Γιατί η καινοτομία είναι τόσο δύσκολη μέσα στους οργανισμούς;

Δεν υπάρχει μέρα που να μην ακούσουμε σε συζητήσεις μέσα και έξω σε επιχειρήσεις και στα media, ότι η καινοτομία είναι το Α & το Ω για την πρόοδο των οργανισμών, για την ανάπτυξη της οικονομίας αλλά και της κοινωνίας.

Όλοι συμφωνούν με αυτό. Γιατί όμως είναι τόσο δύσκολη η γέννηση και η υλοποίηση καινοτομιών μέσα στους οργανισμού; Γιατί δεν έχουν –ή νομίζουν ότι δεν έχουν- όλοι μυαλό που γεννά νέες, διαφοροποιημένες και καινοτόμες ιδέες; Υπάρχει τελικά γονίδιο καινοτομίας ή όλοι έχουμε την ίδια πιθανότητα για την γέννηση καινοτόμων σκεπτικών; Γιατί ενώ υπάρχει μεγάλος αριθμός καινοτόμων σκεπτικών, λίγες είναι αυτές που γίνονται μεγάλες εμπορικές επιτυχίες;

Ας ξεκινήσουμε από την αρχή, ξεκαθαρίζοντας ότι οι καινοτόμες ιδέες παράγονται από τους ανθρώπους. Η καινοτομία ξεκινά από μέσα μας, από τον τρόπο σκέψης, από τον τρόπο που βλέπουμε τον κόσμο γύρω μας. Ο Λούις Παστέρ είχε πει ότι στην επινόηση καινοτομιών, μεγάλο και σημαντικό ρόλο παίζουν: η προετοιμασία και η πειθαρχία. Αυτό που λένε «έκλαμψη, έμπνευση, ή μεγαλοφυή ιδέα» δεν είναι τίποτα άλλο από την επινόηση ενός προετοιμασμένου νου. Για να βρούμε λοιπόν μια ευκαιρία για να καινοτομήσουμε είναι απαραίτητο να έχουμε προετοιμάσει τον νου μας, τον τρόπο σκέψης μας, για κάτι τέτοιο. Σας έχει συμβεί να ακούσετε ότι μια ιδέα παίρνει τον δρόμο της αγοράς, να την βρίσκεται εξαιρετικά απλή στην σύνθεση της και να πείτε «πως δεν το σκέφτηκα αυτό εγώ»; Πιστεύω ναι. Υπάρχουν πολλές ευκαιρίες επινόησης και υλοποίησης καινοτομιών εκεί έξω όμως χρειάζεται να υπάρξει το κατάλληλο momentum για να επινοηθούν . Πολλές ιδέες είναι κάτω από την μύτη μας όμως δεν μπορούμε να τις δούμε.

Ποια τα χαρακτηριστικά των ανθρώπων που δημιουργούν εξαιρετικά υψηλά ποσοστά ανάπτυξης και καινοτομίας σε οργανισμούς; Οι άνθρωποι αυτοί, σύμφωνα με την έρευνα που έκανε το Ινστιτούτο Batten του Πανεπιστημίου της Virginia, αναγνωρίζουν ότι ενώ χρειάζεται να εστιάσουν σε χρηματοοικονομικούς δείκτες (κερδοφορίας, αποδοτικότητας, αποτελεσματικότητας κτλ) και στην εκτέλεση βέλτιστων πρακτικών, παράλληλα πιστεύουν ότι η ανάπτυξη ενός υγιούς περιβάλλοντος παραγωγής και προαγωγής της καινοτομίας απαιτεί εξοικείωση με την αβεβαιότητα και την διεύρυνση της έρευνας. Η καινοτομία ακολουθεί τους δικούς της νόμους οι οποίοι δεν συμπίπτουν με αυτούς των οργανισμών που ακολουθούν τα στενά όρια διαδικασιών και επιβράβευσης μέσα από την αύξηση των πωλήσεων και της κερδοφορίας. Οι νόμοι αυτοί είναι κάτι σαν τον Νόμο της Σχετικότητας που ανέτρεψε την θέαση της κίνησης των πραγμάτων μέσα στον χωροχρόνο. Σκεπτόμενοι αυτά, θα μπορούσαμε με ευκολία να κατανοήσουμε γιατί είναι δύσκολο οι οργανισμοί να καινοτομήσουν. Σύμφωνα με την ίδια έρευνα, οι οργανισμοί αποτυγχάνουν να καινοτομήσουν:

1. γιατί λατρεύουν τις ΜΕΓΑΛΕΣ ιδέες και γιατί δεν έχουν την δυνατότητα βάσει του τρόπου σκέψης του να επινοήσουν μέσα από την απλότητα ανάγκες και προβλήματα που δεν έχουν ικανοποιηθεί-επιλυθεί
2. γιατί έχουν εμμονή με τους αριθμούς (ισολογισμούς, αυξήση κερδοφορίας κτλ) και την ανάλυση τους. (Πως είναι αλήθεια δυνατόν ΜΟΝΟ μέσα από τα ιστορικά στοιχεία ενός οργανισμού να προβλέψεις και να διαμορφώσεις ιδέες που θα οδηγήσουν το οργανισμό στο μέλλον?)
3. γιατί παγιδεύονται στην μηχανή αναζήτησης της ανάπτυξης και στην προσπάθεια τους να επινοήσουν κάτι καινούργιο ενώ παράλληλα μπλέκονται στα δίχτυα του ελέγχου που ασκεί αυτό που ήδη υπάρχει ως προϊόν/ υπηρεσία σε αυτό που πάει να δημιουργηθεί.
4. γιατί υπάρχει δυσκολία στη προσαρμογή των οργανισμών στις αλλαγές μιας και οι οργανισμοί τείνουν να προστατεύουν το status quo τους.

O Scott Berkun στο βιβλίο του "Myths of Innovation" αναφέρει κάτι που είπε ο Peter Drucker - και συμφωνώ απόλυτα- ότι δηλαδή "στο σύγχρονο management τείνουμε να πιστεύουμε ότι κάτι το οποίο υπάρχει για μεγάλο χρονικό διάστημα μέσα στον οργανισμό, θεωρείται φυσιολογικό και υγιές και πρέπει να κρατά για πάντα. Οτιδήποτε αντιβαίνει σε αυτόν το φυσικό νόμο, απορρίπτεται σαν κάτι, μη υγιές». Αν το καλοσκεφτούμε αφού οι περισσότεροι managers εκτιμούνται και αξιολογούνται βάσει των αποτελεσμάτων και της απόδοσης τους, οποιαδήποτε αλλαγή απειλεί την ισορροπία του «οικοσυστήματος» τους, οποιαδήποτε αλλαγή απειλεί τους αριθμούς και τα μεγέθη, ξεφεύγει από την πεπατημένη οδό. Πόσο εύκολο είναι πρώτα οι managers και μετά το προσωπικό να αγκαλιάσουν μια καινοτομία όταν αυτή τους βγάζει έξω από το comfort zone τους;

Όλα τα παραπάνω μπορεί να αποφευχθούν αν οι σύγχρονοι managers προσαρμοστούν στους νόμους της καινοτομίας. Αυτό προϋποθέτει:

1. να αποκτήσουν έναν τρόπο σκέψης που ενώ προσπαθούν να χτίσουν κάτι καινούργιο, παράλληλα να έχουν την δυνατότητα να ελέγχουν αυτό που ήδη υπάρχει και έχουν χτίσει
2. να μπορούν παράλληλα να προσαρμόζονται στην αλλαγή και στο μη προβλέψιμο- ασταθές περιβάλλον, που χαρακτηρίζει την γέννηση της καινοτομίας.

Πως γίνεται όμως αυτό;

Τα τελευταία χρόνια όλο και πιο πολύ συζητιέται αλλά και είναι αντικείμενο έρευνας το πώς δουλεύει ο εγκέφαλος μας. Οι επιστήμονες της Ιατρικής και της Νευροεπιστήμης, μιλούν για το αριστερό και το δεξί μέρος του εγκεφάλου, τι εργασίες το καθένα επιτελεί καθώς για την έμφυτη τάση του κάθε ανθρώπου να «υπερχρησιμοποιεί» ένα από τα δυο μέρη (συνήθως, το αριστερό μέρος που ασχολείται με την λογική τους αριθμούς, την ανάλυση, την γραμμικότητα). Παρόλαυτα, θα λέγαμε ένας νους που «παράγει» καινοτομία είναι αυτός που χρησιμοποιεί και τα δυο του μέρη εγκεφάλου του χωρίς διάκριση και ιδιαίτερα όταν έχει τα παρακάτω χαρακτηριστικά:

1. έναν τρόπο σκέψης που έχει σαν βάση την φιλομάθεια, την απόκτηση γνώσεων και όπου κάθε νέα εμπειρία είναι μια πηγή γνώσης και όχι ένας παράγοντας παραγωγής στρες ( learning mindset),
2. ένα μεγάλο ρεπερτόριο από εμπειρίες, γνώσεις, δραστηριότητες και υπευθυνότητες μέσα και έξω από τον οργανισμό που εργάζονται αλλά και σε όλο το εργασιακό portfolio τους(broad repertoire),
3. η ενσυναίσθηση σε σχέση με τους πελάτες τους όχι μόνο η επικέντρωση στην ικανοποίηση των πελατών τους (customer empathy). (Αυτό σημαίνει ότι έχουν πραγματικό ενδιαφέρον για την ζωή των πελατών και για πώς με το προιόν ή την υπηρεσία τους κάνουν την ζωή των πελατών τους καλύτερη).

Με αυτόν τον τρόπο, οι άνθρωποι που εμφανίζουν ή εκπαιδεύονται να έχουν αυτά τα χαρακτηριστικά, δημιουργούν ισχυρά value proposition γιατί μπορούν με σαφήνεια να δουν:

• τι συμβαίνει στην πραγματικότητα, (δηλ. να διαγνώσουν μια ανάγκη που δεν έχει ικανοποιηθεί ή ένα πρόβλημα που αναζητά λύση),
• να κάνουν τους αναγκαίους πειραματισμούς σε σχέση με τις λύσεις που προτείνονται,
• να βρουν αυτό που όντως έχει και νόημα και αξία να προχωρήσει
• να δουν τι πραγματικά δουλεύει και μπορεί να παραχθεί.

Καταλήγοντας, συμφωνούμε ότι το να ικανοποιήσει ένας οργανισμός μια ανάγκη ή να επιλύσει ένα πρόβλημα που έχει το καταναλωτικό κοινό δεν είναι και το πιο εύκολο πράγμα στο κόσμο. Χρειάζεται μια αέναη διαδικασία διάκρισης και ενδελεχούς ανάλυσης του τι θέλει ο πελάτης να πετύχει. Παρόλο που υπάρχουν δυσκολίες, είναι ενθαρρυντικό ότι περισσότερο από ποτέ υπάρχει αφύπνιση, ένας πιο σοφιστικέ τρόπος δημιουργίας και διάδοσης της επιχειρηματικότητας αλλά και η αναγκαιότητα να δημιουργούνται βιώσιμες επιχειρήσεις. Όλοι έχουμε την δυνατότητα να επινοούμε καινοτόμες ιδέες, αρκεί να καλλιεργήσουμε και να προετοιμάσουμε τον εαυτό μας προς αυτήν την κατεύθυνση.