόλη που εντάσσεται στο δίκτυο της Unesco «Δημιουργικές Πόλεις Γαστρονομίας», ετοιμάζεται για να πρωταγωνιστήσει στην διεθνή σκηνή.

Τα πεζοδρόμια

Μυρωδιές, νότες, κάποιοι βιαστικοί άνθρωποι κάτι θέλουν. Σημασία, εδώ στον δρόμο μας έχει η πλευρά πεζοδρομίου, από πού έρχονται και που κατευθύνονται. Ο προορισμός τους είναι ένα πολύ – πολύ μικρό μαγαζί που βγάζει λίγα ταψιά γαλακτομπούρεκο την ημέρα, ακανές και κουραμπιέδες. Σημασία βλέπω για τους Θεσσαλονικείς η βάση των συστατικών τους. Με κατσικίσιο γάλα από τις Σέρρες. Είναι η προσοχή στη διατήρηση της ποιότητας που καθιέρωσαν άλλωστε της Θεσσαλονίκη ως το πρώτο ελληνικό γαστρονομικό προορισμό.

Σε ένα γειτονικό δρόμο, μου αποκαλύπτονται, μακαρόν με παραδοσιακή συνταγή. Λίγο παραπέρα στριφτά κουλουράκια, σιροπιαστά και τσουρέκια με βουβαλίσιο γάλα. Πόση σημασία δίνουν οι περαστικοί σε αυτά.

Τι ωραίο να βλέπεις πράγματα που, αν περπατάς, επιτρέψτε για να φανεί η αντίθεση, στα must σημεία των μεγάλων δρόμων να μην μπορείς να δεις. Το πρώτο κατάστημα στην Ελλάδα επώνυμου ξένου βιομηχανικού σχεδιαστή άνοιξε στην Θεσσαλονίκη. Πόσο το άγνωστο γίνεται γρήγορα οικείο όταν το ανακαλύψεις μόνο σου, χωρίς να βάλουν χέρι οι πανάκριβες μηχανές προβολής τόπων και σημείων.

Η παιδεία και οι προσλαμβάνουσες

Χρυσοστόμου Σμύρνης, Προξένου Κορομηλά, Μορκεντάου: Οι δρόμοι φτιάχνουν τους ανθρώπους μίας αστικής πόλης ή οι άνθρωποι τους δρόμους; Από την Ανατολή και τους δρόμους του τσαγιού στη Δύση, στην κουλτούρα του Μεξικού, της Ευρώπης και του Βερολίνου. Η υφήλιος σε δύο τετράγωνα.

Η διασταύρωση των βλεμμάτων, η ανταλλαγή των λέξεων στο παγκάκι που είναι τοποθετημένο απέναντι στο μικρό μαγαζί ζαχαροπλαστικής απ’ όπου αναβλύζουν από το ψήσιμο των γλυκών. Πόσα καλά ανταποκρίνεται εδώ το περιβάλλον.

Άνθρωποι που νοιάζονται και επιζητούν το όμορφο

Ζωγραφιές σε βιτρίνες, σε πόρτες, παντού. Ξωτικά, Αϊ Βασίληδες πάνω σε ποδήλατο, χιονισμένα έλατα, όργανα μουσικής. Ένας Θεσσαλονικιός, ο Οδυσσέας Κάρκας, δίνει το ρυθμό στην πόλη. Από τα Δυτικά προς τα Ανατολικά η πόλη είναι ζωγραφισμένη. Η ζωγραφική αλλάζει και ομορφαίνει την καθημερινότητα των ανθρώπων μίας μεγάλης πόλης. Πόσο αλλάζουν τα χαρακτηριστικά των ανθρώπων από τέτοια μικρά πράγματα όταν μία πόλη νοιάζεται.

Πάω στο άνοιγμα της Μητροπόλεως. Πλατεία Αριστοτέλους. Από την Ολύμπου και την Εγνατία με ενδιάμεσο σταθμό την ιστορική αγορά Καπάνι, οδηγεί στο παραλιακό μέτωπο με θέα τον Θερμαϊκό και τον άσπρο Όλυμπο. Τόσος κόσμος θέλει να φωτογραφηθεί με φόντο τον κεντρικό στολισμό της πόλης. Πολλές γλώσσες γύρω μου. Η πλατεία αυτή χτίστηκε στα πρότυπα των ευρωπαϊκών πόλεων από το Γάλλο αρχιτέκτονα Ερνέστ Εμπράρ που φέρει και το όνομα του, ένας ίσως για πολλούς άγνωστος δρόμος, πλησίον την Πλατεία Εμπορίου. Είναι άραγε για αυτό που προσελκύει το βλέμμα του κόσμου;

Οι αναζητήσεις μέσα από το οδοιπορικό

Είναι το στόλισμα των βιτρινών, είναι η προσοχή στην ποιότητα, η αρχιτεκτονική, η τοποθεσία, που δίνει την αίγλη αυτή στην πόλη; Είναι ότι ανέκαθεν υπήρξε αστική πόλη με προσλαμβάνουσες από τα Βαλκάνια, την Ευρώπη και την Μεσόγειο; Πιστεύω ότι είναι όλα αυτά και οι άνθρωποι που βρίσκονται πίσω από τις «βιτρίνες», σε κάθε πόστο δουλειάς. Είναι η παιδεία το βασικότερο και απαραίτητο συστατικό του επαγγελματισμού. Είναι η αμεσότητα στην επικοινωνία και η ειλικρίνεια στην πώληση. Η απουσία πονηριάς. Είναι ότι οι άνθρωποι αυτοί δεν δουλεύουν αγγαρεία. Είναι η ευχαρίστηση στο κάνεις κάτι και να προσφέρεις. Δυνατά χαρακτηριστικά για να προσδώσουν αυθεντική αίγλη.

Το οδοιπορικό μου έφτασε στο τέλος του. Στο οδογράφημα σίγουρα παρέλειψα πολλούς δρόμους και πολλά επαγγέλματα που κάνουν την πόλη εκλεκτή. Η αποτύπωση αυτή προήλθε πηγαία μετά την τελευταία του 2021 επίσκεψη στην πόλη. Ευελπιστώ και σε επόμενες.

Φωτογραφίες: Έλενα Ερμείδου