Το βιομηχανικό σχέδιο (design): πως προστατεύετε νομικά τα (καινοτόμα) προϊόντα σας;

Οι περισσότεροι από εμάς είμαστε πιθανόν εξοικειωμένοι με τις έννοιες του εμπορικού σήματος ή του διπλώματος ευρεσιτεχνίας. Τι συμβαίνει όμως στις περιπτώσεις που αυτό που επιθυμείτε να κατοχυρώσετε δεν είναι τεχνολογική εφεύρεση, ώστε να επιδιώξετε την απόκτηση διπλώματος ευρεσιτεχνίας (patent), ούτε σήμα (trademark) ώστε να αναπτύξετε στρατηγική branding;

Όταν δηλαδή έχετε σχεδιάσει ένα κόσμημα, ένα ρούχο, ένα έπιπλο ή μία συσκευή και επιθυμείτε να μην σας αντιγράψει κανείς; Σε αυτή την περίπτωση μπορείτε, ή μάλλον επιβάλλεται, να κατοχυρώσετε τα παραπάνω σχέδιά σας με βιομηχανικό σχέδιο ή υπόδειγμα.

Το βιομηχανικό σχέδιο ή υπόδειγμα αποτελεί ειδική κατηγορία δικαιώματος βιομηχανικής ιδιοκτησίας και προστατεύει την εικόνα ενός προϊόντος και κυρίως το σχήμα του, το χρώμα, το περίγραμμά του ή την υφή/υλικά του. Ανάλογα με που δραστηριοποιείται η επιχείρησή σας, εντός ή/και εκτός εθνικών συνόρων, μπορείτε να αιτηθείτε την απόκτηση εθνικού βιομηχανικού σχεδίου, κοινοτικού ή διεθνούς.

Αρμόδιος οργανισμός για την χορήγηση εθνικού βιομηχανικού σχεδίου είναι ο Οργανισμός Βιομηχανικής Ιδιοκτησίας. Προκειμένου το Γραφείο να κάνει δεκτή την αίτησή σας, πέραν από τις τυπικές προϋποθέσεις που πρέπει να πληρεί αυτή και οι οποίες βρίσκονται αναρτημένες εδώ, πρέπει το σχέδιό σας να είναι νέο και να έχει ατομικό χαρακτήρα. Εντός τετραμήνου από την επιτυχή κατάθεση της αίτησής, θα έχετε τον τίτλο προστασίας του σχεδίου σας στα χέρια σας. Από την κατάθεση και για τα επόμενα 25 έτη (με συνεχείς ανανεώσεις ανά πενταετία), μπορείτε να εκμεταλλεύεστε αποκλειστικά το σχέδιό σας και να αισθάνεστε ασφαλείς ότι δεν μπορεί κάποιος να σας αντιγράψει – τουλάχιστον όχι χωρίς συνέπειες.

Αναφορικά με το Κοινοτικό σχέδιο, όπως και στην περίπτωση του Κοινοτικού σήματος, με μία κατάθεση (μία αίτηση) το σχέδιό σας προστατεύεται σε όλες της χώρες της ΕΕ. Το κοινοτικό σχέδιο συνεπώς προκρίνεται ως λύση στην περίπτωση που δραστηριοποιείστε εκτός Ελλάδας, δεδομένου ότι παράγει ενιαία αποτελέσματα σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Αρμόδιο γραφείο για την παραλαβή και καταχώρηση της κοινοτικής αίτησής σας είναι το Γραφείο Εναρμόνισης στην Εσωτερική Αγορά (Office for Harmonization in the Internal Market). Μπορείτε ωστόσο να καταθέσετε την αίτηση και στον ΟΒΙ, που λειτουργεί ως γραφείο παραλαβής. Οδηγίες για την κατάθεση κοινοτικού σχεδίου μπορείτε να βρείτε εδώ και εδώ. Το ΓΕΑΑ εφόσον δεν εντοπίσει κάποιο πρόβλημα στην αίτηση, καταχωρεί το σχέδιο ή υπόδειγμα, το οποίο στη συνέχεια δημοσιεύεται στο δελτίο Κοινοτικών Σχεδίων και Υποδειγμάτων. Μετά την πλήρη δημοσίευση εκδίδεται το πιστοποιητικό καταχώρησης του σχεδίου σας.

Τέλος, έχετε τη δυνατότητα διεθνούς καταχώρησης του βιομηχανικού σχεδίου σας. Η διαδικασία περιλαμβάνει την κατάθεση μίας διεθνούς ενιαίας αίτησης στο Διεθνές Γραφείο του Παγκόσμιου Οργανισμού Πνευματικής Ιδιοκτησίας (WIPO). Μέσω αυτής μπορείτε να αποκτήσετε προστασία σε μία σειρά από κράτη μέλη και διακυβερνητικές οργανώσεις. Αναλυτικό κατάλογο των κρατών βρίσκετε εδώ. Προϋπόθεση είναι να είστε Έλληνας υπήκοος ή να έχετε έδρα ή κατοικία στην Ελλάδα (δεδομένου ότι το παρόν απευθύνεται σε Έλληνες designers και η αίτηση θα ξεκινήσει από την Ελλάδα). Τα κράτη στα οποία επιθυμείτε να παράγει αποτελέσματα η αίτησή σας υποδεικνύονται σε αυτήν. Οδηγίες για την κατάθεση μπορείτε να βρείτε εδώ. Το Γραφείο παραλαμβάνει την αίτηση και την καταχωρεί στο Διεθνές Μητρώο. Στην περίπτωση αυτή κάθε καταχωρημένη κατάθεση στο Διεθνές Γραφείο παράγει τα ίδια αποτελέσματα, σε καθένα από τα υποδεικνυόμενα συμβαλλόμενα κράτη, από την ημερομηνία παραλαβής της αίτησης από το Διεθνές Γραφείο.

Η προστασία του σχεδίου σας μέσω της παραπάνω διαδικασίας είναι ιδιαίτερα σημαντική. Χωρίς αυτήν το design σας μπορεί να το εκμεταλλευτεί / χρησιμοποιήσει οποιοσδήποτε τρίτος χωρίς εσείς να έχετε (εύκολο) τρόπο άμυνας. Αξίζει λοιπόν να εντάξετε το παραπάνω έξοδο στον επιχειρηματικό σας σχεδιασμό προκειμένου να διαφυλάξετε τη διανοητική σας ιδιοκτησία και εν τέλει ένα σημαντικό κεφάλαιο της επιχείρησής σας.