Το διαδίκτυο και η ψηφιοποίηση ως ανατρεπτική καινοτομία επιφέρουν, όπως σας επεξήγησα στο παρελθόν, την πλήρη αναδιαμόρφωση στην αλυσίδα των αξιών (Value Chain) στα επιχειρηματικά μοντέλα διαφόρων βιομηχανιών, με αποτέλεσμα την αποδιοργάνωσή τους.
Όπως, λοιπόν, η εφαρμογή WhatsApp χρειάστηκε μόλις λίγα χρόνια για να εκθρονίσει τις υπηρεσίες των σύντομων γραπτών μηνυμάτων (SMS) των τηλεπικοινωνιακών παρόχων, έτσι αντίστοιχα και άλλοι περισσότεροι κλάδοι θα έχουν την ίδια τύχη με αυτή.
Σύμφωνα με το πόρισμα μιας πρόσφατης έρευνας (αρχείο PDF) του πανεπιστημίου IMD και της Cisco, με τη συμμετοχή 941 κορυφαίων διευθυντικών στελεχών από όλο τον κόσμο, τη «ψηφιακή εκθρόνιση» θα βιώσει πρώτα ο κλάδος της τεχνολογίας. Στη συνέχεια και σύμφωνά με τη σειρά κατάταξης θα αναδιαμορφωθεί ο κλάδος των ΜΜΕ/Ψυχαγωγίας και του Εμπορίου (Το Ηλεκτρονικό Επιχειρείν και η αποδιοργάνωση του παραδοσιακού εμπορίου), ο Χρηματοπιστωτικός τομέας, οι Τηλεπικοινωνίες, η Εκπαίδευση, ο κλάδος Τουρισμού, η Βιομηχανία Καταναλωτικών Αγαθών, ο κλάδος της Υγείας, ο κλάδος Ηλεκτροπαραγωγής και ο κλάδος του Πετρελαίου και Φυσικού Αερίου. Ενώ ο κλάδος της Φαρμακοβιομηχανίας θα βιώσει τελευταίος την ψηφιακή εκθρόνιση.
Η κατάταξη αποδιοργάνωσης των βιομηχανιών Πηγή: Global Center for Digital Business Transformation, 2015
Αναλύοντας τα παραπάνω, θα δούμε ότι στις πρώτες σειρές κατάταξης βρίσκονται κλάδοι των οποίων τα προϊόντα έχουν ως επί το πλείστον ψηφιοποιηθεί ή οι επιτιθέμενοι προσφέρουν στους πελάτες κατά ένα μεγάλο βαθμό ίδια (ανάλογα) προϊόντα-υπηρεσίες, αλλά με γρηγορότερο, φτηνότερο και πιο άνετο τρόπο σε σχέση με τους επιχειρήσεις του παρελθόντος, με αποτέλεσμα ο καθένας μας να εγκαταλείπει γρήγορα τον παραδοσιακό τρόπο με τον οποίο κάνει διάφορα πράγματα και να επιλέγει αυτόν που είναι νέος. Τα παραπάνω είναι έντονα εμφανή στον κλάδο του λιανεμπορίου, του τουρισμού και των τηλεπικοινωνιών.
Στο τέλος της κατάταξης βρίσκομαι κλάδους, των οποίων η ψηφιοποίηση είναι εμφανής μόνο σε πρώιμο στάδιο. Αυτοί είναι ο κλάδος της Υγείας, ο κλάδος Ηλεκτροπαραγωγής, ο κλάδος του Πετρελαίου και Φυσικού Αερίου και ο κλάδος της Φαρμακοβιομηχανίας. Ωστόσο είναι εμφανή κάποια στοιχεία: Έτσι στον κλάδο της υγείας, η διασύνδεση των ιατρών με τους ασθενείς θα αποφέρει σημαντικά οφέλη, ιδιαίτερα στην εποπτεία χρόνιων ασθενειών (βλέπε την ανατομία των νεοφυών επιχειρήσεων του κλάδου της υγείας).
Η ανατομία των νεοφυών επιχειρήσεων του κλάδου της υγείας, Πηγή: cbinsights.com, The Anatomy of Healthcare Startups
Ενώ οι πάροχοι ηλεκτρικής ενέργειας, που φημίζονται παγκοσμίως για τις κακές υπηρεσίες εξυπηρέτησης προς τους πελάτες τους, φοβούνται ότι νέες επιχειρήσεις τύπου Nest ή Tado (Έξυπνες συσκευές: Τι σημαίνει η επανάσταση των μηχανημάτων για το μέλλον του εμπορίου;) θα μπορούσαν να «κλέψουν» τους πελάτες τους. Καθώς αυτοί παρέχουν τις επιθυμητές ποιοτικές υπηρεσίες που χρειάζεται ένα Smart Hοme, με αποτέλεσμα να μετατρέπουν τους παρόχους σε ανταλλάξιμους προμηθευτές. Σχετικά ασφαλής νιώθει τέλος η Φαρμακοβιομηχανία, καθώς τα οφέλη των προϊόντων της πηγάζουν κυρίως από την έρευνα. Και εδώ, όμως, διάφορες τεχνολογικές επιχειρήσεις, όπως η Gοοgle, προσπαθούν με διάφορα καινοτόμα προϊόντα όπως φακούς επαφής για διαβητικούς, να εισέλθουν στην παραπάνω αγορά.
Ενδιαφέρον έχουν και οι προσδοκίες, για το από πού προέρχονται οι ψηφιακοί επιτιθέμενοι. Σε κλάδους όπου η ψηφιοποίηση λειτουργεί για τα καλά, οι νεοφυείς επιχειρήσεις μπορούν να φανταστούν καλύτερα τους εαυτούς τους ως επιτιθέμενους, απ' ότι σε κλάδους όπου δεν έχουν βιώσει ακόμα στο «πετσί» τους την ψηφιοποίηση. Με άλλα λόγια, οι Καινοδεινόσαυροι επιχειρήσεις, που δεν έχουν βιώσει πώς μια νεοφυής επιχειρήσεις όπως η WhatsApp κατάφερε να εκθρονίσει σε λίγο χρονικό διάστημα μια ολόκληρη αγορά, δύσκολα μπορούν να φανταστούν το ίδιο σενάριο στον κλάδο τους.
Επιτιθέμενες επιχειρήσεις, όμως, όπως η Uber, η Tesla και η Gοοgle καταδεικνύουν ότι με τα δισεκατομμύρια μετρητά , αναμφίβολα είναι σε θέση να επιτεθούν συστηματικά σε έναν ολόκληρο κλάδο (αυτοκινητοβιομηχανία), όπως δείχνει το παράδειγμα των αυτοκινούμενων – ΙοΤ αυτοκινήτων τους.
Όσο μεγαλύτερη είναι η πίεση των επιτιθέμενων τόσο περισσότερο τείνουν οι επιχειρήσεις να χρησιμοποιήσουν την ψηφιοποίηση ως στρατηγικό εργαλείο για την ανάπτυξη – υιοθέτηση νέου επιχειρηματικού μοντέλου. Αντίθετα, όσο μικρότερη είναι η πίεση, τόσο περισσότερο χρησιμοποιείται η ψηφιοποίηση για μια απλή βελτιστοποίηση του υφιστάμενου επιχειρηματικού μοντέλου τους. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, οι παραπάνω επιχειρήσεις να ψάχνουν απεγνωσμένα ευκαιρίες χάραξης μιας νέας στρατηγικής. Συχνά κάτι τέτοιο συνδέεται με σημαντικές αρνητικές συνέπειες για τους καθιερωμένους παίκτες της αγοράς, γιατί όποιος χάσει το τρένο της ψηφιοποίησης, αγνοώντας τις εξελίξεις της αγοράς, χάνει και το παιχνίδι όπως έδειξε τρανταχτά το παράδειγμα των βιβλιοπωλείων!
Την ικανότητα σχεδιασμού και αξιολόγησης βιώσιμων επιχειρηματικών μοντέλων θα μπορέσουν οι ελληνικές επιχειρήσεις να αναπτύξουν για πρώτη φορά στην Ελλάδα στο προσεχές εξειδικευμένο σεμινάριο Business Model Architect που διοργανώνει η INTZEIDIS Cοnsulting στις 08 και 09 Οκτωβρίου 2015, στις εγκαταστάσεις της OTEAcademy στην Αθήνα.
Σχόλια