«Δρόμος γεμάτος με αγκάθια» για την ελληνική οικονομία το 2021

Το μεγαλύτερο πρόβλημα για την ελληνική οικονομία είναι ο θολός ορίζοντας που κρύβει την εικόνα της μετά covid εποχής. Προς το παρόν θεωρούμε ότι το τέλος της πανδημίας είναι ορατό στο β' εξάμηνο 2021 ή ότι τουλάχιστον, θα επιστρέψουμε στην κανονικότητα ακόμη και με την πανδημία περιορισμένη. Όμως τα μηνύματα δεν είναι τόσο αισιόδοξα για το 2021.

Σε επίπεδο κατανάλωσης, το λιανικό εμπόριο, ακόμη και μέσω e-commerce, δεν κινείται με τους ρυθμούς που περίμεναν οι όμιλοι και οι εταιρείες. Οι πολίτες προτιμούν να αποταμιεύουν παρά να καταναλώνουν. Γι' αυτό αυξήθηκαν και οι καταθέσεις στις τράπεζες.

Ο τουρισμός που είχε προγραμματιστεί για το Πάσχα 2021 δεν φαίνεται να ανταποκρίνεται στα κελεύσματα και οι τουριστικές επιχειρήσεις δεν είναι έτοιμες ακόμη να ανταποκριθούν. Αν το τρίμηνο Ιουνίου - Αυγούστου, ο ελληνικός τουρισμός δεν καταφέρει να δείξει μία άνοδο της τάξης του 30% σε σχέση με -τον σχεδόν μηδενικό- περυσινό τουρισμό, τότε και το 2021 θα αφήσει νέα προβλήματα και στο ΑΕΠ και έλλειμμα εμπορικού ισοζυγίου και τρεχουσών συναλλαγών.

Τα δύο σενάρια της ΕΚΤ για την ανάπτυξη στην Ευρωζώνη

Λόγω της συνεχιζόμενης σημαντικής αβεβαιότητας όσον αφορά την εξέλιξη της πανδημίας και την έκταση των μονιμότερων αρνητικών επιδράσεων στην οικονομία, έχουν εκπονηθεί και πάλι δύο εναλλακτικά σενάρια. Το ήπιο σενάριο υποθέτει μια πιο επιτυχημένη διανομή των εμβολίων, επιτρέποντας τη σταδιακή κατάργηση των περιοριστικών μέτρων μέχρι το τέλος του 2021, ενώ η ταχύτερη αξιοποίηση των διδαγμάτων της εμπειρίας περιορίζει το οικονομικό κόστος.

Σύμφωνα με αυτό το σενάριο, το πραγματικό ΑΕΠ θα ανακάμψει κατά 6,4% το 2021, φθάνοντας στο προ της κρίσης επίπεδό του το γ΄ τρίμηνο του έτους, και ο πληθωρισμός θα αυξηθεί σε 1,7% το 2023. Αντίθετα, το δυσμενές σενάριο προβλέπει ισχυρή έξαρση της πανδημίας, με τις νέες μεταλλάξεις του ιού να συνεπάγονται επίσης μείωση της αποτελεσματικότητας των εμβολίων, οδηγώντας τις κυβερνήσεις να διατηρήσουν ορισμένα περιοριστικά μέτρα μέχρι τα μέσα του 2023 με σημαντικές και μόνιμες απώλειες όσον αφορά το δυναμικό της οικονομίας. Σύμφωνα με αυτό το σενάριο, το πραγματικό ΑΕΠ θα αυξηθεί μόλις κατά 2,0 % το 2021 και δεν θα φθάσει στο προ της κρίσης επίπεδό του εντός του χρονικού ορίζοντα προβολής, ενώ ο πληθωρισμός θα διαμορφωθεί μόλις σε 1,1% το 2023.

Ο κίνδυνος της κόπωσης και της φορολογίας

Ήδη το 2021 ξεκίνησε με χαμένο το α' τρίμηνο και τους πολίτες να είναι ιδιαίτερα οικονομικά (και ψυχολογικά) κουρασμένοι. Είχαμε ποντάρει οι περισσότεροι ότι το 2021 θα είναι μία ξεχωριστή χρονιά και μέχρι στιγμής μας διαψεύδει.

Οικονομικά ο μεγαλύτερος κίνδυνος είναι να συνεχιστεί και η «φορολογική κόπωση» των πολιτών (όσων εργάζονται ακόμη) που σε λίγους μήνες θα κληθούν να σηκώσουν και πάλι τα φορολογικά βάρη τους. Το γεγονός ότι υπάρχουν μη πληρωθέντες φόροι άνω του 1,6 δισ. ευρώ από το 2020 μέχρι το τέλος Μαρτίου 2021, δείχνει ότι η «κουλτούρα πληρωμών» έχει σπάσει. Η φορολογική κόπωση έχει πιέσει ιδιαίτερα όσους είναι συνεπείς, ενώ αυξάνονται αυτοί που δηλώνουν ότι δεν μπορούν να ανταποκριθούν.

Υπάρχει κίνδυνος «στασιμοπληθωρισμού»;

Ο μεγάλος φόβος είναι μήπως επικρατήσει κάποια πιο αρνητικό σενάριο και οδηγηθούμε σε στασιμοπληθωριστικές καταστάσεις (στάσιμη ανάπτυξη, αυξανόμενος πληθωρισμός) παρά τις αισιόδοξες προοπτικές που δίνουν οι ξένοι οίκοι για ανάπτυξη πάνω από 4% το 2021.

Αν η ανάπτυξη (άνοδος ΑΕΠ σε σχέση με το κακό 2020) αγγίξει το 4% ουσιαστικά θα χρειαστούμε ακόμη μία χρονιά μεγάλης ανόδου (πάνω από 3%) το 2022 για να φτάσουμε τα επίπεδα ΑΕΠ του 2019. Αν η ανάπτυξη είναι στα επίπεδα του 2% το 2021, τότε η Ελλάδα θα βιώσει κάποιο νέο δημοσιονομικό σοκ.