Στα μέσα του περασμένου αιώνα, τα αυτοκίνητα γίνονταν πιο γρήγορα και προσιτά. Την ίδια στιγμή, η πιθανότητα σοβαρού τραυματισμού ή θανάτου αυξανόταν, καθώς οι δρόμοι γέμιζαν με ολοένα και περισσότερα οχήματα. Χρειαζόταν κάτι που να προστατεύει τους επιβάτες. Και αυτό ήταν η εφεύρεση του Nils Bohlin. Ενός ανθρώπου που λίγοι θα έχουν ακούσει το όνομα του, αλλά θα έχουν σίγουρα χρησιμοποιήσει την εφεύρεση του: τη ζώνη ασφαλείας τριών σημείων.
Η απλή αλλά καινοτόμος δημιουργία εκτιμάται ότι έχει σώσει πάνω από ένα εκατομμύριο ζωές από τότε που παρουσιάστηκε, μειώνοντας κατά 90% την πιθανότητα τραυματισμού σε περίπτωση ατυχήματος. Η ζώνη ασφαλείας τριών σημείων αναφέρεται από τη γερμανική αρχή διαχείρισης διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας ως μια από τις οκτώ πιο σημαντικές πατέντες που ωφέλησαν την ανθρωπότητα από το 1885 έως το 1985.
Οι Αμερικανοί κατασκευαστές, όπως η Ford και η Nash, προσέφεραν μια προαιρετική βασική ζώνη ασφαλείας από τα μέσα της δεκαετίας του '40. Αλλά, λόγω έλλειψης ενδιαφέροντος, αυτές δεν έγιναν στάνταρ στα αυτοκίνητα. Όταν συνέβαιναν σφοδρά ατυχήματα, η ζώνη γύρω από τη μέση συχνά προκαλούσε σοβαρό εσωτερικό κοιλιακό τραυματισμό, καθώς και τραύματα στο κεφάλι, λόγω του ότι ο επιβάτης έφευγε προς τα εμπρός. Η βασική ζώνη ασφαλείας ήταν καλύτερη από τη μη χρήση της, αλλά χρειαζόταν μια βελτίωση.
Κάπου εκεί, εμφανίζεται ο Bohlin. Γεννήθηκε στο Härnösand της Σουηδίας στις 17 Ιουλίου 1920 και απέκτησε πτυχίο Μηχανολογίας, αποφοιτώντας το 1939. Στην Svenska Aeroplan Aktiebolaget (SAAB), από το 1942, εργάστηκε σε διάφορα χαρακτηριστικά ασφαλείας για αεροπλάνα, όπως για μια πατέντα που τον θεωρεί εφευρέτη του καθίσματος εκτόξευσης. Παράλληλα, σχεδίασε και κατοχύρωσε πατέντα για μια ζώνη ασφαλείας που περιγράφεται ως «συσκευή προστασίας του επιβάτη από σωματικούς τραυματισμούς κατά τη διάρκεια διαφυγής έκτακτης ανάγκης από αεροσκάφος».
Αφού καθιερώθηκε ως ειδικός στον τομέα της αεροναυτικής ασφάλειας, ο Bohlin προσλήφθηκε από τον επικεφαλής της Volvo, Gunnar Engellau, ως μηχανικός ασφαλείας της εταιρείας στο Γκέτεμποργκ. Ο Engellau λέγεται ότι είχε χάσει έναν συγγενή του σε τροχαίο δυστύχημα λόγω βλάβης στη βασική ζώνη. Ως εκ τούτου, ανέθεσε στον Bohlin να αναπτύξει κάτι καλύτερο και ασφαλέστερο. Μετά από ένα χρόνο, ο τελευταίος κατέληξε στη μοντέρνα ζώνη ασφαλείας τριών σημείων και η κατασκευάστρια εισήγαγε το σχέδιο στα αυτοκίνητά της.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Bohlin ενδεχομένως δεν «δικαιούται» όλα τα εύσημα για την ιδέα μιας ζώνης ασφαλείας που καλύπτει ώμο και μέση. Το 1951, όταν ήταν ακόμα στη SAAB, μια πατέντα υποβλήθηκε στις ΗΠΑ από τους Roger W. Griswold και Hugh DeHaven για κάτι παρόμοιο. Η αίτηση για δίπλωμα ευρεσιτεχνίας περιέγραφε τη δημιουργία ως κατάλληλη για διάφορες καταστάσεις όπου απαιτείται περιορισμός του ανθρώπινου σώματος. Η ζώνη ασφαλείας προοριζόταν, επίσης, για χρήση σε οχήματα όπου οι επιβάτες κινδύνευαν να εκτιναχθούν από τα καθίσματά τους.
Ο Bohlin, όμως, βελτίωσε αυτή την ιδέα και κατέληξε σε μια πιο αποτελεσματική έκδοση, που μπορούσε να τραβηχτεί στο στήθος και τη μέση με το ένα χέρι, χωρίς ιδιαίτερες διαδικασίες, με μια γρήγορη κίνηση. Ήταν η ζώνη ασφαλείας που χρησιμοποιούμε σήμερα στα αυτοκίνητα. Όπως ο ίδιος θα πει αργότερα «συνειδητοποίησα ότι τόσο ο άνω κορμός όσο και το κάτω μέρος του σώματος έπρεπε να συγκρατούνται με ασφάλεια στη θέση τους, με μια ζώνη στο στήθος και μια άλλη στους γοφούς». Αυτό θα κατανέμει ομοιόμορφα τη δύναμη της πρόσκρουσης.
Το μηχανικό υπόβαθρο και η εμπειρία του σήμαιναν ότι είχε αναπτύξει μια κατανόηση των νόμων της κίνησης. Ο σχεδιασμός ενός ασφαλέστερου αυτοκινήτου για την εμπορική αγορά ήταν προκλητικός, επειδή ό, τι σχεδιαζόταν θα έπρεπε να μπορεί να χρησιμοποιηθεί εύκολα από οποιονδήποτε οδηγούσε. «Χρειαζόταν ένα μη κινούμενο σημείο στερέωσης, τοποθετημένο πολύ κάτω από το ισχίο του επιβάτη, έτσι ώστε η ζώνη να τραβιέται τεντωμένη στο σώμα καθ' όλη τη διάρκεια της σύγκρουσης. Ήταν θέμα εξεύρεσης μιας λύσης τόσο απλής όσο και αποτελεσματικής», θα πει ο Bohlin.
Η αποτελεσματικότητα του σχεδίου τριών σημείων αναλύθηκε σε ένα ερευνητικό έργο, μια στατιστική ανάλυση 28.000 περιπτώσεων ατυχημάτων. Από τους επιβάτες των μπροστινών καθισμάτων χωρίς ζώνη και εκείνους με ζώνη, διαπιστώθηκε ότι «η μέση επίδραση μείωσης τραυματισμού αποδείχθηκε ότι κυμαίνεται μεταξύ 0 και 90%, ανάλογα με την ταχύτητα με την οποία συνέβη το ατύχημα ή τον τύπο του τραυματισμού». Η έκθεση κατέληξε: «Οι επιβάτες που δεν είχαν ζώνη υπέστησαν θανατηφόρα τραύματα, ενώ κανένας από τους επιβαίνοντες με ζώνη δεν τραυματίστηκε θανάσιμα σε ταχύτητες κάτω από 60 μίλια / ώρα».
Αλλά η βιομηχανία και το κοινό δεν δέχθηκαν αρχικά τη ζώνη ασφαλείας. Διαδόθηκαν φήμες ότι, με τη ζώνη τόσο κοντά στο λαιμό, υπήρχε κίνδυνος αποκεφαλισμού σε περίπτωση ατυχήματος. Ο Thomas Broberg, ανώτερος τεχνικός σύμβουλος στο Volvo Cars Safety Center, θα δηλώσει: «Έκαναν μια παγκόσμια περιοδεία που έδειχνε την εφεύρεση. Έκαναν όλες αυτές τις δοκιμές, έδειξαν όλα αυτά τα δεδομένα, αλλά χρειάστηκαν αρκετά χρόνια πριν το ευρύ κοινό και οι κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο πειστούν ότι αυτή είναι πραγματικά μια καλή τεχνολογία που πρέπει να εφαρμόσουμε, κάτι που συνέβη στις δεκαετίες του '70 και του '80».
Μόλις αποδείχθηκε η αποτελεσματικότητα του σχεδίου, υποβλήθηκε αίτηση για δίπλωμα ευρεσιτεχνίας και η πατέντα χορηγήθηκε στη Volvo, που πιστώνει τον Bohlin ως εφευρέτη. Τα πρώτα αυτοκίνητα που εγκατέστησαν τη ζώνη ήταν τα Volvo Amazon και PV544, που ήταν επίσης τα πρώτα οχήματα στον κόσμο με τη ζώνη ασφαλείας ως βασικό χαρακτηριστικό. Η Volvo ήταν τόσο σίγουρη για τη σημασία του σχεδιασμού τριών σημείων, που έκανε το δίπλωμα ευρεσιτεχνίας διαθέσιμο σε όλους τους άλλους κατασκευαστές αυτοκινήτων.
Ο Nils Bohlin, εφευρέτης της ζώνης ασφαλείας τριών σημείων, έλαβε χρυσό μετάλλιο από τη Βασιλική Σουηδική Ακαδημία Μηχανικών Επιστημών το 1995 και, το 1999, εντάχθηκε στο Automotive Hall of Fame.
Σχόλια