«Καταναλώστε και επενδύστε» ζητά η ΕΚΤ για τις αυξημένες καταθέσεις

Με ένα σχετικά ασυνήθιστο φαινόμενο, που είχαν οι ευρωπαϊκές χώρες να αντιμετωπίσουν για πολλές δεκαετίες, βρίσκεται αντιμέτωπη η ΕΚΤ. Πρόκειται για την υπερσυγκέντρωση ρευστότητας που δεν οδηγείται ούτε σε επενδύσεις ούτε σε κατανάλωση και δημιουργεί φαινόμενα επιχειρηματικής ξηρασίας.

Η «Παγίδα Ρευστότητας» (liquidity trap) είναι μία κατάσταση της οικονομίας όπου παρατηρείται τα νοικοκυριά-άτομα να συσσωρεύουν μετρητά, καθώς αναμένουν δυσμενείς οικονομικές συνθήκες όπως π.χ. Αποπληθωρισμός. Τα χαρακτηριστικά μιας παγίδας ρευστότητας είναι τα πολύ χαμηλά επιτόκια που τείνουν στο μηδέν καθώς και σε αλλαγές στην ποσότητα χρήματος, οι οποίες αποτυγχάνουν να δημιουργήσουν πληθωρισμό.

Πρώτος ο John Maynard Keynes στο βιβλίο του General Theory (1936) περιέγραψε την παγίδα ρευστότητας αναφέροντας ότι μετά από μία πτώση επιτοκίων και τη διαμόρφωσή τους σε ένα συγκεκριμένο χαμηλό επίπεδο, τα άτομα δεν επιθυμούν να κατέχουν ομόλογα με χαμηλές αποδόσεις και προτιμούν να διακρατούν άλλες μορφές χρήματος. Αυτή η προτίμηση των ατόμων έχει ως αποτέλεσμα τη μετατροπή των ομολόγων σε μετρητά που επιφέρει σημαντική μείωση της τιμής των ομολόγων και ταυτόχρονη αύξηση των αποδόσεών τους. Παρά ταύτα, τα φυσικά ή νομικά πρόσωπα εξακολουθούν να προτιμούν τα μετρητά χωρίς να δίνουν σημασία στις υψηλές αποδόσεις των ομολόγων ή το πόσο ψηλά αυτές οι αποδόσεις οδηγούνται από τις ίδιες τις κεντρικές τράπεζες. Κάτω από αυτές τις συνθήκες οι κεντρικές τράπεζες έχουν χάσει τον αποτελεσματικό έλεγχο των επιτοκίων.

Ποια είναι η εικόνα των ευρωπαϊκών τραπεζών στο α’ εξάμηνο 2021

Αύξηση της ρευστότητας και των κεφαλαίων των ευρωπαϊκών τραπεζών έδειξαν τα στοιχεία της ΕΚΤ. Ο συνολικός δείκτης πρωτογενούς κεφαλαιακής ρευστότητας (Tier I) διαμορφώθηκε στο 15,6% στο δεύτερο τρίμηνο 2021, αυξημένος σε σχέση με το 15,49% στο α’ τρίμηνο 2021. Η άνοδος αυτή προέρχεται και από τις κινήσεις των τραπεζών στην Ε.Ε, την ανάπτυξη των οικονομιών, αλλά και την πολιτική της ΕΚΤ. Επίσης ο δείκτης των συνολικών μη εξυπηρετούμενων δανείων υποχώρησε στο 2,32% στο β’ τρίμηνο 2021 σε σχέση με το 2,54% στο προηγούμενο τρίμηνο με τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια στις τράπεζες της Ε.Ε να ανέρχονται σε 422 δισ. ευρώ.

Η ετησιοποιημένη απόδοση ιδίων κεφαλαίων (ROE) υποχώρησε στο 6,92% στο β’ τρίμηνο από 7,21% στο πρώτο τρίμηνο ενώ ο δείκτης δάνεια / καταθέσεις έχει διαμορφωθεί στο 104,74% σε σχέση με το 106,07% στο α’ τρίμηνο. Οι εξελίξεις δείχνουν ότι τα δάνεια αυξάνονται με μικρότερους ρυθμούς σε σχέση με τις καταθέσεις στην Ε.Ε και αυτό έχει δύο διαφορετικές αναγνώσεις. Η πρώτη είναι ότι η αύξηση καταθέσεων συντηρεί τις πληθωριστικές πιέσεις και πρέπει να αυξηθούν οι επενδύσεις και τα δάνεια και η δεύτερη είναι ότι οι τράπεζες προκειμένου να θωρακιστούν έναντι νέων κινδύνων σε περίπτωση που υπάρχει κρίση.

Οι ελληνικές τράπεζες απέχουν πολύ ως προς τους δείκτες των μη εξυπηρετούμενων δανείων αρκετά ακόμη μέχρι να φτάσουν στα ευρωπαϊκά πλαίσια. Βρίσκονται (μεσοσταθμικά) σε διψήφια επίπεδα (κάτω όμως από το 20%) ενώ στην Ε.Ε. είναι στο 2,32%. Θα απαιτηθούν ένα ή δύο χρόνια για να προσεγγίσουν τα επίπεδα αυτά. Όμως οι ελληνικές τράπεζες φαίνεται ότι είναι πιο αποδοτικές καθώς έχουν καλύτερες αποδόσεις ιδίων κεφαλαίων από τις ευρωπαϊκές.