Στην Ελλάδα του 2014 η λέξη ανάπτυξη κουβαλάει ειδικό φορτίο και δημιουργεί ενδιαφέροντες και διαφορετικούς συνειρμούς. Μιλώντας όμως για επιχειρηματικότητα η λέξη ανάπτυξη πάντα είχε, έχει και θα έχει θετικό φορτίο και είναι συνδεδεμένη με όνειρα, όραμα, επιτυχία και κέρδη.
Φυσικά η ανάπτυξη χωρίς βιωσιμότητα συνδέεται με αποτυχία, συρρίκνωση, ματαίωση σχεδίων και σε κάποιες περιπτώσεις οριστική διακοπή της επιχειρηματικής δραστηριότητας.
Η αγορά της λιανικής και τα δίκτυα καταστημάτων τις δεκαετίες του 1990 όπως και του 2000 γνώρισαν μεγάλη ανάπτυξη στην Ελλάδα αλλά σε πολλές περιπτώσεις και στο εξωτερικό, κυρίως στην Κύπρο και στα Βαλκάνια.
Τα τελευταία 4 χρόνια υπήρξε σοβαρή αναδιάρθρωση στην αγορά και αυτό διαμόρφωσε νέες ισορροπίες και μεγέθη.
Ας δούμε κάποιες χαρακτηριστικές αλλαγές στο RETAIL.
SUPER MARKETS, συγκέντρωση και «ελληνοποίηση»
Τα Carrrefour γίνονται Μαρινόπουλος και αποκτούν ελληνική ταυτότητα. H εταιρεία αντιμετώπισε πολύ σοβαρά προβλήματα ακόμη και επάρκειας προιόντων στα ράφια της.Φαίνεται όμως ότι επανέρχεται σε φυσιολογική λειτουργία και προσπερνά τις μεγάλες δυσκολίες.Παραμένει ο μεγαλύτερος παίκτης στην αγορά και προχωρά τελευταία στην ανάπτυξη με franchise κυρίως στην Βόρεια Ελλάδα με την ενσωμάτωση της ΑΡΒΑΝΙΤΙΔΗΣ.
Τα ΑΒ Βασιλόπουλος παραμένουν ο 2ος παίκτης και φαίνεται να περνάνε σε μια νέα εποχή όπου θα πρέπει να ισορροπήσουν ανάμεσα στην Ελληνική ταυτότητα και τις επιταγές μιας πολυεθνικής εταιρείας. Η ποικιλία και ποιότητα παραμένουν τα χαρακτηριστικά αλλά η επικοινωνία προσφορών και δώρων ήταν μονόδρομος για να αμυνθεί στον ανταγωνισμό.
Ο Σκλαβενίτης πήρε μια σημαντική απόφαση, την έξοδο από την Αθήνα και το άνοιγμα του 1ου καταστήματος στην Κόρινθο.H ελληνική εταιρεία αναπτύσσεται και στην Αττική με την εξαγορά μικρών αλυσίδων αλλά και το άνοιγμα νέων καταστημάτων.
Ο Μασούτης υπηρετεί με συνέπεια την πρωτοκαθεδρία του στην Βόρεια Ελλάδα και κάνει «μικρές δοκιμές» για κατάβαση νοτιότερα. Φαίνεται ότι δύσκολα θα χάσει το παιχνίδι στην Βόρειο Ελλάδα αλλά και δύσκολα θα «κατέβει» προς τα κάτω.
Τα My Market είναι μια αξιόπιστη επιλογή για τους καταναλωτές αλλά χωρίς να έχουν επενδύσει πολύ σε καταστήματα και καινοτομία.
Το παιχνίδι κρίθηκε και κρίνεται στον ανταγωνισμό προσφορών με τους καταναλωτές να κυνηγούν είδη και εταιρείες.
Είναι σαφές πως υπάρχει πολύ περιθώριο για συγκέντρωση ακόμη και το τοπίο είναι ρευστό. Ρευστό γιατί η ρευστότητα θα αναδείξει νικητές και αποχωρήσαντες.
Το χαρακτηριστικό της τετραετίας ήταν πως τελικά παρέμειναν οι ισορροπίες ως είχαν και κανένας από τους μεγάλους παίκτες δεν κέρδισε-έχασε τόσα πολλά που να αλλάξει το τοπίο.
Μια μεγάλη πρόκληση για τον κλάδο των SUPER MARKETS θα είναι τα στελέχη τους και προσέγγιση της ανάπτυξης μόνο εκ των έσω.
Αξιακά αυτή είναι μια σωστή προσέγγιση αλλά σε πολλές περιπτώσεις κρύβει αδυναμία η απροθυμία για αξιολόγηση των ανθρώπων η οποία δεν μπορεί να σε πάει πολύ μακριά.
BAKERY MOMENTUM
Είναι απορίας άξιον πόσα κιλά ψωμί μπορούν να πουλήσουν τόσα πολλά καταστήματα οργανωμένων αλυσίδων bake off για να διατηρηθούν και να επιτύχουν.
- Βενέτης κυρίως από του έλληνες, με το Απολλώνιο αρκετά μακρυά αλλά το Χωριάτικο με μεγάλη ταχύτητα διαμορφώνουν την αγορά.
- Paul, Frank Ze Paul με πιο premium concept αναπτύσσονται επίσης.
- Bakers και Αττικοί Φούρνοι επίσης παίρνουν μερίδια σε μια αγορά η οποία μεγαλώνει η οργανώνεται και αποκτά «επωνυμία».
- Κατηγορίες ροφημάτων, έτοιμο φαγητό και μικρογεύματα συμπληρώνουν ένα πακέτο που βοηθά τις εταιρείες να πείσουν πελάτες και franchisees.
Σίγουρα είναι ένας κλάδος ο οποίος θα γνωρίσει και άλλες αλλαγές μετά την εφαρμογή του νόμου για bake off στα Super Markets.
FOOD & BEVERAGE, σε έξαρση
Παγωμένο γιαούρτι, σουβλάκια, donuts, καφές κινούν ως ατμομηχανή την αγορά της εστίασης και συνολικά την επιχειρηματικότητα όπως αυτή εκφράζεται κατά ένα μεγάλο μέρος.
Τα MIKEL ήρθαν από την Λάρισα για να μείνουν και μέχρι τώρα είναι το success story που εμπιστεύονται πολλοί και αρκετές φορές επώνυμοι για franchisee. Αποτελούν μια κατηγορία από μόνα τους και δεν μπορεί να συγκριθεί κάποιο άλλο σήμα αυτή την στιγμή μαζί τους. Βιώσιμη Ανάπτυξη καταστημάτων με αποτέλεσμα την μακροχρόνια κερδοφορία για τους franchisees θα είναι το κρίσιμο ερώτημα στην συνέχεια.
Η νέα γενιά coffee stores είναι προ των πυλών και έχει χαρακτηριστικά THIRD WAVE όπως είναι γνωστή στο εξωτερικό.Roasters όπως Monmouth στην Αγγλία, Stumptown στο Portland, Intelligentsia στο Σικάγο και άλλοι σε Ευρώπη και Αμερική είναι η έμπνευση για «νεοκαφεκοπτεία» και καταστήματα στα οποία καβουρδίζεται ο καφές από γνώστες της διαδικασίας και του προιόντος.
Ένα δεύτερο χαρακτηριστικό είναι το «κίνημα φθηνός καφές» όπου Coffee Island με πάρα πολλά σημεία έχει κατακλύσει την αγορά και ο Γρηγόρης συνδυάζοντας με το τρόφιμο παραμένει ο μεγαλύτερος παίκτης.
Τα NANOU αποτέλεσαν «αστικό μύθο» με απογευματινό ωράριο 2 ωρών λειτουργίας και στην πρώτη περίοδο τους κυριάρχησαν στις επιλογές για franchise.
Η προηγούμενη περίοδος κατά την οποία το παγωμένο γιαούρτι με Chillbox (Δωδώνη), Yogen Fruz και πολλούς άλλους γνώρισε τεράστια ανάπτυξη έχει τελειώσει και αυτή την στιγμή θα τεσταριστεί η αυτάρκεια-αυτονομία ως monoproduct store. Πιθανότατα θα παραμείνουν ελάχιστα σημεία σε εμπορικές αγορές με υψηλή επισκεψιμότητα και όλα τα υπόλοιπα καταστήματα κλείνουν ήδη η θα κλείσουν.
Το σουβλάκι παραμένει η πρώτη προτίμηση στο γρήγορο φαγητό αλλά με την διαχρονική δυσκολία να συστηματοποιηθεί ως επιχειρηματική δραστηριότητα και να αναπτυχθεί μια μεγάλη εταιρεία καταστημάτων. Διάφορες νέες προσπάθειες μέσα στην κρίση αλλά χωρίς κάποιο διακριτό σημαντικό αποτέλεσμα ως τώρα.
Τεχνολογία
Το Πλαίσιο παραμένει ο απόλυτος πρώτος σε μέγεθος και κερδοφορία αλλά και στον τρόπο που αναπτύσσεται με καταστήματα αλλά και private label προϊόντα. Διαμορφώνει τις τάσεις στην αγορά και είναι από τις σοβαρότερες εταιρείες στην λιανική τα τελευταία 15 χρόνια.
Υπάρχουν καταστήματα όπως στο MALL τα οποία έχουν και μια πολύ φρέσκια εικόνα και εάν γίνουν ακόμη περισσότερα βήματα προς το Store Environment-Customer Experience δίπολο τα αποτελέσματα θα είναι ακόμη καλύτερα.
Τα Public με ένα concept που «πατάει» σε διαφορετικές κατηγορίες θέλουν να ανταγωνιστούν στην κατηγορία ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ το Πλαίσιο αλλά είναι δύσκολος στόχος.
Όμως σε επίπεδο μικρότερων συσκευών –gadgets αλλά και κινητών τηλεφώνων έχουν την δυνατότητα να «πουλήσουν».
Η ανάπτυξη σε μικρές εμπορικές περιοχές και στην επαρχία θα κρίνουν σε μεγάλο βαθμό την πορεία των PUBLIC σε μια βιώσιμη κερδοφορία.
Γερμανός με μικρή ποικιλία προιόντων αλλά με μεγάλο και αναγνωρισμένο δίκτυο έχει ακόμη μερίδιο αλλά χωρίς σε καμμία περίπτωση να μπορεί να συναγωνιστεί τους 2 μεγαλύτερους παίκτες.
Βιβλιοπωλεία σε εξαφάνιση
Τα βιβλιοπωλεία ψάχνουν τον νέο «εαυτό» τους και προσαρμόζονται σε μια νέα εποχή. Ο Ελευθερουδάκης έχει συρρικνωθεί σημαντικά, τα Παπασωτηρίου αντέχουν και ο Ιανός αμύνεται σθεναρά.
Το κοινό πρόβλημα παραμένει η πτωτική τάση της αγοράς βιβλίων και ποιο είναι το νέο κατάστημα και οι υπηρεσίες-προιόντα που θα προσφέρει.
Παγκόσμια η αγορά των Βιβλιοπωλείων επαναπροσδιορίζεται και στην Ελλάδα το Public concept σίγουρα προσελκύει περισσότερους επισκέπτες, θα δούμε εάν αυτοί είναι και πελάτες τελικά.
Τράπεζες & Real estate
O τραπεζικός τομέας είναι αυτός που αλλάζει την αγορά των εμπορικών ακινήτων με την συρρίκνωση του.
Προσαρμογή των ενοικίων σε χαμηλότερα επίπεδα, αλλαγές χρήσεων και αδιάθετα πολλά τετραγωνικά ακινήτων είναι τα χαρακτηριστικά των τραπεζικών συγχωνεύσεων.
Ο ορθολογισμός στην τραπεζική αγορά θα διαμορφώσει σε ένα βαθμό και την αγορά των εμπορικών ακινήτων.
Το πιο σημαντικό συμπέρασμα τελικά είναι ότι οι τράπεζες «οδήγησαν» την ανάπτυξη με χαμηλά επιτόκια και προσιτό δανεισμό και αυτές που κατά ένα μεγάλο μέρος δημιουργούν καθίζηση και μεταβολή στην αγορά των εμπορικών ακινήτων.
Ένδυση & Υπόδηση σε κρίση
Τα καταστήματα με ρούχα και παπούτσια δίνουν την θέση τους σε άλλες δραστηριότητες και οι εταιρείες συρρικνώνονται. Τα H&M αναδεικνύονται σε μεγάλο νικητή της περιόδου με μεγάλη ανάπτυξη και πάρα πολλούς κερδισμένους πελάτες σε γυναικείο, ανδρικό και παιδικό.Είναι δε τέτοια η αναπτυξη στο παιδικό ρούχο που μάλλον «ταρακουνά» από τα θεμέλια την ελληνική παροικία των εταιρειών παιδικών ρούχων που μονοπωλούν την αγορά τα τελευταία χρόνια όπως Alouette, Lapin House κλπ.
Τα Zara επαναπροσδιορίζονται και σε κάποιες περιπτώσεις φαίνεται να «χάνουν» τον βηματισμό τους. Τα διάφορα σήματα του ομίλου κλείνουν σημεία όπως το Uterque και Oysho.
Οι μεγάλοι ελληνικοί retailers έχασαν πλήρως την αγορά, GLOU και SPRIDER STORES.
Η Intersport είναι κυρίαρχη σε μια αγορά που αναπτύχθηκε πολύ και θα συνεχίσει να αναπτύσσεται. Πολλοί δεν κατάλαβαν ότι αθλητικά ρούχα και παπούτσια είναι πλέον "τρόπος ζωής», αντικομφορμισμός και η δυνατότητα να βγείς έξω από τις συμβάσεις ενός τρόπου ντυσίματος που μάλλον πιέζει τους ανθρώπους στην καθημερινότητα τους.
Η GAP είναι παράδειγμα προς μελέτη, πως μια επιχείρηση ο κόσμος την «περιμένει στο αεροδρόμιο» να έρθει στην Ελλάδα και τελικά καταφέρνει να αποτελεί μάλλον την μεγαλύτερη διάψευση προσδοκιών τα τελευταία χρόνια μαζί με τα Starbucks.
Γενικότερα, ο τομέας ένδυση και υπόδηση θα υποστεί ακόμη μεγαλύτερη συγκέντρωση στα μεγάλα πολυεθνικά δίκτυα και θα συρρικνωθεί ακόμη περισσότερο σε ιδιώτες και ελληνικά σήματα.
Επίλογος
Καταλήγοντας έχει σημασία να κατατεθεί ένα πλαίσιο το οποίο θα είναι χρήσιμο για βιώσιμη ανάπτυξη.
- Σχεδίασε στρατηγικά και ανέπτυξε με πλάνο.
- Μην παρασύρεσαι από εφήμερες τάσεις και επιτυχίες.
- Δημιούργησε και κοστολόγησε το πρότυπο.
- Διαφοροποίησε την πρόταση σου.
- Βρες τους σωστούς συνεργάτες που έχουν όρεξη αλλά και γνώση.
- Βάλε στόχους ποσοτικούς και ποιοτικούς στην ανάπτυξη της επιχείρησης.
- Μην διστάζεις να επενδύσεις σε καινοτομία και τεχνογνωσία.
- Βάλε μηχανισμούς αξιολόγησης της ανάπτυξης.
- Δοκίμασε νέους τρόπους χωρίς να υποτιμάς την σταθερή πορεία με τα δοκιμασμένα εργαλεία.
- less is more.
Σχόλια