Imposter Syndrome: Όχι δεν φταις εσύ! Να πώς να το ξεπεράσεις

Το «σύνδρομο του απατεώνα» το συναντάμε συχνά μιλώντας και δουλεύοντας με στελέχη και επαγγελματίες. Ο όρος πρωτοεμφανίστηκε τη δεκαετία του 70 για να περιγράψει την εμπειρία γυναικών σε απαιτητικές θέσεις που αισθάνονταν «απατεώνες¬, ότι δηλαδή δεν άξιζαν να βρίσκονται εκεί κι ότι κάποια στιγμή αυτό θα το καταλάβαιναν και οι άλλοι. Στις μέρες μας πλέον το συναντάμε σε επαγγελματίες ανεξαρτήτως φύλου, με μεγαλύτερη συχνότητα όμως ακόμη στις γυναίκες.

Στο παρελθόν, όταν ξεκίνησε η κουβέντα για το Imposter Syndrome, οι γυναίκες που έμπαιναν στο εργατικό δυναμικό και κυρίως σε απαιτητικές θέσεις έπρεπε να προσαρμοστούν σε ένα περιβάλλον και μια δουλειά που μέχρι τότε ήταν αντρική. Ένιωθαν ότι δεν έπρεπε να βρίσκονται εκεί, ότι δεν ταιριάζουν, ότι έπρεπε να υποκρίνονται και να παρουσιάζουν μια εικόνα και προσωπικότητα διαφορετική από την πραγματική, με αποτέλεσμα να αμφισβητούν συνεχώς τον εαυτό τους και να νιώθουν ανασφάλεια.

Το σχετικό σύνδρομο, λοιπόν, ήταν η παθολογικοποιήση της εμπειρίας τους. Ήταν οι πατριαρχικές αξίες που έρχονταν σε διαμάχη με την συναισθηματική αντίδραση, που συνήθως χαρακτηρίζει τη γυναικεία συμπεριφορά η οποία αντιμετωπίστηκε και χαρακτηρίστηκε πρόβλημα. Έφταιγαν εκείνες, όχι το σύστημα μέσα στο οποίο βρέθηκαν να δουλεύουν και να αξιολογούνται.

Το ότι πλέον αναφέρουν και άνδρες ότι αισθάνονται σαν απατεώνες στη θέση που έχουν αναλάβει, ίσως δείχνει ότι δεν φταίνε οι γυναίκες κι ότι αντί για σύνδρομο μπορεί να είναι η φυσιολογική αντίδραση σε συγκεκριμένα περιβάλλοντα και συνθήκες που μπορεί κάποιος εργαζόμενος να βρεθεί. Εδώ ας αναφέρουμε ότι οι γυναίκες επηρεάζονται ιδιαιτέρως από το περιβάλλον τους. Τείνουν, γιατί έτσι έχουν μεγαλώσει, να ασχολούνται πολύ με τους άλλους και τι σκέφτονται για αυτές και να δίνουν ιδιαίτερη σημασία σε σημάδια και συμπεριφορές. Ένας άνδρας είναι πιο πιθανό να κατηγορήσει εξωτερικούς παράγοντες για αυτό που του συμβαίνει, ενώ μια γυναίκα πιθανότατα θα κάνει το αντίθετο, θα κατηγορήσει τον εαυτό της, χωρίς να λάβει υπόψη τις συνθήκες.

Οι συνθήκες όμως και το σύστημα μέσα στο οποίο εργαζόμαστε παίζει σημαντικό ρόλο και αυτή η αναγνώριση μπορεί να μας βοηθήσει να σταματήσουμε να εσωτερικεύουμε το πρόβλημα και να θεωρούμε ότι «κάτι πάει λάθος με εμάς» και να οδηγηθούμε σε πιο ισορροπημένες σκέψεις, όπως «είναι λογικό να αισθάνομαι έτσι υπό αυτές τις συνθήκες».

Την επόμενη φορά που θα αισθανθείς σαν απατεώνας αναρωτήσου:

• Τι από τις συνθήκες που επικρατούν με κάνει να αισθάνομαι έτσι;
• Κάποιος άλλος, στην ακριβώς ίδια θέση και κατάσταση, πώς θα αισθανόταν;
• Είναι τελικά κατανοητό και ρεαλιστικό να αισθάνομαι έτσι υπό αυτές τις συνθήκες;
• Κι αν αφήσω στην άκρη τις αμφιβολίες κι εστιάσω σε ό,τι μπορώ να ελέγξω, σε ό,τι είναι στο χέρι μου και το καταφέρνω;

Το να κατανοούμε γιατί αισθανόμαστε όπως αισθανόμαστε μας βοηθά να ξεφύγουμε από μη βοηθητικές σκέψεις όπως «κάτι δεν κάνω καλά εγώ» και να νιώσουμε πιο δυνατές αναγνωρίζοντας τις δυσκολίες στο περιβάλλον που ζούμε και εργαζόμαστε. Κάτι τέτοιο μπορεί να μας απελευθερώσει ώστε να προσφέρουμε τη διαφορετική, μοναδική κι απαραίτητη οπτική μας στα τραπέζια που παίρνονται οι αποφάσεις.

Αρχική δημοσίευση από Ιφιγένεια Παρασκευοπούλου, Life, Career & Mental Health Coach, στο www.thriveglobal.gr