Spinoffs: Μία από τις εκφάνσεις της ακαδημαϊκής επιχειρηματικότητας

Με αφορμή τις Πανελλήνιες εξετάσεις που έλαβαν χώρα για άλλη μια φορά και κορυφώθηκαν με την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων, θέλησα να ασχοληθώ με μία άλλη διάσταση της έννοιας και λειτουργίας του πανεπιστημίου που έχει τη δυναμική να αξιοποιήσει όσα «λαμπρά μυαλά» δεν αποδήμησαν σε άλλες πολιτείες και να κάνει την Ελλάδα της κρίσης να ελπίζει ξανά σε ένα καλύτερο αύριο.

Βάσει της παραδοσιακής αντίληψης που επικρατεί σχετικά με την αποστολή των ανωτάτων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, τα πανεπιστήμια κυρίαρχο στόχο τους έχουν να παράγουν και να προάγουν τη γνώση μέσα από υψηλού επιπέδου ερευνητικά προγράμματα και ποιοτική διδασκαλία από καταρτισμένους και έμπειρους καθηγητές προκειμένου να παρέχουν τα αναγκαία εφόδια στους σπουδαστές τους για μια επιτυχημένη επαγγελματική καριέρα. Τί συμβαίνει όμως όταν μία χώρα κλυδωνίζεται από την οικονομική κρίση και τα πανεπιστήμιά της είναι κρατικά; Αυτό έχει ως άμεσο αντίκτυπο τον ασφυκτικό περιορισμό της χρηματοδότησης των πανεπιστημίων και συνεπώς την υποβάθμιση ποιότητας στις λειτουργίες και παρεχόμενες υπηρεσίες. Για να γίνουμε πιο συγκεκριμένοι παρουσιάζονται, μεταξύ άλλων, σοβαρότατα προβλήματα χρηματοδότησης των ερευνητικών προγραμμάτων και απασχόλησης του αναγκαίου διδακτικού προσωπικού. Κάτω από αυτές τις συνθήκες είναι ανέφικτο να εκπληρώσει το Ελληνικό πανεπιστήμιο το σκοπό του εκτός και αν διαφοροποιήσει τη στρατηγική του και αναλάβει έναν πιο ενεργητικό ρόλο.

Οι εταιρίες τεχνοβλαστοί που προέρχονται από τους κόλπους του πανεπιστημίου (ή αλλιώς academic spinoffs) είναι οικονομικές οντότητες βασιζόμενες σε τεχνολογίες και γενικότερα εφαρμοσμένη γνώση που έχει προκύψει από ακαδημαϊκή έρευνα. Παρατηρούμε ότι σε κλάδους όπως αυτός της πληροφορικής η επιστημονική και η εφαρμοσμένη γνώση σχεδόν ταυτίζονται και το γεγονός αυτό τους καθιστά ιδανικούς για την εκκίνηση τέτοιων εγχειρημάτων. Μερικά από τα πλεονεκτήματα των spinoffs παρουσιάζονται παρακάτω:

1. Χάρη στην ακαδημαϊκή επιχειρηματικότητα οι επιστήμονες είναι σε θέση να εξασφαλίζουν την απαιτούμενη χρηματοδότηση της έρευνάς τους από εναλλακτικές πηγές και τα ερευνητικά τους έξοδα περιλαμβάνουν, εκτός των άλλων, και την κάλυψη του κόστους των διδακτορικών και μεταδιδακτορικών φοιτητών, των διαχειριστικών εξόδων καθώς και των εξόδων που συνεπάγεται η κατά καιρούς συμμετοχή σε συνέδρια.
2. Τα spinoffs επιτρέπουν στο ανθρώπινο δυναμικό της σχολής να συμπληρώνει το εισόδημά του με την εξασφάλιση ποσοστού συμμετοχής στην εταιρία. Αυτός ο χρηματοδοτικός μηχανισμός δίνει τη δυνατότητα στη σχολή να κάνει προσλήψεις καθώς και να διατηρεί το υπάρχον προσωπικό της.
3. Η συμμετοχή στο κεφάλαιο ενός spinoff είναι προτιμότερη σε σύγκριση με την είσπραξη δικαιωμάτων μέσω του licensing. Καταρχήν, τα κέρδη που προκύπτουν είναι σαφώς μεγαλύτερα καθώς η κερδοφορία βασίζεται στο σύνολο των δραστηριοτήτων της εταιρίας και όχι αποκλειστικά στο κομμάτι που αναλογεί στην πανεπιστημιακή τεχνολογία. Επίσης, τα κέρδη έρχονται πιο γρήγορα. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι στην περίπτωση του licensing το κέρδος προκύπτει αφού μεσολαβήσει ένα διάστημα κατά το οποίο υπογράφεται η συμφωνία εκχώρησης και η καινοτομία υφίσταται περαιτέρω βελτιώσεις. Τέλος, οι εταιρίες που είναι ήδη εδραιωμένες στην αγορά συνήθως δεν είναι διατεθειμένες να διαθέσουν μεγάλα ποσά για την αγορά δικαιωμάτων χρήσης τεχνολογικών ανακαλύψεων που αποτελούν προστατευμένες ευρεσιτεχνίες των πανεπιστημίων.
4. Καινοτομίες που βρίσκονται σε αρκετά πρώιμο στάδιο και φαντάζουν εξαιρετικά αβέβαιες στα μάτια εδραιωμένων εταιριών - οι οποίες δεν επιθυμούν να τις αποκτήσουν μέσω του licensing - μπορούν πλέον μέσω των spinoffs να βγουν στην αγορά.
5. Η αλληλεπίδραση της σχολής με τα spinoffs προσφέρει πολύτιμες γνώσεις σχετικά με την έναρξη επιχειρηματικών δραστηριοτήτων, οι οποίες μεταλαμπαδεύονται και στους φοιτητές εφοδιάζοντάς τους κατάλληλα για την μετέπειτα επαγγελματική τους πορεία.

Συνοψίζοντας, θα πρέπει να τονίσουμε ότι υπάρχουν σαφώς περισσότερες και διαφορετικές πτυχές της ακαδημαϊκής επιχειρηματικότητας. Με αφορμή όμως τα spinoffs θελήσαμε να δείξουμε μία άλλη πλευρά των πανεπιστημίων λιγότερο συντηρητική και πεπαλαιωμένη. Δυσκολίες πάντα θα υπάρχουν για τη χώρα μας, όμως η γνώση μπορεί να αποτελέσει ισχυρότατο όπλο όταν χρησιμοποιηθεί έξυπνα και με σκοπό το κοινό καλό σε βάθος χρόνου.