Πώς θα μετατρέψετε μια παραδοσιακή εκπαίδευση σε eLearning;

1. Ποια είναι τα κριτήρια που καθορίζουν τη μετατρεψιμότητα μιάς συμβατικής εκπαίδευσης σε ηλεκτρονική (eLearning);

2. Έστω ότι η εν λόγω εκπαίδευση μπορεί να μετατραπεί σε eLearning, τι πρέπει να λάβουμε υπόψη ώστε να καθορίσουμε ποιο είδος ηλεκτρονικής μάθησης είναι καλύτερο: η σύγχρονη, η ασύγχρονη ή ο συνδυασμός των δύο;

Αρκετοί επαγγελματίες στη βιομηχανία της εκπαίδευσης επιθυμούν τη μετατροπή παραδοσιακών εκπαιδεύσεων σε μορφή eLearning. Ωστόσο, πολλοί από αυτούς επαναλαμβάνουν συνεχώς το ίδιο λάθος. Πιστεύουν ότι αυτό μπορεί να επιτευχθεί απλώς και μόνο μεταφέροντας το περιεχόμενο της εκπαιδευσής τους (παρουσιάσεις Powerpoint, βίντεο, ηχητικά αρχεία και έγγραφα) σε ένα Σύστημα Διαχείρισης Μάθησης. Κατά τη γνώμη μου, το μόνο που καταφέρνουν είναι να προσδώσουν ηλεκτρονική μορφή.

Όταν ήμουν μεταπτυχιακός φοιτητής στο MBA του BGSU, θυμάμαι τον καθηγήτη λογιστικής να μας λέει «Τα μετρητά είναι ο βασιλιάς». Στην περίπτωσή μας, πάντα να θυμάστε ότι «Το περιεχόμενο είναι ο ΒΑΣΙΛΙΑΣ». Θεωρώ λοιπόν αυτονόητο ότι στην εκπαιδευσή σας χρησιμοποιείτε το καλύτερο δυνατό περιεχόμενο.

Τα 5 καλύτερα tips για να μετατρέψετε την παραδοσιακή σας εκπαίδευση σε eLearning είναι:

Προσδιορίστε τo είδος eLearning που επιθυμείτε

Μια εταιρική εκπαίδευση μπορεί να μετατραπεί στις ακόλουθες τρεις μορφές eLearning.

1. Ασύγχρονη μάθηση (Asynchronous learning): Μορφή μάθησης κατά την οποία η αλληλεπίδραση μεταξύ εκπαιδευτή και εκπαιδευόμενου συμβαίνει «ασύγχρονα», με χρονική καθυστέρηση. Τέτοιο παράδειγμα είναι τα μαθήματα με εξατομικευμένο ρυθμό (self-paced training) που προσφέρονται μέσω Διαδικτύου, με καθοδήγηση μέσω ερωτήσεων και απαντήσεων (Q&A mentoring), μέσω διαδικτυακών ομάδων συζήτησης και e-mail. Η ασύγχρονη μάθηση αποτελεί βασικό τομέα επενδύσεων του eLearning. Αντίθετα με τη συμβατική διδασκαλία που γίνεται υπό την καθοδήγηση εκπαιδευτή ή με την εξ αποστάσεως διδασκαλία η οποία βασίζεται στην τηλεδιάσκεψη και σε διαδικτυακές παρουσιάσεις, η ασύγχρονη ηλεκτρονική μάθηση πραγματοποιείται σε ένα περιβάλλον όπου ένας εκπαιδευόμενος αλληλεπιδρά άμεσα με το εκπαιδευτικό υλικό μέσω ενός τεχνολογικού συστήματος, γεγονός που του εξασφαλίζει τη μέγιστη ευελιξία καθώς του δίνει τη δυνατότητα να έχει τον έλεγχος του ρυθμού του μαθήματος, του προγράμματος και του τόπου.
2. Σύγχρονη μάθηση (Synchronous learning): Πρόκειται για εκπαιδευτική διαδικασία που πραγματοποιείται με τη συμμετοχή διδάσκοντος σε πραγματικό χρόνο και στην οποία όλοι οι συμμετέχοντες είναι ταυτόχρονα συνδεδεμένοι και επικοινωνούν άμεσα μεταξύ τους. Σε αυτή την εικονική αίθουσα διδασκαλίας ο εκπαιδευτής διατηρεί τον έλεγχο της τάξης και μπορεί να απευθυνθεί στους συμμετέχοντες. Στις περισσότερες πλατφόρμες, οι εκπαιδευτές και οι εκπαιδευόμενοι έχουν τη δυνατότητα χρήσης πίνακα για να βλέπουν την δουλειά που βρίσκεται σε εξέλιξη και να μοιραστούν τη γνώση. Η επικοινωνία γίνεται επίσης με τηλεδιάσκεψη (με ήχο ή βίντεο), διαδικτυακή τηλεφωνική κλήση ή με αμφίδρομη σύγχρονη ηλεκτρονική εκπαίδευση. Λόγω του ότι υποστηρίζεται από μέσα όπως η τηλεδιάσκεψη και η ζωντανή συζήτηση (chat), μπορεί να υποστηρίξει την ανάπτυξη κοινοτήτων μάθησης. Εκπαιδευόμενοι και εκπαιδευτές αντιλαμβάνονται τη σύγχρονη ηλεκτρονική μάθηση ως μια πιο κοινωνική διαδικασία. Έχουν επίσης την ευκαιρία να εκθέτουν τις απορίες τους και να λαμβάνουν απαντήσεις σε πραγματικό χρόνο. Έτσι, οι εκπαιδευόμενοι δεν νιώθουν απομονωμένοι, αλλά, αντίθετα, αισθάνονται ότι συμμετέχουν ενεργά.
3. Η Συνδυαστική ή Μικτή ή Υβριδική μάθηση (hybrid/blended learning): Το είδος αυτό συνδυάζει τη σύγχρονη και την ασύγχρονη μάθηση, καθώς και συμβατικές δομές εκπαίδευσης. 

Το ερώτημα που τίθεται στο σημείο αυτό είναι «Ποιά μορφή ηλεκτρονικής μάθησης ταιριάζει καλύτερα στην περίπτωσή μου»; Από την έρευνα και την εμπειρία μου κατέληξα ότι το είδος ηλεκτρονικής μάθησης που αριθμεί τα περισσότερα πλεονεκτήματα είναι η Μικτή Μάθηση, καθώς χρησιμοποιεί τα θετικά στοιχεία τόσο της σύγχρονης όσο και της ασύγχρονης μάθησης. Αν εξακολουθείτε να χρειάζεστε βοήθεια για το είδος που σας ταιριάζει περισσότερο, σας παροτρύνω να αναλύσετε πρώτα τις ανάγκες των εκπαιδευόμενων στους οποίους απευθύνεστε. Η ανάλυση αυτή θα σας βοηθήσει να επιλέξετε το σωστό είδος ηλεκτρονικής μάθησης για την περίπτωσή σας.

Ερευνήστε τα Μοντέλα Μαθησιακού Σχεδιασμού

Είμαι βέβαιος ότι ήδη γνωρίζετε το μοντέλο ADDIE. Ωστόσο, το ADDIE δεν αποτελεί πανάκεια! Βάσει της εμπειρίας μου, το μοντέλο διδακτικού σχεδιασμού του Robert Gagne, που είναι ευρύτερα γνωστό υπό τον τίτλο Nine Events of Instruction (Εννέα Διδακτικά Γεγονότα), αποτελεί το πλέον κατάλληλο Μοντέλο Μαθησιακού Σχεδιασμού για τη μετατροπή ενός παραδοσιακού μαθήματος σε eLearning. Εντούτοις, για να καταλήξετε στο καλύτερο Μοντέλο Διδακτικού Σχεδιασμού, είναι απαραίτητη και η προσωπική έρευνα!

Το ερώτημα που τίθεται είναι «Για ποιο λόγο είναι ζωτικής σημασίας η χρήση ενός Μοντέλου Μαθησιακού Σχεδιασμού (Instructional Design Model);» Η απάντηση είναι απλούστατη: επειδή η χρήση ενός IDM εξασφαλίζει πιο ασφαλή, πιο σίγουρη, πιο ενδελεχή και πιο ταχεία μάθηση. Ταυτόχρονα, η μαθησιακή διαδικασία διευκολύνεται ώστε να απαιτείται λιγότερος χρόνος από τους εκπαιδευόμενους, να ενέχει μικρότερο ρίσκο, και να καταναλώνεται λιγότερη ενέργεια σε σύγκριση με όσους έλαβαν εκπαίδευση χωρίς βοήθεια.

Η χρήση της αλληλεπίδρασης

Η αλληλεπίδραση είναι η πιο σημαντική παράμετρος ενός προγράμματος ηλεκτρονικής μάθησης. Ωστόσο, θα πρέπει να γνωρίζετε για ποιο λόγο χρησιμοποιείτε την αλληλεπίδραση και τι είναι αυτό που θέλετε να πετύχετε. Γνωρίζω αρκετές μορφές ηλεκτρονικής μάθησης που μπορεί να «σφύζουν» από αλληλεπίδραση και που είναι απλώς χάσιμο χρόνου. Ο Moore (1989) θεωρεί ότι η αλληλεπίδραση αποτελεί κεντρικό στοιχείο της διαδικτυακής εκπαίδευσης και προχωρά στη διάκριση τριών ειδών αλληλεπίδρασης:

1. Αλληλεπίδραση εκπαιδευόμενου-περιεχομένου: Αυτή η μορφή αλληλεπίδρασης πραγματοποιείται μεταξύ του μαθητή και του περιεχομένου ή του εκπαιδευτικού υλικού. Ο Μoore θεωρεί ότι όταν ένας μαθητής αλληλεπιδρά με το εκπαιδευτικό υλικό, πραγματοποιούνται αλλαγές ως προς την κατανόηση από πλευράς του.
2. Αλληλεπίδραση εκπαιδευόμενου-εκπαιδευτή: Αυτή η μορφή αναφέρεται στην αλληλεπίδραση μεταξύ του εκπαιδευόμενου και του εκπαιδευτή, μέντορα ή ειδικού περιεχομένου (content expert). Μπορεί να προκύψει μέσω έντυπης επικοινωνίας, ηλεκτρονικού διαλόγου, ηλεκτρονικής αλληλογραφίας, τηλεδιάσκεψης ή συζητήσεων στο πλαίσιο μιας διαδικτυακής αίθουσας διδασκαλίας.
3. Αλληλεπίδραση εκπαιδευόμενου-εκπαιδευόμενου/ων: Η συγκεκριμένη μορφή αλληλεπίδρασης μπορεί να προκύψει μεταξύ δύο ή περισσότερων εκπαιδευόμενων, με ή χωρίς την παρουσία κάποιου εκπαιδευτή. Το τρίτο είδος αλληλεπίδρασης πραγματοποιείται όταν οι εκπαιδευόμενοι εμπλέκονται σε συζητήσεις τις οποίες συντονίζει ο εκπαιδευτής. Παράλληλα, οι ομάδες των εκπαιδευόμενων ενδέχεται να ενεργούν αυτόνομα για την ολοκλήρωση ομαδικών εργασιών ή άλλων ομαδικών δραστηριοτήτων.

Το είδος της αλληλεπίδρασης που θα επιλέξετε για το μάθημά σας θα εξαρτηθεί από τον τύπο μάθησης που θα εφαρμόσετε και το Μοντέλο Μαθησιακού Σχεδιασμού που θα χρησιμοποιήσετε.

Επιλέξτε τη σωστή εκπαιδευτική τεχνολογία

Κατά τη γνώμη μου, η μάθηση γίνεται πιο αποτελεσματική όταν οι άνθρωποι ενεργούν αμοιβαία με το εκπαιδευτικό υλικό και με το μαθησιακό περιβάλλον. Η δημιουργία καινοτόμου υλικού για άλλους εκπαιδευόμενους και η επικοινωνία μαζί τους σχετικά με το υλικό αυτό ενισχύουν τις μαθησιακές τους ικανότητες. Το eFront για παράδειγμα, το οποίο βασίζεται στην Κοινωνική Εποικοδομιστική Παιδαγωγική, προσφέρει αρκετά χαρακτηριστικά αλληλεπίδρασης τα οποία ενισχύουν ένα μάθημα eLearning. Τα τρία είδη αλληλεπίδρασης περιλαμβάνονται στο eFront για την επίτευξη συγκεκριμένων μαθησιακών στόχων.

Αλληλεπίδραση εκπαιδευόμενου-περιεχομένου: Flashcards, RSS, YouTube video, FAQ

Αλληλεπίδραση εκπαιδευόμενου-εκπαιδευτή: Μάθημα, Κουίζ (Τεστ), Εργασία, Τηλεδιάσκεψη, Γρήγορο e-mail

Αλληλεπίδραση εκπαιδευόμενου-εκπαιδευόμενου/ων: Chat, Forum, Blog, Wiki, Γλωσσάρι

Η τεχνολογία αποτελεί το μέσο και, για να βρείτε την καταλληλότερη εκπαιδευτική τεχνολογία που θα σας οδηγήσει στο επιθυμητό αποτέλεσμα, πρέπει οπωσδήποτε να κάνετε τη δική σας προσωπική έρευνα.

Έλεγχος

Αφού μετατρέψατε την παραδοσιακή σας εκπαίδευση σε eLearning ίσως πιστεύετε ότι ήρθε η στιγμή να το διαθέσετε στους εκπαιδευομένους σας.

ΛΑΘΟΣ! Το μάθημα eLearning που δημιουργήσατε πρέπει οπωσδήποτε να περάσει από μια διαδικασία ελέγχου πριν οι εκπαιδευόμενοί σας αποκτήσουν πρόσβαση σε αυτό. Οι παρακάτω διαδικασίες αναθεώρησης αποδείχτηκαν αποτελεσματικές στη δική μου περίπτωση και σας συστήνω ανεπιφύλακτα να τις ακολουθήσετε.

1. Έρευνα: είναι απαραίτητη η δημιουργία φόρμας αξιολόγησης για τους συμμετέχοντες όπου θα γίνεται αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας της κάθε ενότητας ως προς τα εξής τέσσερα στοιχεία: Σχεδιασμός του Μαθήματος, Πλοήγηση και Αισθητική Σχεδίασης. Η έρευνα πρέπει να περιλαμβάνει τόσο ποιοτικά (σύντομη απάντηση) όσο και ποσοτικά (αθροιστικά) ερωτήματα σε θέματα όπως η ευχρηστία, ο σχεδιασμός της διεπαφής, η προσβασιμότητα, η ανάλυση ακροατηρίου, το διδακτικό υλικό, τα πρότυπα μαθησιακού σχεδιασμού και όχι μόνο.
2. Εφαρμογή Alpha testing και ομάδας ειδικών (expert panel): Μια ομάδα ειδικών πρέπει να ελέγξει το μάθημα που δημιουργήσατε. Με τον όρο «ομάδα ειδικών» εννοώ ειδικούς πάνω στο εκπαιδευτικό υλικό, instructional designers, eLearning developers κλπ.
3. Έλεγχος του διαδικτυακού μαθήματος: Με την εποικοδομητική ανατροφοδότηση (feedback) από πλευράς τους, θα ξεκινήσετε τον έλεγχο του μαθήματος eLearning που δημιουργήσατε.
4. Εφαρμογή Beta testing και ομάδας ειδικών (expert panel): Αφού ολοκληρώσετε τον έλεγχο του μαθήματός σας, οι ίδιοι ειδικοί θα πρέπει να το ελέγξουν ξανά.
5. Ανάλυση δεδομένων. Με την εποικοδομητική ανατροφοδότηση (feedback) από πλευράς τους, θα προχωρήσετε σε περαιτέρω βελτίωση του μαθήματός σας.
6. Τελικός έλεγχος του διαδικτυακού μαθήματος

Ήρθε η ώρα για τον τελικό έλεγχο ώστε οι εκπαιδευόμενοί σας να αποκτήσουν πρόσβαση στο μάθημα eLearning που δημιουργήσατε.

Τέλος καλό θα ήταν να θυμάστε ότι πρέπει αν τακτά χρονικά διαστήματα να γίνεται έλεγχος του μαθήματός σας μέσω της εποικοδομητικής ανατροφοδότησης (constructive feedback) από πλευράς των εκπαιδευόμενών σας και η προσαρμογή του eLearning μαθήματος με βάση την εποικοδομητική κριτική.