Επισκόπηση Κατοχύρωσης Εμπορικών Σημάτων: Η παγκόσμια προστασία του σήματος

Ένα από τα σημαντικότερα κομμάτια της λειτουργίας μίας επιτυχούς επιχείρησης είναι η προστασία των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας.

Η κατοχύρωση του εμπορικού σήματος της επιχείρησης, δηλαδή του διακριτικού γνωρίσματος που επιθυμεί να χρησιμοποιήσει για να παρουσιαστεί στο καταναλωτικό κοινό και να διακρίνει τα προϊόντα της ή τις υπηρεσίες της, μπορεί να επιτευχθεί με τους κάτωθι τρόπους, οι οποίοι συχνά, αν όχι πάντα, δέον είναι να αλληλοσυμπληρώνονται ώστε να επιτυγχάνεται το μεγαλύτερο δυνατό εύρος προστασίας του διακριτικού αυτού γνωρίσματος, το οποί ο ουσιαστικά αποτελεί και την «γραμμή εκκίνησης» για την στρατηγική προώθησης κάθε επιχειρηματικής προσπάθειας.

Κατοχύρωση σήματος ως εθνικό στην Ελλάδα

Η Δ/νση Εμπορικής Ιδιοκτησίας είναι αρμόδια για την εφαρμογή των άρθρων 121-183 Ν. 4072/2012 για τα σήματα (ΦΕΚ 86/Α/11-04-2012) με τον οποίο παρέχεται προστασία σε εθνικό επίπεδο του σήματος των προϊόντων ή και υπηρεσιών των επιχειρήσεων.

Μετά την κατάθεση της δήλωσης κατοχύρωσης ενώπιον της ως άνω αρχής, το σήμα ελέγχεται από αρμόδιο εξεταστή ο οποίος αποφασίζει εάν μπορεί να γίνει δεκτό η όχι. Στη συνέχεια η απόφαση επί παραδοχής του σήματος δημοσιεύεται στην επίσημη ιστοσελίδα του Υπουργείου Ανάπτυξης αλλά και στην επίσημη μηχανή αναζήτησης για τα εθνικά και διεθνή σήματα χωρών που συμμετέχουν στο Πρωτόκολλο της Μαδρίτης (WIPO system). Η προστασία του σήματος είναι δεκαετής και αρχίζει από την επομένη της ημερομηνίας κατάθεσης.

Με αυτόν τον τρόπο το σήμα προστατεύεται μόνο στην ελληνική επικράτεια. Αυτό σημαίνει ότι αν έτερο φυσικό η νομικό πρόσωπο εκτός Ελλάδας καταθέσει αίτηση κατοχύρωσης ιδίου ή παρόμοιου σήματος για ίδια ή παρόμοια προϊόντα ή υπηρεσίες σε άλλη χώρα, αυτό δεν αντιτίθεται στην προηγούμενη κατάθεση του εθνικού σήματος και θα γίνει δεκτό. Συνήθως μία επιχείρηση που αναπτύσσει ή σκοπεύει να αναπτύξει δραστηριότητα και εκτός Ελλάδος ξεκινάει από την κατοχύρωση του σήματός της στην Ελλάδα και προχωράει διεθνώς ως και κατωτέρω θα αναλυθεί, ώστε να δημιουργηθεί μία διεθνής «ομπρέλα» προστασίας.

Κατοχύρωση σήματος ως διεθνές

Το Πρωτόκολλο της Μαδρίτης, που αφορά την Διεθνή καταχώρηση σημάτων, τέθηκε σε εφαρμογή στην Ελλάδα στις 10/8/2000. Η Διεθνής Σύμβαση της Μαδρίτης δεν δημιουργεί ένα υπερεθνικό σήμα. Με την καταχώρηση του σήματος στο Διεθνές Γραφείο στη Γενεύη (WIPO) δημιουργείται μια «δέσμη» εθνικών σημάτων. Η προστασία του καταχωρημένου σήματος κρίνεται με βάση την νομοθεσία του κάθε συμβαλλόμενου κράτους. Μετά την διεθνή καταχώρηση το σήμα παραμένει επί πενταετία εξαρτημένο από το σήμα της χώρας προέλευσης. Μετά την πενταετία ανεξαρτητοποιείται και έχει διάρκεια κατ' αρχή είκοσι ετών που μπορεί να ανανεώνεται για είκοσι ακόμα.

Το σύστημα WIPO έχει επικυρωθεί από πολλές χώρες παγκοσμίως, όπως από τις περισσότερες Ευρωπαϊκές χώρες, τις ΗΠΑ, την Ιαπωνία, την Αυστραλία, την Κίνα, τη Ρωσία και, τον Οκτώβριο του 2004, από αυτήν καθαυτήν την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ).

Προϋπόθεση για την υποβολή αίτησης διεθνούς σήματος είναι ο αιτών:

1. Να είναι Έλληνας υπήκοος ή να κατοικεί στην Ελλάδα, ή να είναι Εταιρεία με πραγματική και μόνιμη βιομηχανική ή εμπορική εγκατάσταση στην Ελλάδα &
2. Να έχει καταθέσει ή καταχωρήσει το ίδιο σήμα ως ελληνικό (ακολουθώντας την διαδικασία ενώπιον του Υπουργείου ανάπτυξης που περιγράψαμε ανωτέρω).

Με την κατοχύρωση ενός σήματος ως διεθνές ο αιτών επιτυγχάνει πληρέστερη και συνδυαστική προστασία σε πολλά κράτη παγκοσμίως, αφού μπορεί με μία μοναδική αίτηση να προστατεύσει το σήμα του στις χώρες που αναπτύσσει ή σκοπεύει να αναπτύξει την επιχειρηματική του δραστηριότητα.

Κατοχύρωση σήματος ως κοινοτικό

Εάν υπάρχει επιχειρηματική δραστηριοποίηση σε περισσότερες από μία χώρες της ΕΕ, η απόκτηση κοινοτικού σήματος παρέχει προστασία σε ολόκληρη την ΕΕ. Τα κοινοτικά σήματα καταχωρίζονται στο Γραφείο Εναρμόνισης στο πλαίσιο της Εσωτερικής Αγοράς (ΓΕΕΑ). Το κοινοτικό σήμα είναι μια διαδικασία "όλα ή τίποτα": είτε κατοχυρώνεται σε όλα τα κράτη μέλη είτε δεν καταχωρίζεται καθόλου. Η προστασία του κοινοτικού σήματος είναι δεκαετής με την αντίστοιχη ανανέωση.

Τα οφέλη της καταχώρισης κοινοτικού σήματος είναι πολλαπλά:

• Μία μόνο ηλεκτρονική υποβολή καταχώρισης, σε μία γλώσσα, ισχύει σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ.
• Το κοινοτικό σήμα παρέχει στον ιδιοκτήτη του σήματος αποκλειστικά δικαιώματα σε όλα τα υφιστάμενα και μελλοντικά κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης με χαμηλό κόστος
• To σήμα κατοχυρώνεται σε μια αγορά 500 περίπου εκατομμυρίων καταναλωτών.

Ένα κοινοτικό σήμα μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως βάση για την κατάθεση διεθνούς αίτησης. Μετά την υπογραφή του πρωτοκόλλου της Μαδρίτης από την ΕΕ, τα κοινοτικά σήματα μπορούν να αποτελούν βάση για την κατάθεση διεθνούς αίτησης. Σε αυτήν την περίπτωση το ΓΕΕΑ ενεργεί ως γραφείο προέλευσης και πιστοποιεί την ταυτοσημία του κοινοτικού σήματος (για το οποίο έχει υποβληθεί αίτηση ή το οποίο έχει καταχωριστεί) με το σήμα για το οποίο κατατίθεται διεθνής αίτηση. Αυτό σημαίνει ότι αφού κατοχυρώσει κάποιος το κοινοτικό σήμα του μπορεί να το επεκτείνει μέσω WIPO, με την ως άνω διαδικασία για χώρες εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Κατοχύρωση σήματος ως εθνικό σε άλλη χώρα

Εάν μία χώρα στην οποία σκοπεύει η επιχείρηση να δραστηριοποιηθεί δεν αποτελεί μέλος του WIPO ή εάν ο δικαιούχος του σήματος δεν επιθυμεί να το κατοχυρώσει πρώτα ως εθνικό και μετά να το επεκτείνει ως διεθνές, τότε υπάρχει η επιλογή της κατοχύρωσης σήματος ως εθνικό στη χώρα αυτή. Αυτό σημαίνει ότι η αίτηση κατατίθεται απευθείας στο αντίστοιχο γραφείο σημάτων, όπως θα γινόταν αν καταθέταμε ελληνικό σήμα. Σύνηθες και αρκετά πρακτικό είναι να επιλέγεται η συνεργασία με έναν agent στην χώρα που επιθυμεί ο δικαιούχος την κατοχύρωση, ώστε με αυτόν τον τρόπο να κατατεθούν πιο σύντομα τα αντίστοιχα έγγραφα και να αποφευχθούν περιττά έξοδα. Από την στιγμή της κατάθεσης της δήλωσης και μετά, η όποια επικοινωνία γίνεται απευθείας με το γραφείο σημάτων της χώρας.

Πριν προχωρήσει κανείς σε μία τέτοιου είδους κατοχύρωση είναι αρκετά πρακτικό να εξετάσει ενδεικτικά τα εξής:

• Την πολιτική της χώρας σχετικά με την κατοχύρωση σημάτων και την προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας εν γένει. Για παράδειγμα σε κάποιες αραβικές χώρες ενδεχομένως να προβλέπεται ιδιαίτερη διαδικασία ή περιορισμοί.
• Εάν υπάρχει δυνατότητα απευθείας ηλεκτρονικής κατάθεσης είναι προτιμότερη.
• Έλεγχος για ύπαρξη άλλου προγενέστερου σήματος που ενδεχομένως θα προκαλέσει σύγκρουση.
• Τις τυπικές προϋποθέσεις για την κατάθεση των απαραίτητων εγγράφων (νομιμοποιητικά στοιχεία, μεταφράσεις, ενδεχομένως σφραγίδες της Χάγης).