Σαν καλλιέργεια είναι αρκετά επικερδής, απαιτεί λίγες καλλιεργητικές φροντίδες ενώ αξιοποιεί ποικιλία εδαφών και κλιμάτων από παραθαλάσσιες έως ορεινές περιοχές. Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται αύξηση των εκτάσεων στο εξωτερικό λόγω της μεγάλης ζήτησης που έχει στη βιομηχανία τροφίμων, στη φαρμακοβιομηχανία και στην αρωματοθεραπεία με αντικείμενο την παρασκευή αιθέριων ελαίων.
Αναφερόμαστε στη ρίγανη, ένα πολυετές ποώδες φυτό που ανήκει στην κατηγορία των αρωματικών φυτών. Είναι ίσως από τα πιο γνωστά μυρωδικά της μεσογειακής κουζίνας ενώ στην αρχαιότητα τη θεωρούσαν σύμβολο ευτυχίας και συνήθιζαν να βάζουν κλαδιά της σε γαμήλια στεφάνια.
Η Τουρκία, η Αίγυπτος και η Τυνησία παράγουν και εξάγουν μεγάλες ποσότητες αρωματικών. Στην Ελλάδα παρότι κλιματολογικά ευνοείται η καλλιέργεια της ρίγανης, δεν έχει αναπτυχθεί αρκετά, με τις περισσότερες ποσότητες να είναι άγρια ρίγανη που μαζεύεται από το βουνό. Είναι θάμνος κοντός και φρυγανώδης με φύλλα χνουδωτά. Όταν ανθίζει την περίοδο του καλοκαιριού (Ιούνιο – Αύγουστο) τα άνθη της έχουν χρώμα άσπρο και μωβ. Δεν είναι φυτό απαιτητικό σε θρεπτικά στοιχεία καθώς έχει μικρές απαιτήσεις σε άζωτο, φώσφορο και κάλιο όμως ο συνδυασμός αυτών των τριών βασικών στοιχείων με επάρκεια ιχνοστοιχείων δίνει πολύ καλύτερη παραγωγή. Η ρίγανη μπορεί να καλλιεργηθεί και ως ξηρικό είδος αφού όσο λιγότερα ποτίσματα κάνουμε τόσο περισσότερο αιθέριο έλαιο θα έχει.
Τα φυτά κατά την εγκατάσταση στο χωράφι αλλά και μετά τη συγκομιδή τους απαιτούν πότισμα ώστε να αντεπεξέλθουν καλύτερα από το σοκ. Τα σπορεία της ετοιμάζονται είτε τέλη Ιουλίου με αρχές Αυγούστου (φθινοπωρινή εγκατάσταση) είτε μέσα Ιανουαρίου με αρχές Φεβρουαρίου (ανοιξιάτικη εγκατάσταση). Η συγκομιδή της ξεκινάει από το δεύτερο έτος ενώ ικανοποιητικές αποδόσεις δίνει από το τρίτο έτος και μετά. Στο κόστος παραγωγής το μεγαλύτερο ποσοστό δαπανών καταλαμβάνουν το αναλώσιμο κεφάλαιο και το κόστος καταπολέμησης των ζιζανίων. Επιπροσθέτως, πρέπει να υπολογιστεί και το κόστος της ξένης εργασίας (μηχανική) κατά την περίοδο της συγκομιδής.
Η συλλογή των φυτών γίνεται με χορτοκοπτικό μηχάνημα όταν αυτά είναι σε πλήρη άνθηση και σε ύψος έως 10 εκατοστά πάνω από το έδαφος. Δεν πρέπει να συγκομίζεται η ρίγανη ύστερα από βροχή αλλά μετά από μια βδομάδα περίπου για να είναι στεγνή. Η ποσότητα που συλλέγεται μεταφέρεται για ξήρανση είτε σε χώρο με σκιά είτε σε ξηραντήριο. Η μέση απόδοση σε ξηρό βάρος φτάνει τα 100-150 κιλά ανά στρέμμα, με ελάχιστη τα 50 κιλά. Ανάλογα με την προσφορά και την καλλιεργητική χρονιά τα έσοδα μπορούν να φτάσουν και τα 1.000 ευρώ, ειδικά όταν η καλλιέργεια είναι πιστοποιημένη βιολογικά.
Τιμές ρίγανης κατά έτος (Πηγή: Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης)
Η Ελλάδα θεωρείται μία από τις πλουσιότερες χώρες σε αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά, είναι αναγκαίο όμως να υπάρξει η απαιτούμενη οργάνωση για να αξιοποιηθούν. Οι επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον συγκεκριμένο κλάδο είναι μικρές αλλά το μέγεθός τους δεν είναι περιοριστικό, όσον αφορά την ανταγωνιστικότητα στη διεθνή αγορά, διότι η ελληνική ρίγανη θεωρείται πολύ καλή ποιοτικά. Άλλωστε, ανήκει σε μια κατηγορία φυτών των οποίων η παγκόσμια αγορά ξεπερνά τα 20 δις. Οι περισσότερες εκτάσεις εντοπίζονται κυρίως στη Μακεδονία, τη Θράκη και τη Θεσσαλία με τις κυριότερες χώρες προορισμού των ελληνικών εξαγωγών να είναι οι ΗΠΑ και η Γερμανία.
Αρνητικοί παράγοντες στην καλλιέργειά της, θα σημειώναμε, πως είναι οι εξής:
- Δυσκολία στην εξασφάλιση διάθεσης της παραγωγής λόγω ελλιπούς σύνδεσης πρωτογενούς παραγωγής και βιοµηχανιών τυποποίησης/συσκευασίας ή παραγωγής αιθέριων ελαίων.
- Μη επαρκής προώθηση της καλλιέργειας µέσω καινοτόµων συσκευασιών ή/και αξιοποίησης τους από τις βιοµηχανίες/βιοτεχνίες παραγωγής αιθέριων ελαίων.
- Έλλειψη πληροφόρησης και ενηµέρωσης των αγροτών σχετικά με τις δυνατότητες εµπορίας της ρίγανης µε αποτέλεσµα οι περισσότερες προσπάθειες να αποτυγχάνουν λόγω απουσίας κατάλληλης επενδυτικής στρατηγικής.
Στο παλιότερο μέτρο 123Α «Αύξηση της αξίας των γεωργικών προϊόντων» του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης 2007-2013 δινόταν η δυνατότητα υποβολής επενδυτικών προτάσεων για ίδρυση, εκσυγχρονισμό, επέκταση ή μετεγκατάσταση μονάδων τυποποίησης και επεξεργασίας αρωματικών φυτών. Απαραίτητη προϋπόθεση για την επιδότηση μέσω αυτής της δραστηριότητας ήταν η ύπαρξη αναγνωρισμένης ομάδας παραγωγών. Τα ποσοστά επιχορήγησης διέφεραν και ξεκινούσαν από το 35% για τις μικρές επιχειρήσεις μέχρι και 65% (νησιά Αιγίου) ανάλογα με το ύψος της επένδυσης και την περιφέρεια στην οποία θα γινόταν η επένδυση. Όποιος παραγωγός μεμονωμένα ενδιαφέρεται να εγκαταστήσει ρίγανη στο χωράφι του θα πρέπει να γνωρίζει πως δεν πριμοδοτείται η φύτευση. Επίσης, μπορεί να υπογράψει συμβόλαιο με κάποια υπάρχουσα εταιρία τυποποίησης αρωματικών ώστε να πουλά σε αυτήν το τελικό προϊόν.
Η ποιότητα της ρίγανης καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό από το συστατικό καρβακρόλη, που βρίσκεται στο ριγανέλαιο. Κυμαίνεται από 70% έως 85% στην καλλιεργούμενη ενώ σε αυτοφυείς πληθυσμούς μπορεί να ξεπεράσει και το 90%. Αυτό το στοιχείο αποτελεί και το συγκριτικό πλεονέκτημα της ελληνικής ρίγανης έναντι των ευρωπαϊκών. Πρέπει να σημειωθεί πως η απόδοση σε ριγανέλαιο έχει σχέση με την ποικιλία, το κλίμα, το έδαφος, το υψόμετρο, τις συνθήκες καλλιέργειας, κ.λπ. Το αιθέριο έλαιο της ρίγανης και τα συστατικά που το αποτελούν (θυμόλη) χρησιμοποιούνται για τις αντιμικροβιακές τους ιδιότητες στη βιομηχανία τροφίμων. Επίσης, παρουσιάζει ισχυρή αντιβακτηριακή δράση κατά διαφόρων μικροοργανισμών και αναστέλλει την ανάπτυξη μυκήτων. Επιπροσθέτως, πειράματα στο εργαστήριο (σε ποντίκια) έδειξαν αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες καθώς και επουλωτική δράση επί των τραυμάτων.
Η ρίγανη παρουσιάζει, ακόμη, ισχυρή τοξική δράση εναντίον ιών και καρκινογόνων κυττάρων. Μελέτη του Πανεπιστημίου Georgetown έδειξε πως η ρίγανη καταπολεμά τα μικρόβια με τον ίδιο περίπου τρόπο που το κάνουν τα αντιβιοτικά όπως η πενικιλίνη, η στρεπτομυκίνη και η βανκομυκίνη. Αποτελέσματα μελέτης του Long Island University δείχνουν πως ένα συστατικό της θα μπορούσε δυνητικά να χρησιμοποιηθεί για τη θεραπεία του καρκίνου του προστάτη. Ο ανθός της ως αφέψημα είναι αντισπασμωδικός ενώ «εξολοθρεύει» τα παράσιτα του εντέρου και τονώνει το πεπτικό σύστημα. Στη φύση, απωθεί εχθρούς και ασθένειες των φυτών προστατεύοντας όχι μόνο τον εαυτό της αλλά και τα διπλανά της φυτά. Τέλος, λίγη ρίγανη μέσα στην τροφή των πτηνών τα προστατεύει από αρρώστιες αφού είναι ένα από τα βότανα με τη μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε βιταμίνη C.
ΠΡΟΣΟΧΗ: Λόγω υπερβολικής συλλογής άγριας ρίγανης κατά το παρελθόν απαγορεύεται πλέον η συλλογή της σε αρκετές περιοχές της χώρας. Αν θελήσετε, ωστόσο, να μαζέψετε από το βουνό και να αποξηράνετε οι ίδιοι ρίγανη φροντίστε να κόψετε πολύ μικρές ποσότητες. Επίσης, επιβάλλεται να αφήνετε πάντα ολόκληρα φυτά ακέραια.
Σχόλια