"Ο καθένας μπορεί να θυμώσει –αυτό είναι εύκολο. Αλλά το να θυμώσει κανείς με το σωστό άτομο, στο σωστό βαθμό και τη σωστή στιγμή, για τη σωστή αίτια και με το σωστό τρόπο –αυτό δεν είναι εύκολο"
Αριστοτέλη, Ηθικά Νικομάχεια
Με μία πρώτη ματιά μπορούμε να πούμε ότι την αρχή για την έννοια της συναισθηματικής νοημοσύνης την όρισε ο Αριστοτέλης, ή επίσης ο Δαρβίνος που υποστήριξε ότι οι συναισθηματικές εκφράσεις είναι ένας καθοριστικός παράγοντας για την επιβίωση. H συναισθηματική νοημοσύνη (ΣΝ), προέκυψε όταν η επιστημονική κοινότητα άρχισε να αμφισβητεί το υπάρχον μοντέλο μέτρησης νοημοσύνης (IQ) και ανακάλυψαν τις ελλείψεις του με την "δεκαετία του εγκεφάλου" να έχει χαρίσει σημαντικά ευρήματα.
Εν συντομία η ΣN αποτελεί ένα συνδυασμό ικανοτήτων που επιτρέπουν το άτομο α) να αναγνωρίσει, να κατανοήσει και να ελέγχει τα συναισθήματα του, β) να αναγνωρίσει και να κατανοήσει τα συναισθήματα των άλλων ανθρώπων, και γ) να χρησιμοποιήσει αυτή την γνώση για να επιτύχει σωστή επικοινωνία και ισορροπία.
Η ικανότητα της ΣΝ, έχει αναφερθεί να σχετίζετε με την θετική και αυξημένη απόδοση στην εργασία, την ηγεσία, την φυσική και ψυχική υγεία. Μέσα απο την εμπειρία μας έχουμε παρατηρήσει την ιδιαίτερη συμβολή της στην εργασία και την επιχειρηματικότητα. Πιο συγκεκριμένα στον κόσμο των επιχειρήσεων, οι επιχειρηματίες που εκδηλώνουν πάθος για την εργασία τους τείνουν να είναι πιο πετυχημένοι από εκείνους που δεν εκδηλώνουν θετικά συναισθήματα για το αντικείμενο τους. Επιπρόσθετα οι πελάτες και συνεργάτες αυτών των ανθρώπων παρουσιάζουν μεγαλύτερο δείκτη πιστότητας καθώς οι άνθρωποι αυτοί δημιουργούν ένα ισχυρό αίσθημα εμπιστοσύνης σε όποιον συνεργάζεται μαζί τους.
Το απρόβλεπτο περιβάλλον των επιχειρήσεων και η ταύτιση της ΣΝ με την δημιουργικότητα είναι τα δυο πιο σημαντικά σημεία που συνδέουν την επιχειρηματικότητα με την ΣΝ ιδιαίτερα στα πρώτα στάδια του κύκλου ζωής της επιχείρησης (start up).
Η Συναισθηματική Νοημοσύνη στην Εργασία και Επιχειρηματικότητα
Η Talent smart σε μια έρευνα ανάμεσα σε 33 σημαντικές επαγγελματικές δεξιότητες αναγνώρισε ότι η ΣΝ μπορεί να προβλέψει με περισσότερη ευστοχία την απόδοση στην εργασία με ποσοστό επιτυχίας 58% σε όλους τους κλάδους (Forbes, 1/9/2014). Άλλα στοιχειά που πρόεκυψαν από έρευνες στην ΣΝ είναι οτι άνθρωποι με υψηλό δείκτη εισπράττουν μεγαλύτερο εισόδημα – κάθε βαθμός ΣΝ ισοδυναμεί με 1300$ ετήσιο επιπλέον εισόδημα για τον κάτοχο. Συμπληρωματικά μόνο το 20% των υπο-αποδοτικών ανθρώπων έχουν υψηλό δείκτη ΣΝ ενώ 90% των υπέρ αποδοτικών έχουν υψηλό δείκτη.
Τα θετικά συναισθήματα μπορούν να μετατρέψουν παλιές εμπειρίες σε κερδοφόρες λύσεις και να οχυρώσουν το άτομο από το στρες της εργασίας που συνήθως καταβάλει τους αυτοαπασχολούμενους και πλήττει την παραγωγικότητα.
Η Συναισθηματική Νοημοσύνη και Κοινωνικός επιχειρηματίας
Ποια είναι η σύνδεση όλων των παραπάνω με τον Κοινωνικό Επιχειρηματία; Εξ αρχής λαμβάνουμε ως αξίωμα ότι ο Κοινωνικός επιχειρηματίας ασκεί επιχειρηματική δραστηριότητα και είναι περισσότερο προσηλωμένος σε αυτή από κάθε άλλο επιχειρηματία. Αυτό επαληθεύετε διότι ο Κ.Ε. νιώθει την ευθύνη επίτευξης του κοινωνικού σκοπού που έχει επικεντρωθεί και αν δεν δημιουργήσει βιώσιμο εισόδημα θα ναυαγήσει ο σκοπός. Λειτουργεί σαν πράκτορας της κοινωνικής αλλαγής και έχει την ικανότητα να δημιουργεί καινοτόμες λύσεις για κοινωνικά προβλήματα. Όλα αυτά όμως στηρίζονται στην ικανότητα του για α) ενσυναίσθηση, β) αυτογνωσία, γ) αυτοδιαχείριση, δ) Διαχείριση δικτύων.
Αναπτύσσοντας τα παραπάνω, η ενσυναίσθηση είναι να μπορεί το άτομο να βιώσει το πρόβλημα μέσα από τα μάτια των ανθρώπων που το βιώνουν. Να τους ακούσει και να μιλήσει στην γλώσσα τους - Συνήθως το πρόβλημα περιέχει μέσα του τους σπόρους της λύσης του. Η αυτογνωσία αναφέρετε στην συναισθηματική ισορροπία εσωτερικά ώστε να μπορεί το άτομο να επεξεργαστεί πληροφορίες αποτελεσματικά. Αυτοδιαχείριση, είναι να έχει τον έλεγχο του εαυτού, σέ όλα τα στάδια δραστηριοποίησης. Να συγκρατεί τον παρορμητισμό και την έπαρση που μπορούν να οδηγήσουν σε αρνητικά αποτελέσματα. Τέλος, η Διαχείριση δικτύων. Τα δίκτυα αποτελούν βάση για την εξέλιξη κάθε κοινωνικής επιχείρησης και η σωστή εκμετάλλευση μπορεί να οδηγήσει προοδευτικά σε εξασφαλισμένη επιτυχία Τα δίκτυα αποτελούνται από ανθρώπους και οι άνθρωποι εμπιστεύονται και κτίζουν σχέσεις. Η ικανότητα να διαχειρίζεται τις ανθρώπινες σχέσεις είναι καταλυτικός παράγοντας.
Ας ξεκινήσουμε από την μορφή της Κοιν.Επιχ. Στην Ελλάδα που είναι ουσιαστικά συνεταιρισμός με ελάχιστο όριο συμμετοχής 5-7 μεριδιούχους (Ν.4019/11). Πόσο θα επηρεάσει η ικανότητα αυτοδιαχείρισης, ενσυναίσθησης, επικοινωνίας και κατανόησης την αρμονία της συνεργασίας; Αναλογιστείτε την περίπτωση διένεξης εσωτερικά. Τώρα μεταφερθείτε νοητικά στο στάδιο της κορύφωσης όπου όλοι οι μεριδιούχοι εκτοξεύουν ταυτόχρονα απόψεις, αυξάνεται η ένταση και καταλήγει πυρά. Στον αντίποδα σκεφτείτε την ιδία περίπτωση να καταλήγει σε μια ισορροπημένη συνάντηση όπου προσπαθούν τα μέρη να καταλήξουν στην ιδανική επιλογή που θα προκύψει αμοιβαίο όφελος.
Από μια άλλη οπτική που εξετάζει την σχέση του Κοινωνικού Επιχειρηματία με το περιβάλλον του προκύπτει ότι:
"η ικανότητα να μπορεί να κατανοεί, αλληλεπιδρά, καινοτομεί, να ταυτίζεται και να υποστηρίζει τα ενδιαφερόμενα μέρη στο περιβάλλον που επιλέγει να δραστηριο-ποιηθεί θα δημιουργήσουν βάση για την ενεργοποίηση ενός υποστηρικτικού οικο-συστήματος κοινωνικής οικονομίας".
Ένα παράδειγμα της ενσυναίσθησης ΣΝ στην εφαρμογή του μοντέλου καταπολέμησης κοινωνικού προβλήματος με επιχειρηματικό πνεύμα είναι η πρωτοβουλία "A Child for Every Eating House". Το πρόβλημα ξεκινά από το γεγονός ότι 1 στα 3 παιδιά στην Εσθονία ζεί κάτω από το όριο της φτώχιας και πολλά από αυτά αντιμετωπίζουν την πείνα. Μια καινοτομική προσέγγιση ήρθε να βελτιώσει το σύστημα μέσα από την κατανόηση της κατάστασης που πραγματικά ζούν οι ωφελούμενοι από την παραδοσιακή προσέγγιση. Η παραδοσιακή προσέγγιση είναι τα συσσίτια σε ορισμένα σημεία υπό μορφή φιλανθρωπίας. Αυτή η προσέγγιση παρατηρήθηκε να είναι άσχημη για την αυτο-εκτιμηση και γενικά έχει αρνητικές ψυχολογικές επιπτώσεις. Τα παιδιά που βρίσκονται εκεί στιγματίζονται με την "ετικέτα του φτωχού". Η νέα προσέγγιση δημιουργεί ένα δίκτυο με καφέ και εστιατόρια που υιοθετούν ένα παιδί για μία μέρα. Στην διάρκεια της ημέρας το παιδί αυτό συνάπτει σχέσεις με το προσωπικό γνωρίζει το μαγαζί και προσφέρει σε αυτό ως μέρος του ενώ σιτίζετε πλήρως. Σε μερικές περιπτώσεις δημιουργήθηκαν και συνθήκες κατάλληλες ώστε να προσφερθεί εργασία (ηλικία, ικανότητα, κ.ο.κ).
Γενικά οι κοινωνικές επιχειρήσεις από την φύση τους στηρίζονται στις σχέσεις με το δίκτυο τους και την κοινότητα οι οποίοι αποτελούν σημαντικό παράγοντα για την επίτευξη και διατήρηση της αλλαγής. Υπάρχει πληθώρα από παραδείγματα κυρίως στον χώρο της υγείας όπου η κοινότητα συντέλεσε να ναυαγήσουν τεράστια κοινωνικά project γιατί οι εμπλεκόμενοι φορείς δεν δώσανε την βαρύτητα που έπρεπε στην κοινότητα. Όπως αναφέρει ο Kottler στην δουλεία του γύρω από την καταπολέμηση της φτώχιας, οι φτωχοί ξέρουν καλύτερα πώς να βγουν από την φτώχια αν τους δοθεί κίνητρο και εργαλεία. Την ίδια προσέγγιση είχε και ο Dr Yunus Mohammad και ίδρυσε την Grameen Bank. Η προσέγγιση στην κοινωνική οικονομία και τα κοινωνικά προβλήματα πρέπει να είναι από κάτω προς τα επάνω (Bottom up) όπως ορίζεται η Επικοινωνία για Κοινωνική Αλλαγή (DevCom). Εν κατακλείδι η ικανότητα ο κοινωνικός επιχειρηματίας να αντιμετωπίζει την άρνηση της αλλαγής, την αντίσταση, τις καθημερινές δυσκολίες χωρίς συναισθηματική φόρτιση, οδηγεί στην λήψη καθαρών αποφάσεων που είναι καταλύτης για την ανάπτυξη, ωρίμανση και διατήρηση.
Ο κίνδυνος της έλλειψης Συναισθηματικής Νοημοσύνης
Την ερώτηση «γιατί να ασχοληθώ με όλα αυτά;», έρχεται να απαντήσει η νευροεπιστήμη λέγοντας «Αν δεν το κάνεις εσύ θα το κάνει ο εγκέφαλός σου για σένα». Ο ρόλος του μεταιχμιακού συστήματος με κέντρο αποφάσεων την αμυγδαλή, η οποία αποτελεί το κέντρο συναισθημάτων του εγκεφάλου, έχει την ιδιότητα να παίρνει τον έλεγχο από το λογικό μέρος (νεοφλοιό). Αυτό συμβαίνει σε καταστάσεις υψηλού στρες. Το αποτέλεσμα είναι συνήθως πράξεις μη κοινωνικά αποδεκτές. Το φαινόμενο αυτό ονομάστηκε «Η πειρατεία της Αμυγδαλής». Είναι μια πειρατεία γιατί το συγκεκριμένο τμήμα του εγκεφάλου μας δρα 80.000 πιο γρήγορα από το γνωστικό τμήμα, και γι αυτό είναι σχεδόν αδύνατο να ελέγξουμε ταχυτάτη απελευθέρωση αδρεναλίνης.
Αναπτύσσοντας την Συναισθηματική Νοημοσύνη
Έχοντας καλύψει την ΣΝ ως έννοια, εφαρμογή και χρησιμότητα ήρθε το σημείο να αναρωτηθούμε αν είναι δυνατό να καλλιεργηθεί. Για χρόνια υπήρχε ένας διάλογος αν οι ηγέτες γεννιούνται ή γίνονται. Η ΣΝ σαν βασικό χαρακτηριστικό του ηγέτη είναι άραγε δυνατόν να αναπτυχθεί; Είναι έμφυτο η επίκτητο χαρακτηριστικό της προσωπικότητας του ατόμου;
O Goleman (1998) υποστηρίζει ότι είναι δυνατό να καλλιεργηθεί αλλά όχι με παραδοσιακές εκπαιδευτικές πρακτικές. Η ΣΝ αναπτύσσετε από αναγνώριση και εκτεταμένη πρακτική, ανατροφοδότηση από συνεργάτες και φίλους, και από την διάθεση του ατόμου να αυτοβελτιωθεί. Με επιμονή και πρακτική μπορούν να επιτευχθούν μόνιμα αποτελέσματα.
Στην Θερμοκοιτίδα της The Nest έχουμε εντοπίσει τον ρόλο και την ανάγκη για την καλλιέργεια ΣΝ. Παράλληλα με την ΣΝ δίνεται έμφαση στα νέα ηγετικά χαρακτηριστικά που πρέπει να έχει ο Κ.Ε. τα οποία συνθέτουν το φίλτρο της επιτυχίας. Οι Κ.Ε. πρέπει να περάσουν από ένα δομημένο πρόγραμμα που ακολουθεί ένα διεθνές πρωτόκολλο το οποίο σέβεται εξίσου την ακαδημαϊκή εμπειρία δίχως να στερεί την πρακτική εμπειρία. Η γνώση αφορά την πληροφορία την ίδια, ένα ακατέργαστο διαμάντι. Αυτό που στοχεύουμε είναι η επίγνωση δηλαδή το στάδιο κατά το οποίο η γνώση είναι εσωτερική συνειδηση και εφαρμόσιμη. Αυτό συμβαίνει μέσα από πράξη, διασύνδεση, δικτύωση, μέντορες, συνεργα-τικούς χώρους και μια πληθώρα εργαλείων και μεθόδων. Όλα τα παραπάνω στοχεύουν να θωρακίσουν τον Κ.Ε. και να τον καταστήσουν ώριμο να αντιμετωπίσει το ανταγωνιστικό περιβάλλον.
Κλείνοντας προτείνετε να αγκαλιάσετε την αλλαγή. Ενημερωθείτε για την λειτουργία του συναισθηματικού εγκεφάλου και αρχίστε να "προπονείστε" στην αναγνώριση των συναισθημάτων σας την στιγμή που αυτά συμβαίνουν. Ζητήστε ανατροφοδότηση, παρατηρήστε τα συναισθήματα που προκαλεί η συμπεριφορά σας στους συνεργάτες σας και ετοιμαστείτε για ένα ταξίδι γνωριμίας με τον νέο σας εαυτό. Ο στόχος είναι να αναγνωρίσετε τα συναισθήματα σας, τις αντιδράσεις σας και πόσο συχνά είστε 100% υπόλογοι για αυτά π.χ. «με εκνευρίζεις με τον τρόπο σου» άρα «αισθάνομαι θυμό». Προσέξτε τις στιγμές που αντιδράτε και αναζητήστε, γιατί αντιδράτε. Είστε κουρασμένοι, πεινασμένοι, ή μήπως πιστεύετε ότι η οπτική σας είναι η πιο έγκυρη; Σε όλη την διάρκεια του δρόμου για την αυτοβελτίωση να θυμάστε ότι η ευφυΐα δεν μπορεί να βοηθήσει όταν τα συναισθήματα έχουν κλονιστεί.
Σχόλια