Η Διανοητική Ιδιοκτησία βραχίονας της επιχειρηματικότητας

Η καινοτομία αποτελεί πρωτεύοντα στόχο που υιοθετείται στην προσπάθεια δημιουργίας ανταγωνιστικής οικονομίας και αυξανόμενων θέσεων εργασίας. Μέσα στο παγκοσμιοποιημένο οικονομικό περιβάλλον, πολλοί παράγοντες συμβάλλουν στις διαδικασίες. Αναμφίβολα, τα Δικαιώματα Διανοητικής Ιδιοκτησίας (ΔΔΙ) δεσπόζουν στις πρωταρχικές θέσεις.

Η Ευρώπη έχει μια μακρά διαδρομή στον τομέα αυτό. Επιδίωξη αποτελεί η διατήρηση και εξάπλωση των στρατηγικών καινοτομίας της σε όλα τα κράτη-μέλη της. Έρευνες πολλές έχουν εστιάσει σε συγκεκριμένα ΔΔΙ και στη συμβολή των επιχειρήσεων με συστηματική χρήση των ΔΔΙ στην οικονομία με δείκτες απόδοσης, απασχόλησης, αμοιβών και εμπορικής δραστηριότητας, λαμβάνοντας υπόψη τους βασικότερους τίτλους Διανοητικής Ιδιοκτησίας (ΔΙ). Διπλώματα Ευρεσιτεχνίας, Εμπορικά Σήματα, Σχέδια, Πνευματικά και Συγγενικά Δικαιώματα, Γεωγραφικούς Προσδιορισμούς.

Τα δικαιώματα των δημιουργών που προκύπτουν ως προϊόντα ανθρώπινης σκέψης, επινοητικότητας ,δημιουργικότητας και συνιστούν άυλα περιουσιακά στοιχεία, διαγράφουν την ομπρέλα ορισμού της Διανοητικής Ιδιοκτησίας. Αποκλειστικά δικαιώματα χορηγούνται από το κράτος για εφευρέσεις, νέα και πρωτότυπα σχέδια, εμπορικά σήματα, νέες ποικιλίες φυτών, καλλιτεχνικά και λογοτεχνικά έργα. Ακριβώς η προστασία αυτών των Δικαιωμάτων Διανοητικής Ιδιοκτησίας μπορεί να αποτελέσει συντελεστή επιχειρηματικότητας μετατρέποντας το άυλο κεφάλαιο σε αποκλειστικά δικαιώματα ιδιοκτησίας και επακόλουθα σε πολύτιμα οικονομικά κεφάλαια που εκμεταλλέυεται ο δικαιούχος (εταιρεία, ακαδημαϊκό ίδρυμα, φυσικό πρόσωπο).

Κάθε επιχείρηση κατέχει κάποια μορφή διανοητικής ιδιοκτησίας, ένα εμπορικό όνομα, ένα εμπορικό σήμα, καινοτόμα βιομηχανικά σχέδια, μια νέα μέθοδο, επιχειρηματικές πληροφορίες, που χρήζουν προστασίας. Χαρακτηριστικά παραδείγματα της ΙΒΜ, του πανεπιστημίου του Stanford, πανεπιστημίου του Ελσίνκι (IBM: $1.7 δις έσοδα το 2001 μόνο από άδειες εκμετάλλευσης (ΑΔΕ) σε τρίτους την 10ετια 92-02 υπέβαλε 22.357 αιτήσεις ΔΕ, 2007 – 3125 χορηγήσεις ΔΕ από το Αμερικάνικο Γραφείο, Πανεπιστήμιο του Stanford: $100 εκατ./έτος από ΑΔΕ, Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο του Ελσίνκι (HUT): 200 εφευρέσεις εντοπίζονται και εκτιμώνται ετησίως 25 αιτήσεις ΔΕ υποβάλλονται στο όνομα του Πανεπιστημίου (σε πολλές από αυτές εκχωρούνται άδειες εκμετάλλευσης), Apple iPod: περισσότερα από 100.000.000 τεμάχια πουλήθηκαν/ Σήμα, Βιομ. Σχέδιο, ΔΕ, COCA COLA: αξία 27.000.000.000 € σύμφωνα με διάφορες εταιρείες έρευνας αγοράς/Σήμα, Στιγμιαία Κάμερα: η εταιρεία Kodak πλήρωσε 550.000.000 € στη Polaroid επειδή χρησιμοποίησε παράνομα τα δικαιώματα εφευρέσεων της Polaroid).

Έχει επιχειρηθεί η αποτίμηση της αξίας προστασίας της ΔΙ στη δημιουργία ισχυρής θέσης στην αγορά/ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος, στην απόκτηση πρόσθετου εισοδήματος από άδειες εκμετάλλευσης, στο διαπραγματευτικό πλεονέκτημα του δικαιούχου για λήψη οικονομικών ενισχύσεων, τον εκφοβισμό καταπατητών με πλήθος ερευνών. Η τελευταία από τις έρευνες αυτές αποτελεί μία συντονισμένη προσπάθεια του European Patent Office (EPO) και του Office of the Harmonization of the Internal Market(OHIM). Οι επιχειρήσεις που κάνουν εντατική χρήση των ΔΔΙ συμβάλλουν περισσότερο του 25% στην απασχόληση και περισσότερο του 30% στο ακαθάριστο προϊόν στην ευρωπαϊκή ένωση.

Επιχειρήσεις που εντάσσονται στην κατηγορία της συστηματικής χρήσης ΔΔΙ είναι εκείνες που εμφανίζουν τιμές χρήσης των δικαιωμάτων μεγαλύτερες του μέσου όρου/εργαζόμενο. Η ανάλυση ανά κράτος/μέλος υπέδειξε ότι όσο αφορά τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας οι επιχειρήσεις που επενδύουν σε (ΔΕ) συμβάλουν στο 10.3% στην απασχόληση και στο 13.9% στο ΑΕΠ στην ευρώπη. Τα αντίστοιχα μεγέθη που αναφέρονατι στην Ελλάδα είναι 5.7% και 7.9% αντίστοιχα. Για τις επιχειρήσεις με εμπορικά σήματα, τα αντίστοιχα μεγέθη για την Ευρώπη είναι 20.8% και 33.9%. Για την Ελλάδα σταθμίζονται στις τιμές των 17.2% και 30. 3% αντίστοιχα. Όμοια για τα σχέδια ο ευρωπαϊκός μέσος όρος είναι 12.2% για την απασχόληση και 12.8% για το ακαθάριστο προϊόν, σε σύγκριση με τις ελληνικές τιμές 9.2% και 8.0% αντίστοιχα. Εταιρείες με Πνευματικά και Συγγενικά Δικαιώματα στην Ευρώπη 3.2% για την απασχόληση και 4.2 % για το ΑΕΠ και Ελλάδα 2.7% και 4.3% αντίστοιχα. Για όλους τους τίτλους ΔΙ στην Ευρώπη το ποσοστό εκτιμάται σε 25.9 % για την απασχόληση και 38.6% του ΑΕ, σε σύγκριση με Ελλάδα 20.8% και 33.1% αντίστοιχα.

Οι τιμές αυτές σηματοδοτούν περιθώρεια βελτίωσης για τη χώρα μας στον τομέα της Διανοητικής Ιδιοκτησίας, είτε με τη μορφή της Βιομηχανικής Ιδιοκτησίας, είτε με αυτή της Πνευματικής. Κάθε δικαιούχος είναι απαραίτητο να προσδιορίζει και να προστατεύει τα άυλα κεφάλαια με τίτλους προστασίας, να αποτιμά συστηματικά το χαρτοφυλάκιο της διανοητικής ιδιοκτησίας του, παρακολουθώντας τη και εκμεταλλεύοντάς τη σωστά.

Είναι σκόπιμο να διαμορφωθεί και αναπτυχθεί σύστημα ενημέρωσης για την εφαρμογή των Δικαιωμάτων Διανοητικής Ιδιοκτησίας κυρίως στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις με έμφαση στην ενσωμάτωση της Διανοητικής Ιδιοκτησίας στις στρατηγικές καινοτομίας των επιχειρήσεων και στο επιχειρηματικό τους σχέδιο, στη βελτίωση της προστασίας, της διαχείρισης και της εκμετάλλευσης των δικαιωμάτων αυτών για την αποτροπή παραβιάσεων και την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας. Τότε θα μπορούμε με ασφάλεια να μιλάμε για επένδυση της Διανοητικής Ιδιοκτησίας στην καινοτόμο επιχειρηματικότητα.