Καλή και συνετή η προτροπή της νέας μας κυβέρνησης για «λιτό βίο» (πιθανότατα επηρεασμένη και από το διεθνές κύμα «lean» για οτιδήποτε από startups και management μέχρι δίαιτες και καθημερινότητα), σκέφτομαι όμως μήπως θα έπρεπε να προταθούν και καινοτόμες, εξίσου λιτές, πολιτικές στο πλαίσιο αυτό που βρισκόμαστε, δηλαδή των αδειανών ταμείων.
Με άλλα λόγια, υπάρχουν προτάσεις που με μικρό συγκριτικά κόστος θα έδιναν αν όχι έναν αναπτυξιακό, τουλάχιστον έναν τόνο αισιοδοξίας στην αγορά; Κάποιες από αυτές θα μπορούσαν νομίζω να είναι οι ακόλουθες:
(α) Μη φορολόγηση των startups (ΙΚΕ) για τριετία – απαλλαγή από ασφαλιστικές εισφορές για όσο χρόνο δεν πραγματοποιούν αξιόλογες πωλήσεις. Οι ΙΚΕ (οι «εταιρείες του 1 Ευρώ») είναι το βασικό όχημα της καινοτόμου επιχειρηματικότητας σήμερα. Για το νομικό τους πλαίσιο, και αν χρειάζεται βελτιώσεις ή όχι, δεν είναι ώρα να μιλήσουμε τώρα. Αυτό που χρειάζεται είναι η άμεση, οικονομική ενίσχυσή τους. Πολλές φορές ιδρύονται ΙΚΕ χωρίς να έχουν έτοιμο προϊόν ή υπηρεσία, παρά μόνο μια ιδέα. Άλλες φορές πάλι το προϊόν ή η υπηρεσία παρέχεται δωρεάν μέχρι να γίνει γνωστό, όπως συνηθίζεται στο internet και στα apps. Με λίγα λόγια, σπάνια θα βρεθεί καινοτόμος ΙΚΕ που θα πραγματοποιήσει αξιόλογο εισόδημα κατά την πρώτη τριετία της λειτουργίας της. Ίσα ίσα. Αυτή η πραγματικότητα πρέπει να αναγνωριστεί φορολογικά και ασφαλιστικά: καμία υποχρέωση (για τους αντίστοιχους ΚΑΔ, εννοείται) μέχρι το πράγμα να δείξει (κάτι που κατά κανόνα συμβαίνει μετά την τριετία από την ίδρυση).
(β) Απαλλαγή των ΙΚΕ από τις διατυπώσεις ίδρυσης. Αν και ευέλικτες, οι ΙΚΕ μπορεί να γίνουν ακόμα πιο άμεσες και «προσιτές». Αυτόματη επομένως απόκτηση ενός ΑΦΜ, ώστε να κάνουν τη δουλειά τους, χωρίς υποχρέωση ιδιαίτερων διατυπώσεων. Μια δηλωμένη διεύθυνση για τη λειτουργία τους και τα στοιχεία των ιδρυτών αρκούν. Όλα αυτά θα μπορούσαν να γίνουν και άμεσα, σε 10', διαδικτυακά – κάτι που άλλωστε η χώρα θα μπορούσε να το διαφημίσει ιδιαιτέρως.
(γ) Οικονομική ενίσχυση των ΙΚΕ για την αγορά software και εξοπλισμού. Από τη στιγμή που θα ιδρυθούν, οι ΙΚΕ θα πρέπει κάπως να δουλέψουν. Με κεφάλαιο του 1 Ευρώ μπορεί ίσως να ιδρυθούν, δεν είναι δυνατό όμως να έχουν τα (πρωτότυπα...) εργαλεία για να κάνουν τη δουλειά τους. Προφανώς αν καταφέρουν να βρουν τα λεφτά και να κάνουν τη δαπάνη αυτή θα εκπέσει από το έσοδό τους. Αν όμως απαλλαγούν από κάθε υποχρέωση (ή, δεν έχουν έσοδο...), σύμφωνα με όσα λέμε παραπάνω; Τότε θα μπορούσαν να πάρουν άμεση ενίσχυση (κάτι σαν τα «κουπόνια καινοτομίας») για να αγοράσουν software και hardware. Το κόστος θα ήταν μικρό, το «ψυχολογικό» όμως αποτέλεσμα στην αγορά (από τη μεριά των πωλητών, των αγοραστών, και της χώρας εν γένει) θα ήταν μεγάλο.
(δ) Οικονομική ενίσχυση των ΙΚΕ για πατέντες. Στο ίδιο ακριβώς πλαίσιο, «κουπόνια καινοτομίας» θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την κάλυψη των εξόδων κατάθεσης αιτήσεων για διπλώματα ευρεσιτεχνίας (ελληνικών και μη). Η προστασία της διανοητικής ιδιοκτησίας κοστίζει, όμως για τις καινοτόμες ΙΚΕ είναι μονόδρομος, αφού αυτό ακριβώς παράγουν. Και σε αυτή την περίπτωση το κόστος για το κράτος θα είναι μικρό, αλλά το αποτέλεσμα ιδιαίτερα σημαντικό, αφού και για τις ΙΚΕ θα άρει ένα σημαντικό οικονομικό εμπόδιο και τους αντίστοιχους ελληνικούς μέσους όρους (ανταγωνιστικότητας) θα βελτιώσουν.
Τα παραπάνω αναμένεται να έχουν μηδαμινό κόστος για το ελληνικό δημόσιο, αφού ακόμα και τα μέτρα με οικονομικό αντάλλαγμα (άμεση οικονομική ενίσχυση) τελικά δεν απευθύνονται σε τόσους πολλούς. Θα δώσουν όμως έναν τόνο αισιοδοξίας στην αγορά και θα απελευθερώσουν καινοτόμες δυνάμεις που είτε διστάζουν είτε ήδη επιχειρούν αλλά με τον λάθος τρόπο.
Τέλος, με λίγο μεγαλύτερο κόστος ίσως θα μπορούσε να επιτευχθεί ακόμα καλύτερο αποτέλεσμα:
(α) Αντιστοίχηση από το ελληνικό δημόσιο κάθε τεχνολογικής επένδυσης με εισαγωγή κεφαλαίων. Οι τεχνολογικές επενδύσεις είναι καλές για τη χώρα επειδή κυρίως δεν εμπλέκονται σε εκμεταλλεύσεις γης (που γενικά προβληματίζουν) ούτε με περιβαλλοντικούς όρους, ούτε με περίπλοκες άδειες λειτουργίας κλπ κλπ. Ίσα ίσα, απασχολούν επιστημονικό δυναμικό που στην Ελλάδα μάλλον περισσεύει. Θα έπρεπε επομένως να ενισχυθούν. Αν αλλοδαπές εταιρείες μάθαιναν ότι όποιο ποσό επενδύσουν θα αντιστοιχηθεί, σε άμεση καταβολή, από το ελληνικό Δημόσιο, σε συνδυασμό με τους ανταγωνιστικούς μισθούς των Ελλήνων μηχανικών σε σχέση πχ. με την Καλιφόρνια, θα είχαν ίσως ενδιαφέρον νε εγκατασταθούν (και) εδώ.
(β) Ο μεγαλύτερος πονοκέφαλος αλλοδαπών επενδυτών είναι το φορολογικό καθεστώς στην Ελλάδα και οι συχνές και αναπάντεχες ανατροπές του. Πολύ ωραία λοιπόν, γιατί να μην εξασφαλίσουμε σε αξιόλογες (μεγάλες) επενδύσεις «ατομικούς» και μόνιμους φορολογικούς συντελεστές; Αυτοί θα μπορούσαν να αφορούν συγκεκριμένη εταιρεία, για όλη τη διάρκειά της, και εφόσον η επένδυση ήταν συγκεκριμένου ποσού (και, πιθανότατα, σε συγκεκριμένους τομείς της οικονομίας, άλλωστε δεν χρειάζονται όλοι την ίδια ενίσχυση). Η απόφαση θα λαμβάνεται «αρμοδίως», και με αυτόν τον τρόπο το πρόβλημα της αναξιόπιστης φορολογικής πολιτικής σε μεγάλο βαθμό λύνεται.
Οι παραπάνω προτάσεις (τόσο οι «λιτές» όσο και οι λιγότερο λιτές) είναι βέβαια απολύτως ξεκάθαρο ότι είναι δεκτικές κατάχρησης, παρανομιών, διαφθοράς κλπ. Από την άλλη μεριά όμως, αυτό δεν είναι λόγος για να μην δοκιμάσουμε. Αντιθέτως, αν δεν δοκιμάσουμε παραδεχόμαστε από την αρχή την ήττα μας. Στο χέρι μας είναι να εγκαταστήσουμε αξιόλογους μηχανισμούς ελέγχου. Και άλλωστε, η κατάσταση επιβάλει τόλμη, ακόμα και αν γίνει λάθος, και όχι παθητικότητα και αποδοχή μιας κατάστασης που ήδη γνωρίζουμε ότι ελάχιστα προσφέρει στην επιχειρηματικότητα και στην καινοτομία.
Σχόλια