Στο γενικότερο κλίμα της γερμανικής οικονομικής κατοχής, κατά τη συνομωσιολογία της εποχής η οποία φυσικά εκμηδενίζει το αίσθημα ατομικής και εθνικής ευθύνης (κι όμως υπάρχει κι αυτή) και σε μια προσπάθεια για να ανιχνευτούν τα κακώς κείμενα της ελληνικής πραγματικότητας και οικονομίας, η Deutsche Bank συνέταξε έκθεση με θέμα τους τρόπους εξόδου της Ελλάδας από την κρίση, σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Goethe της Φρανκφούρτης. Η έκθεση αναζητά τους τομείς όπου η χώρα μας κατέχει συγκριτικά πλεονεκτήματα σε σχέση με άλλες χώρες, όπως ο τουρισμός, οι ιχθυοκαλλιέργειες, η αγροτική παραγωγή. Η τελευταία αποτελεί, σύμφωνα με την έκθεση, τον κύριο πυλώνα ανάπτυξης ενός νέου οικονομικού μοντέλου, συμπαρασύροντας έτσι κι άλλους τομείς όπως τον τουρισμό, τις κατασκευές κ.α.
Η συγκεκριμένη τράπεζα θεωρεί απαραίτητες τις δομικές μεταρρυθμίσεις και τη μείωση της γραφειοκρατίας, ενώ ταυτόχρονα τονίζεται η σημασία της παροχής κινήτρων και η διαμόρφωση ενός υγιούς περιβάλλοντος επιχειρηματικότητας. Το σημαντικότερο ίσως, όμως, στοιχείο της έκθεσης της είναι η αναφορά στους βασικότερους λόγους που οδήγησαν στα αδιέξοδα της ελληνικής οικονομίας. Η ανάλυση τους σκιαγραφεί το παζλ μιας καθημερινότητας την οποία λίγο πολύ όλοι έχουμε βιώσει. Ας δούμε λοιπόν τις εγγενείς αδυναμίες του συστήματος που επικαλείται η Deutsche Bank, επιχειρώντας ταυτόχρονα μια σύνδεση με το σύγχρονο αγροτικό γίγνεσθαι.
1. Πολυετής στήριξη σε εισαγόμενη υψηλή τεχνολογία και τεχνογνωσία
Πρόκειται, ως ένα βαθμό, για θέμα πολιτικής βούλησης, εξωτερικής πολιτικής και διακρατικών συμφωνιών. Κανείς όμως δε μπορεί να αμφισβητήσει το εντελώς εχθρικό επιχειρηματικό περιβάλλον της χώρας μας, το περιβάλλον της δαιδαλώδους γραφειοκρατίας και των περιορισμών. Σε μια χώρα αμιγώς αγροτική όπως η Ελλάδα, ήταν και είναι επιτακτική ανάγκη η προώθηση της τεχνολογικής έρευνας και ανάπτυξης, σε γεωργικά μηχανήματα, σε πολλαπλασιαστικό υλικό κλπ. Αντ' αυτού οι εισαγωγές και τα μεγέθη που τις συνοδεύουν μιλάνε από μόνα τους.
2. Απουσία ενδιαφέροντος για επενδύσεις στην καινοτομία και χαμηλά ποσοστά αιτήσεων ευρεσιτεχνίας
Η κατοχύρωση κάποιας ευρεσιτεχνίας ή πατέντας αποτελεί μεγάλο αγκάθι για τη χώρα μας. Στην Αγγλία κάθε χρόνο κατοχυρώνονται κάποιες χιλιάδες πατέντες, στη Σλοβακία περίπου 50, ενώ στην Ελλάδα 17 με 18. Τα νούμερα αντικατοπτρίζουν την κατάσταση της Ελλάδας, όσον αφορά την ανταγωνιστικότητα της, καθώς η κατοχύρωση των ιδεών και η καινοτομία αποτελεί το κυριότερο μέτρο αυτής.
3. Οι δημόσιες επενδύσεις σε R&D ήταν χαμηλότερες σε σχέση με τις άλλες δύο χώρες (Ιρλανδία και Πορτογαλία)
Καταρχήν αλήθεια για ποιο Research & Development μπορούμε να μιλήσουμε στην Ελλάδα; Μόνο σε δύο από τα είκοσι ερευνητικά πεδία που εξετάστηκαν την περίοδο 1999-2009 η χώρα μας έχει επιδόσεις πάνω από τον παγκόσμιο μέσο όρο. Επίσης, εντύπωση κάνει το γεγονός ότι οι όποιες διακρίσεις προέρχονται από πανεπιστημιακά ιδρύματα της επαρχίας και όχι από κάποιο της Αθήνας ή της Θεσσαλονίκης. Η δε έρευνα στον αγροτικό τομέα, παρόλο που παράγει αξιόλογα αποτέλεσμα παρά την υποχρηματοδότηση, σπανίως βρίσκει εφαρμογή στο πολύ συγκεκριμένο πλαίσιο μέσα στο οποίο λαμβάνει χώρα η αγροτική δραστηριότητα στην Ελλάδα.
4. Μόνο η πληροφορική, οι τηλεπικοινωνίες και ο φαρμακευτικός κλάδος απορροφούν το 50% των πόρων έρευνας και τεχνολογίας σε επίπεδο εταιρειών
Αφορά το θέμα της υποχρηματοδότησης το οποίο αναφέρθηκε προηγουμένως.
5. Δεν αξιοποιήθηκαν οι ευρωπαϊκοί πόροι από μικρές εταιρείες ώστε να χρηματοδοτήσουν καινοτόμα επενδυτικά σχέδια
Θα μπορούσε ο καθένας, πραγματικά, να γράψει τόμους ολόκληρους για τα φαινόμενα διαφθοράς και διασπάθισης ζεστού χρήματος, το οποίο υπό άλλες συνθήκες θα αποτελούσε εφαλτήριο για ουσιαστική και βιώσιμη ανάπτυξη σε πολλούς τομείς, φυσικά και στον αγροτικό. Πρόκειται καθαρά για θέμα ελεγκτικών μηχανισμών, οι οποίοι ως γνωστόν αποτελούν μάστιγα για την Ελλάδα επί σειρά ετών. Η κατάσταση αυτή ήρθε να συμπληρώσει το έτσι κι αλλιώς φτωχό επιχειρηματικό γίγνεσθαι, λόγω των γνωστών δυσκολιών που αντιμετωπίζει η επιχειρηματικότητα στην Ελλάδα.
6. Δεν αξιοποιήθηκε το υψηλού επιπέδου ανθρώπινο επιστημονικό δυναμικό
Άραγε ξέρει η Deutsche Bank για τις στρατιές ανέργων που εξάγει το ελληνικό πανεπιστήμιο; Γνωρίζει η Deutsche Bank για την μηδενική σύνδεση των σπουδών με την παραγωγή και την αγορά εργασίας; Έχει υπόψη της η Deutsche Bank την ύπαρξη δεκάδων τεχνολογικών ιδρυμάτων, των οποίων οι απόφοιτοι αναρωτιούνται αν θα καταφέρουν να απορροφηθούν ποτέ στην εργασία; Και κυρίως, έχει υπόψη η τράπεζα την ύπαρξη ΠΟΛΥ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΩΝ του αναγκαίου, ιδρυμάτων γεωπονικής εκπαίδευσης και έρευνας, ανωτάτων ή τεχνολογικών, των οποίων οι απόφοιτοι προσπαθούν να εργαστούν σε μια ελληνική γεωργία που έχει περιορίσει κατά πολύ το ρόλο τους;
7. Δεν βελτιώθηκε το θεσμικό επενδυτικό πλαίσιο
Με απλά λόγια, δεν υπάρχει η κατάλληλη κρατική πρόνοια ώστε να βοηθηθεί η επιχειρηματικότητα, να δημιουργηθούν ανταγωνιστικές επιχειρήσεις και θέσεις εργασίας, με την ταυτόχρονη αξιοποίηση του επιστημονικού δυναμικού της χώρας. Ακούμε εδώ και χρόνια για ελαχιστοποίηση της γραφειοκρατίας και ανάπτυξη ενός υγιούς επιχειρηματικού πλαισίου, αλλά η ιστορία έδειξε ότι αυτά αποδείχτηκαν λόγια του αέρα.
Το πνεύμα της εποχής απαιτεί να κοιτάμε με κακό μάτι οποιαδήποτε διάθεση κριτικής προέρχεται εκτός της χώρας, πόσο μάλλον από τη Γερμανία η οποία κινεί τα νήματα της Ε.Ε. Πόσο όμως λάθος να δικαιολογήσεις στις παραπάνω διαπιστώσεις; Ακόμα κι αν υπάρχει δόλος, τι έχει ο Έλληνας να πει ώστε να αντικρούσει αυτούς τους ισχυρισμούς;
Αλλά θαρρώ πως σε τελική ανάλυση το θέμα δεν είναι αν ξέρει η κάθε Deutsche Bank. Το θέμα είναι αν οι Έλληνες μπορούν επιτέλους να ασκήσουν το εξαιρετικά μη δημοφιλές σπορ της αυτοκριτικής, αναλαμβάνοντας ταυτόχρονα ατομικές και ομαδικές ευθύνες και πρωτοβουλίες για την ευημερία του τόπου.
Σχόλια