Συντάχθηκε από τις Μίνα Ζούλοβιτς & Αποστολία Γκατζιούρα.
Τον τελευταίο καιρό αυξάνεται το ενδιαφέρον από εταιρείες για on line πωλήσεις παραδοσιακών προϊόντων της ελληνικής γης όπως διάφορα είδη τροφίμων, προϊόντα ελιάς, ξηροί καρποί κλπ. Όποιος όμως ενδιαφέρεται να ασχοληθεί με αυτόν τον πολύ σημαντικό και πολλά υποσχόμενο κλάδο, πρέπει να είναι προετοιμασμένος να φέρει σε πέρας αρκετά διαδικαστικά θέματα που αφορούν στην ίδρυση και τη λειτουργία μιας τέτοιας επιχείρησης!
Είναι σημαντικό να διευκρινιστεί εξαρχής ότι όταν αναφερόμαστε σε ηλεκτρονική εμπορία τροφίμων:
- απαιτούνται όλες εκείνες οι προϋποθέσεις εκ του νόμου που θα ίσχυαν και για ένα φυσικό κατάστημα και
- εφαρμόζονται όλοι εκείνοι οι κανόνες που αφορούν στην εμπορία τροφίμων και που ισχύουν και off line.
Επίσης επισημαίνεται ότι στο παρόν άρθρο θα αναφερθούμε στις νομικές προϋποθέσεις για την εμπορία που γίνεται μέσω ενός ενδιάμεσου μεσάζοντα, ο οποίος προσφέρει προϊόντα που έχει προμηθευτεί από τους παραγωγούς (και όχι στην παραγωγή των προϊόντων ή στην τυποποίησή τους π.χ. του ελαιολάδου κλπ)
Ειδικότερες προϋποθέσεις για την on line πώληση τροφίμων
Ειδικότερα, βάσει νόμου όλες οι επιχειρήσεις που ασκούν δραστηριότητες εμπορίας τροφίμων, μεταξύ άλλων, και η πώληση τροφίμων μέσω ηλεκτρονικού εμπορίου, θεωρούνται καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος με ό,τι αυτό συνεπάγεται αναφορικά με τις άδειες που απαιτούνται. Τα βασικότερα βήματα που πρέπει να γίνουν είναι τα ακόλουθα (η λίστα είναι ενδεικτική και δεν περιλαμβάνει το σύνολο των ενεργειών που απαιτούνται και που είναι ανάλογες της ειδικότερης κατηγορίας τροφίμων που θα πωληθούν):
Αρχικά απαιτείται προέγκριση της ίδρυσης, η οποία συνίσταται στην κατ' αρχήν εξέταση της δυνατότητας ή μη ίδρυσης συγκεκριμένου καταστήματος ή επιχείρησης σε συγκεκριμένη περιοχή μετά από προέλεγχο του αιτήματος του ενδιαφερομένου. Σε αυτό το στάδιο εξετάζονται α) οι χρήσεις γης, δηλαδή αν η επιχείρηση βρίσκεται σε ζώνη όπου επιτρέπεται η συγκεκριμένη χρήση, β) η προστασία του φυσικού, πολιτιστικού και αρχιτεκτονικού περιβάλλοντος, η προστασία του αιγιαλού και της παραλίας, των δασικών περιοχών και των αρχαιολογικών και ιστορικών τόπων, καθώς και η αισθητική, η φυσιογνωμία και οι εν γένει λειτουργίες της πόλης.
Εφόσον το αίτημα πληροί όλες τις προϋποθέσεις, τότε τα αρμόδια όργανα υποχρεούνται να εκδώσουν την προέγκριση ίδρυσης εντός αποκλειστικής προθεσμίας 15 ημερών.
Ο ενδιαφερόμενος υποβάλλει στον οικείο Δήμο, εντός τριών μηνών από τη χορήγηση της προέγκρισης, με δυνατότητα παράτασης για δύο ακόμη μήνες, όλα τα δικαιολογητικά που απαιτούνται. Σε διαφορετική περίπτωση η προέγκριση ανακαλείται.
Κατόπιν ο φάκελος με τα δικαιολογητικά διαβιβάζεται προς τις λοιπές συναρμόδιες υπηρεσίες εντός 5 ημερών, για τον υγειονομικό έλεγχο, τον έλεγχο πυρόσβεσης κλπ, προκειμένου να γνωμοδοτήσουν περί της πληρότητας των προϋποθέσεων, που τίθενται από τις ισχύουσες διατάξεις. Οι ανωτέρω υπηρεσίες οφείλουν μέσα σε είκοσι (20) ημέρες από την παραλαβή του, να έχουν προβεί σε όλες τις αναγκαίες ελεγκτικές ενέργειες.
Η άδεια ίδρυσης και λειτουργίας εκδίδεται μέσα σε δέκα (10) ημέρες, αφότου ολοκληρωθεί η ανωτέρω διαδικασία με την επιστροφή του φακέλου στον οικείο Δήμο και εφόσον πληρούνται όλες οι νόμιμες προϋποθέσεις. Αν παρέλθει άπρακτη η προθεσμία των τριάντα (30) ημερών, λογίζεται ότι η άδεια έχει εκδοθεί. Τα ανωτέρω ορίζονται στην Υπουργική Απόφαση ΔΙΠΑΔ/Φ.Α.3.1/21220/2011.
Ειδικότερα για τη λειτουργία των καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος
Η λειτουργία των καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος καθορίζεται από την Υπουργική Απόφαση Υ1γ/Γ.Π/ οικ. 96967/2012. Οι επιχειρήσεις υποχρεούνται να εφαρμόζουν την εφαρμογή των κανόνων του συστήματος HACCP (πρότυπο ISO 22000) και να τηρούν τα αρχεία τεκμηρίωσης των διαδικασιών βάσει του κανονισμού ΕΚ 852/2004. Όσοι έχουν οριστεί ως υπεύθυνοι των εταιρειών θα πρέπει να διασφαλίζουν την υγιεινή και ασφάλεια των τροφίμων που παράγουν ή διαχειρίζονται.
Οι απαιτήσεις υγιεινής έχουν σχέση με τις κτιριακές εγκαταστάσεις της επιχείρησης, τον εξοπλισμό που χρησιμοποιεί, την υγιεινή και την εκπαίδευση του προσωπικού, τα προγράμματα καθαρισμού − απολύμανσης και απεντόμωσης − μυοκτονίας αλλά και με τις διαδικασίες που ακολουθεί η επιχείρηση ανάλογα με τη φύση και το μέγεθος της δραστηριότητας της.
Επιπλέον, πρέπει να υπάρχει επάρκεια χώρων και σχεδιασμός ανάλογα με τα διατιθέμενα τρόφιμα και ποτά ώστε να διασφαλίζεται η υγιεινή και ασφάλεια των τροφίμων και να αποφεύγεται η διασταυρούμενη επιμόλυνση. Επίσης και ο εξοπλισμός των ανωτέρω επιχειρήσεων θα είναι ανάλογος της δραστηριότητας αυτών.
Αν ο on line μεσάζον πάροχος μεταπωλεί τα προϊόντα απευθείας από τους χώρους του παραγωγού (χωρίς να μεσολαβεί αποθήκευση ή διαχείριση σε δικούς τους χώρους) θα πρέπει να εξασφαλίζει ότι οι παραγωγοί πληρούν τις εν λόγω προϋποθέσεις, άλλως ευθύνεται ο ίδιος απέναντι στον τελικό καταναλωτή ως προμηθευτής (βάσει του ν.2251/1994).
Περαιτέρω, όσοι απασχολούνται σε επιχειρήσεις υγειονομικού ενδιαφέροντος ή και έχουν άμεση ή έμμεση επαφή με τα τρόφιμα πρέπει να είναι εφοδιασμένοι με πιστοποιητικό υγείας (Υ.Α. Υ1γ/Γ.Π/οικ. 35797/2012). Στο πιστοποιητικό θα βεβαιώνεται ότι ο κάτοχός του υποβλήθηκε σε ιατρικές εξετάσεις και δεν βρέθηκε να πάσχει από μεταδοτικό ή άλλο νόσημα μη συμβατό με την απασχόλησή του. Για την απόκτηση του πιστοποιητικού υγείας οι εργαζόμενοι σε επιχειρήσεις υγειονομικού ενδιαφέροντος, εκτός από τη ιατρική κλινική εξέταση η οποία θα γίνεται από Κρατικό ή Ιδιώτη Ιατρό, επιλογής του ενδιαφερομένου, θα υποβάλλονται υποχρεωτικά όλοι σε ακτινογραφία θώρακος.
Οι χειριστές τροφίμων, ήτοι, σύμφωνα με το Κώδικα Τροφίμων, όσοι απευθείας χειρίζονται συσκευασμένα ή μη συσκευασμένα τρόφιμα, εξοπλισμό και εργαλεία για τρόφιμα ή επιφάνειες που έρχονται σε επαφή με τα τρόφιμα, επιπλέον θα υποβάλλονται σε καλλιέργεια και παρασιτολογική κοπράνων. Το εν λόγω Πιστοποιητικό υγείας ισχύει για πέντε χρόνια από την έκδοσή του και ανανεώνεται μετά τη λήξη του επαναλαμβάνοντας όλες τις εξετάσεις.
Τι ορίζει συγκεκριμένα η νέα υγειονομική διάταξη για την on line πώληση τροφίμων;
Η νέα υγειονομική διάταξη πλέον ρητά ορίζει ότι επιτρέπεται η πώληση τροφίμων και ποτών μέσω ηλεκτρονικού εμπορίου, εφόσον αυτά προέρχονται από νομίμως λειτουργούσες κατά τα ανωτέρω επιχειρήσεις (που διαθέτουν δηλαδή όλες τις άδειες & τις διαδικασίες που προαναφέρθηκαν). Σε περίπτωση που διαθέτουν χώρους παρασκευής ή αποθήκευσης ή οχήματα μεταφοράς και πώλησης πρέπει και αυτοί να αδειοδοτούνται σύμφωνα με τα προβλεπόμενα της εν λόγω διάταξης. Εφόσον το απασχολούμενο προσωπικό έρχεται σε επαφή με τα τρόφιμα πρέπει να διαθέτει εκπαίδευση και πιστοποιητικό υγείας. Η διάθεση των τροφίμων αυτών οφείλει να γίνεται σε περιέκτες που συμμορφώνονται με τις κείμενες εθνικές και κοινοτικές διατάξεις (άρθρο 13, Υ. Α. Υ1γ/Γ.Π/ οικ. 96967/2012).
Τέλος, υπενθυμίζεται ότι, όλοι οι προμηθευτές, που συνάπτουν συμβάσεις από απόσταση πρέπει – σύμφωνα με την Απόφαση Φ1-1342/1997 - να είναι καταχωρημένοι στο ειδικό μητρώο που τηρείται στη Γενική Γραμματεία Καταναλωτή, ειδάλλως δεν μπορούν να προτείνουν τη σύναψη τέτοιων συμβάσεων.
Σχόλια