Το Athens Science Festival στην «εποχή των ηρώων» της επιστήμης

Τι είναι το Athens Science Virtual Festival και τι θα δούμε στη φετινή εκδοχή του, που έχει στόχο να μας μεταφέρει στην «εποχή των ηρώων»;

Θοδωρής Αναγνωστόπουλος: To Athens Science Festival είναι το μεγαλύτερο φεστιβάλ επιστήμης που διεξάγεται στην Ελλάδα και που, διαχρονικά, αναδεικνύει τις πιο σύγχρονες εξελίξεις στους τομείς της επιστήμης, της τεχνολογίας και της καινοτομίας.

Στη φετινή εκδοχή του, που θα πραγματοποιηθεί από τις 27 έως τις 29 Μαρτίου, θα μεταφερθούμε στην «εποχή των ηρώων». Το συγκεκριμένο μότο δεν αναφέρεται σε κάποιο μακρινό ταξίδι στο παρελθόν, αλλά, αντιθέτως, αφορά τη σύγχρονη πραγματικότητα. Καθώς η παγκόσμια κοινότητα βρίσκεται αντιμέτωπη με τη μεγαλύτερη υγειονομική κρίση του αιώνα μας, μια νέα κατηγορία ηρώων αναδείχθηκε. Πρόκειται για τους επιστήμονες όλων των ειδικοτήτων που αγωνίζονται καθημερινά υπό αντίξοες - πολλές φορές - συνθήκες για να βοηθήσουν τους συνανθρώπους τους και να διευρύνουν τα όρια της ανθρώπινης γνώσης. Αυτοί είναι οι σύγχρονοι ήρωες στους οποίους αναφερόμαστε και τους οποίους τιμάμε στο φετινό φεστιβάλ.

Μέσα από «ζωντανές» συναρπαστικές ομιλίες από παγκοσμίου φήμης επιστήμονες, συμμετοχικά βιωματικά εργαστήρια, εντυπωσιακά πειράματα επιδείξεων και άλλες καινοτόμες ψηφιακές δράσεις, το φετινό Athens Science Festival έχει σκοπό να αναδείξει τον βαρυσήμαντο ρόλο και την προσφορά των επιστημόνων στην καθημερινή μας ζωή.

Φέτος, το Athens Science Festival αποκτά νέα, ψηφιακή μορφή, λόγω των αναγκών που έχει διαμορφώσει η πανδημία. Ποιες οι προκλήσεις και οι ευκαιρίες από αυτήν την «μετάβαση» για το συγκεκριμένο φεστιβάλ επιστήμης;

Θ.Α.: Οι ιδιαίτερες συνθήκες που βιώνουμε όλοι, λόγω της πανδημίας, μας έκανε να αναπροσαρμόσουμε τα σχέδιά μας. Όλοι όσοι ασχολούμαστε με την προετοιμασία του φετινού ASF βιώνουμε μια μεγάλη αντίφαση, και αυτό διότι έχουμε συνηθίσει την παρουσία και τη βιωματική συμμετοχή του κόσμου τα προηγούμενα χρόνια.

Αποτελεί πρόκληση για ένα φεστιβάλ που βασίζεται στη διαδραστικότητα και τη φυσική παρουσία, να μεταφερθεί επιτυχώς σε virtual, ψηφιακή μορφή. Επιπλέον, πιστεύω πως ο κόσμος έχει κουραστεί από τα πολλά digital events που έχουν πραγματοποιηθεί τους τελευταίους μήνες. Αυτές οι δύο παράμετροι μάς δίνουν, ωστόσο, κίνητρο να βάλουμε τα δυνατά μας προκειμένου να κάνουμε το φετινό φεστιβάλ ιδιαίτερο και ξεχωριστό.

Από την άλλη, η μετάβαση του φεστιβάλ σε ψηφιακή μορφή εκμηδενίζει τις αποστάσεις και καθιστά το Athens Science Festival, από ένα event τοπικού χαρακτήρα που λαμβάνει χώρα στην πρωτεύουσα της χώρας, σε μια εκδήλωση πανελλήνιας και παγκόσμιας μετάδοσης. Φέτος, παραδείγματος χάριν, είχαμε την ευκαιρία να καλέσουμε ορισμένα πολύ μεγάλα ονόματα από τον χώρο της επιστήμης, διακεκριμένους ερευνητές και νομπελίστες, οι οποίοι αποδέχθηκαν πιο εύκολα το αίτημά μας ακριβώς επειδή δεν είχαν να σκεφτούν όλα τα διαδικαστικά που απαιτεί ένα ταξίδι με φυσική παρουσία. Υπό αυτό το πρίσμα, λοιπόν, η μετάβαση του φεστιβάλ σε ψηφιακή μορφή μας βγήκε σε καλό.

Αναστασία Ανδρίτσου: Η φετινή διοργάνωση αποτέλεσε μία μεγάλη πρόκληση αλλά και μία ευκαιρία για την οργανωτική επιτροπή. Η πανδημία και οι συνθήκες που αυτή μας επιβάλλει, μας ώθησε να ξεπεράσουμε τους εαυτούς μας, προκειμένου να διοργανώσουμε ένα ψηφιακό φεστιβάλ, υψηλών προδιαγραφών. Ο στόχος μας είναι να προσφέρουμε την καλύτερη δυνατή εμπειρία στο ευρύ κοινό - κάθε ηλικίας και μορφωτικού επιπέδου - που θα συμμετέχει, χωρίς να στερείται τίποτα από την έλλειψη φυσικής παρουσίας. Η αναζήτηση της κατάλληλης τεχνολογικής πλατφόρμας, η επιλογή διαδραστικού περιεχομένου, η διάρκεια του φεστιβάλ, η ροή του προγράμματος, ήταν μερικά μόνο από τα θέματα τα οποία έπρεπε να επιλύσουμε έτσι ώστε να πετύχουμε μία ομαλή μετάβαση στην ψηφιακή μορφή. Παράλληλα όμως, η τεχνολογία, εκμηδενίζοντας την απόσταση, μάς δίνει τη δυνατότητα να έχουμε μαζί μας ομιλητές διεθνούς βεληνεκούς που θα ήταν πολύ δύσκολο να τους έχουμε όλους μαζί στην ίδια αίθουσα και το ίδιο χρονικό διάστημα. Επίσης, το φεστιβάλ θα «ταξιδέψει» για πρώτη φορά μέσω της ψηφιακής πλατφόρμας, όχι μόνο πανελλαδικά αλλά και σε όλο τον κόσμο.

Όσον αφορά στις επιστημονικές περιοχές στις οποίες επικεντρώνεται, ποια θα ξεχωρίζατε ως τα σημαντικότερα επιτεύγματα των ημερών μας και εκείνα που θα επηρεάσουν τις ζωές μας τα επόμενα χρόνια;

Θ.Α.: Στο πεδίο της υγείας, που λόγω της πανδημίας, βρίσκεται αυτή τη στιγμή στο προσκήνιο, το μεγαλύτερο επίτευγμα είναι αναμφίβολα η εύρεση εμβολίων για τον Covid-19 σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα. Στην προκειμένη περίπτωση, η διεθνής επιστημονική κοινότητα επέδειξε γρήγορα αντανακλαστικά και τρομερό πνεύμα συνεργασίας. Είναι πραγματικά κρίμα να βλέπουμε ένα επίτευγμα τέτοιου μεγέθους να αμαυρώνεται πολλές φορές με ψευδοεπιστημονικές ρητορείες και θεωρίες συνωμοσίας.

Η κλιματική αλλαγή και οι επιπτώσεις της αποτελούν, επίσης, φλέγοντα ζητήματα τα οποία επηρεάζουν τις ζωές μας και απαιτούν την προσοχή μας. Είμαι αισιόδοξος ότι το είδος μας θα καταφέρει να ξεπεράσει κι αυτό το εμπόδιο, εφόσον τεθούν σε λειτουργία οι πολιτικές που προτείνουν οι επιστήμονες για μια βιώσιμη και φιλική προς το περιβάλλον ανάπτυξη. Παράλληλα, η τεχνολογική πρόοδος μπορεί να συμβάλει κι αυτή με τις εφαρμογές της στην αντιμετώπιση του προβλήματος, καθώς ο άνθρωπος εφεξής θα επινοεί όλο και περισσότερους τρόπους για να επιβιώσει.

Λόγω και της πανδημίας, είδαμε, και πάλι, τη σημασία της επιστήμης. Ποια η δική σας άποψη; Ποια «μαθήματα» μπορούμε να πάρουμε από την πανδημία, ώστε να είμαστε καλύτερα προετοιμασμένοι για το μέλλον;

Α.Α.: Θα ήθελα να υπογραμμίσω τρία πράγματα. Πρώτον, τα ιατρικά και τα τεχνολογικά επιτεύγματα που ανακαλύψαμε ή βιώσαμε φέτος, όπως η νέα γενιά εμβολίων, χρειάστηκαν πολλά χρόνια δουλειάς και έρευνας αλλά και μία πρωτόγνωρη συνεργασία και ανταλλαγή ερευνητικών δεδομένων σε παγκόσμιο επίπεδο. Η στενή συνεργασία στην έρευνα πρέπει να διατηρηθεί και μπορεί να οδηγήσει σε μοναδικές ανακαλύψεις. Δεύτερον, η επιστήμη, ως βασικό στοιχείο προόδου και ευημερίας, μπήκε στο επίκεντρο του καθημερινού διαλόγου, στα μέσα ενημέρωσης, στα social media, στα mainstream περιοδικά. Αυτό θα πρέπει να συνεχιστεί έτσι ώστε ο κόσμος να έχει πρόσβαση σε έγκυρη πληροφόρηση και να είναι καλύτερα προετοιμασμένος στο να αντιμετωπίσει αντίστοιχες προκλήσεις στο μέλλον. Το τρίτο, και αρκετά σημαντικό, που θα ήθελα να τονίσω είναι το εξής: όπως ακριβώς φέτος εμπιστευτήκαμε τους επιστήμονες στο κομμάτι της πανδημίας, έτσι πρέπει να τους εμπιστευτούμε και σε άλλες περιπτώσεις, και ειδικά σε αυτόν της κλιματικής αλλαγής και της ανάγκης για ένα περισσότερο βιώσιμο μοντέλο ανάπτυξης.

Θέματα όπως η τεχνητή νοημοσύνη, η ρομποτική και η μηχανική μάθηση ενδέχεται να δημιουργούν σε κάποιους «φόβο» για το μέλλον. Υπάρχουν ζητήματα που χρειάζονται προσοχή γύρω από αυτούς τους τομείς;

Θ.Α.: Είναι απολύτως φυσιολογικό να μας προκαλεί φόβο και αμηχανία κάτι που μας είναι άγνωστο ή που δεν έχουμε εξοικειωθεί μαζί του. Η τεχνολογία εξελίσσεται με ρυθμό που πολλές φορές μας τρομάζει και είναι βέβαιο ότι οι εφαρμογές της εισχωρούν όλο και περισσότερο στην καθημερινότητά μας. Για να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα, η λύση δεν θα είναι να σταματήσουμε την εξέλιξη της τεχνολογίας. Αυτό που χρειάζεται είναι περισσότερη εκπαίδευση και επικοινωνία της επιστήμης. Πρέπει να θυμόμαστε ότι οι τεχνολογικές και επιστημονικές ανακαλύψεις δεν είναι από μόνες τους καλές ή κακές. Είναι η χρήση τους που καθορίζει το αν θα πάρουν θετικό ή αρνητικό πρόσημο. Από εμάς εξαρτάται, λοιπόν, το πώς θα τις χρησιμοποιήσουμε.

Αναφορικά με την εξέλιξη της τεχνητής νοημοσύνης και των παρεμφερών τεχνολογικών πεδίων, θα χρειαστεί σύντομα να πάρουμε αποφάσεις που ενδεχομένως να καθορίσουν και το μέλλον της ανθρωπότητας. Η εξέλιξη της συγκεκριμένης τεχνολογίας αναπόφευκτα θα μας φέρει αντιμέτωπους με σοβαρά ζητήματα βιοηθικής και φιλοσοφίας, τα οποία πρέπει από τώρα να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε. Χρειάζεται, να επιδείξουμε προσοχή και υπευθυνότητα, αλλά όχι πανικό.

Ποιοι είναι οι επόμενοι στόχοι, τα επόμενα σχέδια, για την οργανωτική επιτροπή του Athens Science Festival;

Α.Α.: Το φετινό φεστιβάλ έχει βάλει αρκετά ψηλά τον πήχη, καθώς όπως θα διαπιστώστε και από το συνολικό πρόγραμμα, και οι ομιλητές που θα φιλοξενήσει είναι Έλληνες και ξένοι ακαδημαϊκοί και ερευνητές διεθνούς επιπέδου. Χαρακτηριστικά αναφέρω πως θα έχουμε μαζί μας, μεταξύ άλλων, δυο κατόχους βραβείου Νόμπελ και μια κάτοχο Όσκαρ. Όπως καταλαβαίνετε, είναι κάτι ιδιαίτερα σημαντικό για ένα ελληνικό φεστιβάλ. Η πρόθεσή μας, και αυτό για το οποίο θα δουλέψουμε όλη την επόμενη χρονιά, είναι το φεστιβάλ του 2022 να γίνει ακόμα καλύτερο, και ακόμα πιο συναρπαστικό. Επίσης, θα επιδιώξουμε συνεργασίες και συνέργειες με φεστιβάλ του εξωτερικού. Παρόλο που τίποτα δεν μπορεί να αντικαταστήσει τη διά ζώσης εμπειρία, αν το φετινό ψηφιακό πείραμα πετύχει, τότε σίγουρα στα πλάνα μας θα είναι και ένα υβριδικό μοντέλο.

Το Athens Science Festival 2021 διοργανώνεται από τον εκπαιδευτικό οργανισμό Επιστήμη Επικοινωνία-SciCo, το British Council και την Τεχνόπολη Δήμου Αθηναίων σε συνεργασία με πλήθος ακαδημαϊκών, ερευνητικών φορέων και εκπαιδευτικών οργανισμών. Το φεστιβάλ διεξάγεται υπό την αιγίδα του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης και της Γενικής Γραμματείας Έρευνας και Καινοτομίας.

Πότε: Σάββατο 27 έως Δευτέρα 29 Μαρτίου 2021. Δείτε το πρόγραμμα εδώ.

Συμμετοχή: Εισιτήρια από 5€ & Δωρεάν παράλληλες δράσεις

Εισιτήρια: Η προπώληση γίνεται μέσω του viva.gr: εδώ

• Πρωινή (10.00-14.00): 10€
• Απογευματινή (16.00-20.00): 10€
• Βραδινή (20.30-22.30): 5€
• Ημερήσιο εισιτήριο: 15€
• Τριήμερο εισιτήριο: 25€

Περισσότερες πληροφορίες: www.athens-science-festival.gr.