Μετά την πανδημία: Προσαρμογή στην κανονική ζωή όσο πιο ανώδυνα γίνεται

Σε κάθε πανδημία, διαταράσσεται η βιοψυχοκοινωνική και οικονομική βιωσιμότητα, ενώ οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις είναι άγνωστες, καθώς κανένας μας δεν έχει περάσει κάτι παρόμοιο. Το ζήτημα λοιπόν που προκύπτει είναι πώς θα μπορέσουμε να διατηρήσουμε την ψυχική και νοητική μας υγεία και να προσαρμοστούμε όσο το δυνατόν περισσότερο ανώδυνα στη νέα πραγματικότητα. Γιατί σίγουρα, με τόσες αλλαγές και απώλειες και τη ζωή μας σε στασιμότητα για περισσότερο από έναν χρόνο, είναι αδύνατον να επιστρέψουμε πίσω σε αυτό που θυμόμαστε ως φυσιολογικό, στην προ Covid-19 εποχή.

Μετά την πανδημία, ο καθένας από μας θα κληθεί να αντιμετωπίσει πολλές και διαφορετικές προκλήσεις, προκειμένου να επιστρέψει στους καθημερινούς ρυθμούς ζωής και να δώσει απαντήσεις σε μια σειρά από ερωτήματα που αναδύονται, όπως:

• Πώς, πραγματικά, θα είναι να ξαναβγαίνουμε στο πάρκο ή σε έναν πολυσύχναστο χώρο;
• Πόσο ασφαλείς θα είμαστε από εδώ και πέρα;
• Πώς θα είναι το εργασιακό περιβάλλον μετά την πανδημία;
• Πώς θα διαχειριστούμε την απώλεια και τη θλίψη;
• Ποιος θα είναι ο αντίκτυπος της φυσικής απόστασης και γενικότερα ο μακροχρόνιος ψυχολογικός αντίκτυπος;
• Tι ήρθε για να μείνει;
• Ποιος θα είναι ο ψυχολογικός αντίκτυπος ενός «τραυματισμένου» δυναμικού της υγειονομικής περίθαλψης;

Η αλήθεια είναι ότι δεν υπάρχουν εύκολες απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα. Όπως ήταν δύσκολο να προσαρμοστούμε στις πρωτόγνωρες συνθήκες της πανδημίας, το ίδιο δύσκολο θα είναι και να μεταβούμε στη νέα κανονικότητα, τώρα που η πανδημία πλησιάζει σιγά σιγά στο τέλος της. Για να μπορέσουμε, ωστόσο, να προσεγγίσουμε τις απαντήσεις, θα πρέπει να δούμε πώς αντιμετωπίσαμε την πανδημία.

Κατά τη διάρκεια της πανδημίας

Μέσα στην πανδημία, δεν είχαμε όλοι τις ίδιες εμπειρίες. Για κάποιους με μια πιο εσωστρεφή προσωπικότητα, αυτή η περίοδος ήταν ωφέλιμη από πολλές απόψεις. Βίωσαν τη μοναχικότητα και την ηρεμία με θετικό πρόσημο και επικεντρώθηκαν περισσότερο στην εργασία τους. Δεν έφταναν στο γραφείο εκνευρισμένοι από τις πρωινές μετακινήσεις ή δεν είχαν να αντιμετωπίσουν την κυκλοφορία σε ώρες αιχμής. Για αυτούς η πανδημία ήταν εποχή διερεύνησης, προσωπικών ανακαλύψεων και ελευθερία από κοινωνικές και επαγγελματικές πιέσεις. Μελέτες δείχνουν ότι ορισμένοι άνθρωποι απόλαυσαν την άμεση οικογενειακή ζωή και την αυξημένη διαδικτυακή επικοινωνία. Για αυτούς, η έξοδος ξανά προς τα έξω ίσως να προκαλέσει φόβο και στρες.

Επίσης, ο Covid-19 μας έκανε να σκεφτούμε την ψυχική μας υγεία και να φροντίσουμε τους εαυτούς μας. Καθώς είχαμε πιο πολύ χρόνο και ηρεμία, περπατήσαμε περισσότερο και μοιραστήκαμε στιγμές και συναισθήματα με τους δικούς μας ανθρώπους.

Από την άλλη πλευρά, η πανδημία, οι απώλειες σε ανθρώπινες ζωές, η οικονομική αβεβαιότητα, η αδιάκοπη ανησυχία μέσα στα lockdown αύξησαν τα ποσοστά κατάθλιψης, την ενδοοικογενειακή βία και την κατάχρηση ουσιών. Όσοι βίωσαν την απώλεια αγαπημένων προσώπων, χωρίς να μπορούν να είναι μαζί τους τις τελευταίες στιγμές της ζωής τους, η θλίψη μπορεί να είναι πιο έντονη, μετά το τέλος της πανδημίας. Επιστήμονες πιστεύουν ότι η θλίψη, οι διαταραχές πένθους και το μετατραυματικό στρες θα είναι οικουμενικά προβλήματα στον τομέα της υγείας. Αυτό σημαίνει ότι όλοι μας θα έχουμε πολλές απώλειες να διαχειριστούμε τα επόμενα χρόνια και αυτό μπορεί να οδηγήσει σε άγχος και θλίψη.

Πώς να κάνετε την προσαρμογή

Θα πρέπει να θυμόσαστε ότι, για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα από δω και στο εξής, θα έρθετε σε επαφή με ανθρώπους που θα έχουν ένα διαφορετικό επίπεδο προσαρμογής. Κάποιοι θα αισθάνονται μεγαλύτερη αστάθεια για να προχωρήσουν και άλλοι θα το κάνουν με μεγάλη ευκολία. Είναι ένα διάστημα που χρειάζεται από όλους υπομονή, κατανόηση και ενσυναίσθηση.

Σε κάθε περίπτωση, αν νιώθετε ότι δεν είναι εύκολο για εσάς να προσαρμοστείτε άμεσα στην κοινωνική και επαγγελματική ζωή, προτείνω τους παρακάτω τρόπους για να το κάνετε:

1. Αν η επιστροφή στις φυσιολογικές συνθήκες σας προκαλεί άγχος, τότε η σταδιακή έκθεση στη νέα πραγματικότητα μπορεί να σας διευκολύνει. Αντί να βγείτε να διασκεδάσετε σε ένα πολυσύχναστο μέρος, επιλέξτε για αρχή ένα εστιατόριο, που έχει λίγο κόσμο και φασαρία
2. Αν η ιδέα να επιστρέψετε στο γραφείο σας προκαλεί ανησυχία, ίσως είναι καλύτερα να ζητήσετε να εργάζεστε μερικές ημέρες από το σπίτι
3. Εστιάστε στην παρούσα στιγμή. Η πρακτική mindfulness μπορεί να σας βοηθήσει να αφήσετε στην άκρη τις ανησυχίες του παρελθόντος και του μέλλοντος και να είστε παρόντες την κάθε στιγμή. Μέσα από την πρακτική αυτή εξασκείτε την προσοχή σας και μπορείτε να εστιάζετε την ενέργειά σας εκεί που είναι περισσότερο χρήσιμο
4. Βάλτε την προσοχή σας σε αυτό που έχει νόημα για εσάς και πώς θέλετε να είναι η ζωή σας. Η καραντίνα βοήθησε πολλούς να ανακαλύψουν με ποιον τρόπο θέλουν να ζήσουν τη ζωή τους
5. Συνεχίστε να φροντίζετε τον εαυτό σας, καθώς βγαίνετε σιγά σιγά στον νέο κόσμο. Μην ξεχνάτε να είστε ευγνώμονες για τα πράγματα στη ζωή σας, καθώς παίρνετε ξανά το έλεγχο της ζωής σας.
6. Δείξτε σύνεση στις κοινωνικές προσκλήσεις. Αν δεν νοιώθετε αρκετά άνετα να τις δεχθείτε, να είστε ειλικρινείς με τον εαυτό σας και τους άλλους. Πείτε πώς νιώθετε συναισθηματικά, μείνετε στις ανάγκες σας και πάρτε το χρόνο σας
7. Αν νιώθετε άγχος, φόβο ή πανικό τότε μπορείτε να δοκιμάσετε ένα βασικό συστατικό της πρακτικής mindfulness. Αντί να προσπαθείτε να αποφύγετε το άγχος ή την ανησυχία, αποδεχθείτε τα. Ακούγεται ίσως παράδοξο, αλλά όταν αποδεχόμαστε το στρες αντί να αντιστεκόμαστε και να παλεύουμε να το ξεφορτωθούμε, έχουμε περισσότερες πιθανότητες να ηρεμήσουμε. Για παράδειγμα, μπορείτε να παρατηρήσετε τα συναισθήματα σας και να επικεντρωθείτε με ποιον τρόπο αυτά καθρεφτίζονται στο σώμα σας όταν νιώθετε ανησυχία ή σας πλημμυρίζουν ανήσυχες σκέψεις
8. Προσπαθήστε να υπενθυμίζετε συχνά στον εαυτό σας ότι αυτό που ζήσαμε, ζούμε και θα ζούμε για αρκετό καιρό, είναι ένα τραυματικό γεγονός. Αναγνωρίστε ότι είναι εντάξει να νιώθετε ανάμεικτα συναισθήματα και ότι η προσαρμογή στην καθημερινότητα δεν μπορεί να γίνει μέσα σε μια νύχτα. Οτιδήποτε νιώθετε είναι φυσιολογικό. Δεν πρέπει να αυτομαστιγώνεστε.