Η αξιολόγηση του προσωπικού είναι βαριά και πολύπαθη λέξη. Η πολιτική ηγεσία, για παράδειγμα, μπορεί να την χρησιμοποιήσει ως δικαιολογία για αποφάσεις «ανασχηματισμού» αποτελεσματικών δομών ή μείωσης προσωπικού. Οι επιχειρήσεις ως «άλλοθι» για λήψη «σκληρών» αποφάσεων που αφορούν γενικότερα τις περικοπές. Είναι ένα εργαλείο πολύ δυνατό κι αυτό ίσως εξηγεί την πιθανότητα να γίνεται, τις περισσότερες φορές, κακή χρήση του.
Και μόνο το γεγονός ότι εμπεριέχει τη λέξη «αξία» σηματοδοτεί την ισχύ του. Το πρώτο ανεπεξέργαστο συναίσθημα, η πρώτη σκέψη που κάνει κανείς όταν πρόκειται να «υποβληθεί» σε αξιολόγηση, είναι ότι θα εκτιμηθεί η αξία του. Κι αυτό είναι πολύ κεντρικό και ευαίσθητο ζήτημα για όλους. Όχι μόνο για τον εργασιακό χώρο αλλά για τη ζωή μας ολόκληρη. Αυτό άραγε σημαίνει ότι όντως η αξιολόγηση χρειάζεται να υποτιμηθεί ως διαδικασία;
Κάθε άλλο. Απλά χρειάζεται η αξιολόγηση να στηρίζεται σε αξίες και αρχές κάτι, που ούτως ή άλλως είναι απαραίτητο σε όλα τα συστήματα στρατηγικής και ανθρώπινου δυναμικού.
Αρχές και αξίες όπως η εμπιστοσύνη, η αξιοκρατία, η εμπιστευτικότητα, η δυνατότητα διαφωνίας, οι οποίες όχι μόνο χρειάζεται να είναι καταγεγραμμένες, αλλά και να διασφαλίζονται με αντίστοιχους κώδικες συμπεριφοράς.
Πάει σχεδόν μία δεκαετία που έγινα κοινωνός μιας τέτοιας προσέγγισης στην Αυστρία, όταν χρειάστηκε να αξιολογηθώ, προκειμένου να πιστοποιηθώ ως εκπαιδεύτρια σε θέματα ανθρώπινου δυναμικού. Πίστευα ότι αυτό που θα έκανα ήταν να υποβάλω τα δικαιολογητικά μου, ίσως να δώσω μια συνέντευξη ή το πολύ πολύ να κάνω μια σύντομη υποδειγματική διδασκαλία. Εξεπλάγην λοιπόν όταν ένα μήνα πριν την επίμαχη ημερομηνία πήρα ένα email που με ενημέρωνε πως θα γινόταν 12ωρη αξιολόγηση!
Με ενημέρωναν για τους άξονες οι οποίοι βασίζονταν στα καθήκοντα - κλειδιά ενός εκπαιδευτή σε οργανισμούς. Διαχείριση κρίσης και σύγκρουσης συμφερόντων κατά τη διάρκεια ενός εκπαιδευτικού προγράμματος, η σχέση με προϊσταμένους και συνεργάτες, η συγγραφή εκπαιδευτικού υλικού, ο σχεδιασμός μαθήματος και φυσικά η διεξαγωγή του. Επίσης, μου έστελναν ένα κατάλογο με τα κριτήρια αξιολόγησης και την επεξήγησή τους, καθώς και ένα έντυπο συγκατάθεσης για να βιντεοσκοπηθούν οι δραστηριότητες στις οποίες θα συμμετείχα.
Το πρωί της ημέρας αξιολόγησης με εφοδίασαν με το αναλυτικό 12ωρο πρόγραμμα και με τον χάρτη των αιθουσών από τις οποίες θα περνούσα, καθώς και των υπαίθριων χώρων όπου θα έκανα τις βιωματικές δραστηριότητες.
Για την κάθε δραστηριότητα (task) γινόταν πρώτα συζήτηση π.χ. πώς θα διαχειριζόσουν στην αίθουσα και σε μάθημα στρατηγικού σχεδιασμού μια έντονη διαφωνία - σύγκρουση μεταξύ του οικονομικού διευθυντή και του γενικού διευθυντή και στη συνέχεια εφαρμογή. Έμπαινα, δηλαδή, σε μία αίθουσα και οι δύο αξιολογητές έπαιρναν τις θέσεις των διευθυντών και «συγκρούονταν». Κάθε δραστηριότητα έκλεινε πάλι με συζήτηση-αυτοαξιολόγηση που το αφορούσε.
Αφού τελείωσε η συνολική διαδικασία, την άλλη μέρα, μου αφιέρωσαν 4 περίπου ώρες όπου συζητήσαμε την αξιολόγηση που έγινε για μένα σε κάθε κριτήριο και δραστηριότητα, είδαμε τα σχετικά βίντεο, πήρα εγγράφως τις εκτιμήσεις και καταστρώσαμε ένα σχέδιο δράσης.
Πριν από 5 χρόνια, σε μια ανάλογη διαδικασία για να ενταχθώ σε μια ομάδα πιστοποιημένων coaches Σύνδεσης, πρωτοπόρων στην παγκόσμια επιχειρηματικότητα, μου ζητήθηκε κάτι αντίστοιχο. Να αναλύσω μια έρευνα, να υποστηρίξω την ανώτατη διοίκηση, να ερμηνεύσω τα αποτελέσματα, να φροντίσω για μια προσέγγιση ενδυνάμωσης και φωτεινού management των στοιχείων. Μου ζητήθηκε να το κάνω σε πραγματικό χρόνο, με βιντεοσκόπησαν και με αξιολόγησε μια ομάδα από τους παλιότερους coaches.
Αντιλαμβάνομαι ότι αυτή είναι μια προσέγγιση που δεν ταιριάζει σε όλες τις επιχειρήσεις, αφού απαιτεί πολύ καλό σχεδιασμό χρόνο, πόρους και υποδομή. Μπορεί όμως να χρησιμοποιηθεί επιλεκτικά, όταν χρειάζεται να παρθούν σοβαρές αποφάσεις.
Εδώ χρησιμοποιείται ως ένα παράδειγμα του πώς η αξιολόγηση, προκειμένου να διασφαλίσει την ουσία και τις αρχές της, μπορεί να υπερβαίνει τα όρια μιας απλής συνέντευξης, μπορεί να γίνει με βιωματικό τρόπο και να εξοικονομήσει πόρους και ενέργεια μακροπρόθεσμα.
Μία σημαντική επισήμανση είναι ότι η αξιολόγηση έχει μεγάλο βαθμό προσωπικών εκτιμήσεων και υποκειμενικότητας. Με το παραπάνω παράδειγμα φαίνεται πως αυτή η υποκειμενικότητα μπορεί να μετριασθεί με την παροχή κάποιων πιο αντικειμενικών ενδείξεων.
Συνοπτικά, λοιπόν, οι αρχές, οι διαδικασίες και η εξισορρόπηση της υποκειμενικής εκτίμησης και των αντικειμενικών στοιχείων είναι τα στοιχεία που μπορούν να ενισχύσουν την πραγματική αξία της αξιολόγησης.
Σχόλια