Η αγορά εργασίας στη Θεσσαλονίκη, το brain regain και οι θέσεις υψηλής αξίας

«Η πανδημία μας δίδαξε ότι χρειαζόμαστε επαρκές και καταρτισμένο ανθρώπινο δυναμικό, αλλά και κατάλληλες υποδομές για να αντιμετωπίσουμε τις σύγχρονες προκλήσεις. Αυτό το δίδαγμα έχει προβολή σε όλους τους πυλώνες μιας οικονομίας ενός κράτους, πόσο μάλλον στο ελληνικό πανεπιστήμιο», τονίζει, μιλώντας στο epixeiro.gr, ο Ευστράτιος Στυλιανίδης, Αντιπρύτανης Έρευνας και Δια Βίου Εκπαίδευσης στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.

«Έτσι λοιπόν και στη Θεσσαλονίκη, πρέπει να δημιουργήσουμε ερευνητικές υποδομές, οι οποίες σε συνεργασία με τους επιχειρηματικούς φορείς της περιοχής –και όχι μόνο– θα δημιουργήσουν νέες θέσεις εργασίας. Και θα φέρουν πίσω στη πανεπιστήμιό μας τους Έλληνες επιστήμονες που αναζήτησαν ευκαιρίες καριέρας στο εξωτερικό. Να τους δώσουμε ισότιμες ευκαιρίες για δημιουργία, εφευρετικότητα, και ανάπτυξη καινοτομίας» αναφέρει ο κ. Στυλιανίδης.

Σύμφωνα με τον ίδιο, η ανάπτυξη συνεργασιών και κοινών πρωτοβουλιών βιομηχανίας και Πανεπιστημίων, προκειμένου να οικοδομηθεί ένα ισχυρό οικοσύστημα καινοτομίας με επίκεντρο τη Θεσσαλονίκη «είναι κάτι που θα επιδιώξουμε σθεναρά προς όφελος της Β. Ελλάδας, αλλά και της χώρας γενικότερα». Την ίδια στιγμή, όπως γράφει σε άρθρο του εδώ στο epixeiro.gr, «η απενοχοποίηση της ανάπτυξης επιχειρηματικότητας στα πανεπιστήμια θα δώσει ώθηση στις νέες ερευνήτριες και στους νέους ερευνητές μας να δημιουργήσουν και γιατί όχι, να παραμείνουν στην Ελλάδα».

Νέες θέσεις εργασίας υψηλής αξίας

Επί του θέματος αναφέρεται, με δηλώσεις του, και ο Πρόεδρος του ΕΚΕΤΑ, Δρ. Δημήτριος Τζοβάρας. Όσον αφορά στον ρόλο του ίδιου του ΕΚΕΤΑ, «ως επί το πλείστον οι θέσεις που δημιουργούνται προς πλήρωση, είναι θέσεις επιστημονικού προσωπικού όπως και κατόχων μεταπτυχιακών και διδακτορικών διπλωμάτων από πανεπιστήμια υψηλού κύρους, με δυνατότητα απασχόλησης σε αντίστοιχες υψηλής αξίας θέσεις εργασίας σε διεθνές επίπεδο».

Όπως τονίζει, το γεγονός ότι επιλέγεται το ΕΚΕΤΑ από πολλούς και αξιόλογους τέτοιους επιστήμονες, «αποδεικνύει με τον πιο εμφατικό τρόπο τη συμβολή του στην ανάσχεση της διαρροής επιστημονικού δυναμικού προς τις υπόλοιπες χώρες της Ευρώπης αλλά και διεθνών προορισμών». Πιο συγκεκριμένα, κατά το 2020 εργάστηκαν στο ΕΚΕΤΑ περισσότεροι από 1.100 επιστήμονες, η πλειοψηφία των οποίων είναι μηχανικοί καθώς και επιστήμονες με τίτλους σπουδών και διπλώματα από εύρος επιστημονικών περιοχών.

Όσον αφορά στη μεταφορά τεχνολογίας και διασύνδεση της έρευνας με την αγορά, στην παρούσα χρονική στιγμή, η λειτουργία 12 spin–off «καταδεικνύει την αξιοποίηση των ερευνητικών αποτελεσμάτων που παρήχθησαν στο Κέντρο και είχαν ως αποτέλεσμα την ανάπτυξη καινοτομιών». Προς αυτήν την κατεύθυνση, μεταξύ των στόχων του Κέντρου είναι να ενισχυθεί η επιχειρηματικότητα των ερευνητών του. Σε άλλο σημείο, ο Δρ. Τζοβάρας σημειώνει πως η πόλη της Θεσσαλονίκης διαθέτει σήμερα ένα υψηλού επιπέδου ανθρώπινο δυναμικό.

Μεγάλες προοπτικές ανάπτυξης

Κάπως έτσι, από την έρευνα και τα πανεπιστήμια, έχει τη δική του σημασία να δούμε τι συμβαίνει, αυτή τη στιγμή, στην αγορά εργασίας της πόλης. Σύμφωνα με τον Λάμπρο Πατούχα, συνδημιουργό του career portal Jobfind.gr, βάσει των αγγελιών που δημοσιεύονται στην πλατφόρμα, ο κλάδος του τουρισμού στην Θεσσαλονίκη και την Χαλκιδική φαίνεται να έχει τη μερίδα του λέοντος λόγω εποχικότητας (με περίπου 20% του συνόλου των αγγελιών). Ξεχωρίζει και η ζήτηση για μηχανικούς, τεχνικούς και για επαγγελματίες στον χώρο των πωλήσεων και της εστίασης (η οποία αυτή τη στιγμή βρίσκεται έξω από το κάδρο, λόγω των lockdown). Επιπρόσθετα, είναι χαρακτηριστικό πως, για τις θέσεις γραμματειακής υποστήριξης, η κάθε αγγελία συγκεντρώνει έναν πάρα πολύ μεγάλο αριθμό βιογραφικών στις πρώτες ώρες δημοσίευσης.

Ο ίδιος βλέπει μια αύξηση, χρόνο με τον χρόνο, στις αγγελίες που αφορούν στην πληροφορική (κάτι που παρουσιάζει και άνοδο στην εποχή του lockdown, με το remote working). Σε κάθε περίπτωση, σύμφωνα με τον κ. Πατούχα, οι εταιρείες του κλάδου της πληροφορικής στη Θεσσαλονίκη δείχνουν πως μπορούν να απορροφήσουν μεγάλο αριθμό υποψηφίων. Όπως φαίνεται, «μπορούν να απορροφήσουν αυτούς που υπάρχουν τώρα και άλλους τόσους». Παράλληλα, έχουν ανέβει και οι απαιτήσεις τους έναντι των υποψηφίων. Είναι χαρακτηριστικό πως δυσκολεύονται να βρουν «έτοιμα» στελέχη και πλέον κινούνται και προς τους αποφοίτους, «χτίζοντάς» τους από το μηδέν.

Όσον αφορά στο θέμα του brain regain, ο κ. Πατούχας, συζητώντας και με εταιρείες του κλάδου της πληροφορικής, δηλώνει πως αρκετοί έχουν ήδη αρχίσει να επιστρέφουν στη Θεσσαλονίκη, με λιγότερα χρήματα, αλλά, τελικά, με ένα καλύτερο επίπεδο διαβίωσης. Ο ίδιος τονίζει πως η χώρα μας είναι και στο στόχαστρο εταιρειών της δυτικής Ευρώπης, καθώς προσφέρει επαγγελματίες με πολύ υψηλό επίπεδο αλλά με χαμηλότερα μισθολογικά κόστη. Σε κάθε περίπτωση, «ο κλάδος της πληροφορικής είναι όπως ο τουρισμός. Όποιος θέλει να δουλέψει σε αυτόν, θα βρει ευκαιρίες».

«Η Θεσσαλονίκη είναι μια πόλη που έχει μεγάλες προοπτικές ανάπτυξης», σημειώνει, κάτι που δείχνει και η πρόσφατη δραστηριοποίηση εταιρειών όπως η Cisco και η Pfizer. «Στη Θεσσαλονίκη υπάρχει ένα κλίμα αισιοδοξίας, στο οποίο συμβάλλει και η επέκταση του αεροδρομίου, που θα αποτελέσει έναν σημαντικό μοχλό ανάπτυξης, σε συνάρτηση και με τις διεργασίες στον λιμένα της πόλης» τονίζει χαρακτηριστικά ο co-founder του Jobfind.gr.

Η πόλη των hub

Τη συμπρωτεύουσα έχει επιλέξει μια σειρά εταιρειών, με στόχο την ανάπτυξη κέντρων καινοτομίας και αριστείας, «ανακαλύπτοντας» το πλούσιο ταλέντο που υπάρχει στη Θεσσαλονίκη, σε σύνδεση και με την πανεπιστημιακή κοινότητα της περιοχής. Έτσι, η Pfizer έχει αναπτύξει στη Θεσσαλονίκη το δικό της Ψηφιακό Κέντρο Τεχνολογίας, στόχος του οποίου είναι να συνεργαστεί με το ευρύτερο οικοσύστημα και να είναι «διασυνδεδεμένο» με αυτό. Η Cisco έχει ήδη ξεκινήσει τη λειτουργία του Διεθνούς Κέντρου Ψηφιακού Μετασχηματισμού στη Θεσσαλονίκη, στο οποίο ομάδες εργάζονται στην ανάλυση, επίλυση και δημιουργία καινοτόμων λύσεων σε προβλήματα και ιδέες.

Η Deloitte, από τα μέσα του 2018, έχει αναπτύξει το Deloitte Alexander Competence Center, το Πρότυπο Κέντρο Τεχνογνωσίας της στο Τεχνολογικό Πάρκο Θεσσαλονίκης, έναν κόμβο «τεχνογνωσίας, καινοτομίας και δημιουργικότητας», ενώ κέντρο ανάπτυξης τεχνολογίας έχει δημιουργήσει και η Profile. Στόχος του συγκεκριμένου κέντρου η καλύτερη αξιοποίηση των τοπικών πόρων σε τεχνολογίες αιχμής. Και η Coca-Cola HBC προχωρά όμως με τη δική της επένδυση στην πόλη, με τη δημιουργία ενός νέου τμήματος, το οποίο θα λειτουργεί ως κέντρο επιχειρησιακών λύσεων, προσβλέποντας σε περισσότερες από 50 νέες θέσεις εργασίας που θα υπάγονται στον Όμιλο Coca-Cola HBC.

Ο κλάδος της τεχνολογίας

Είναι χαρακτηριστικό, όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, ότι ο κλάδος της πληροφορικής και της τεχνολογίας προσφέρει, σήμερα, αρκετές εργασιακές ευκαιρίες. Σε αυτό το σημείο, αξίζει να αναφερθεί και η άποψη του Κωστή Καγγελίδη, Προέδρου Δ.Σ του ΣΕΠΒΕ, ο οποίο αναφέρει πως «υπάρχει αξιόλογο ανθρώπινο κεφάλαιο στην πόλη και αυτό οφείλεται στις μεγάλες δημόσιες επενδύσεις σε πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα αλλά και -όπως συνηθίζω να λέω- στην υπερεπένδυση της ελληνικής οικογένειας στην εκπαίδευση. Το έλλειμα των στελεχών στους χώρους τεχνολογίας είναι μεγάλο και διεθνές όπως προκύπτει και από μελέτες».

Σύμφωνα με τον κ. Καγγελίδη, η πίεση για την εξεύρεση στελεχών υψηλού επιπέδου οδηγεί επενδύσεις από ελληνικές, αλλά και διεθνείς εταιρείες στην πόλη και την ευρύτερη περιοχή. «Η πρόκληση είναι η αξιοποίηση του ανθρώπινου κεφαλαίου της κοινωνίας μας με τον καλύτερο και αποδοτικότερο τρόπο για την οικονομία και το ΑΕΠ μας, δηλαδή η παραγωγή και εμπορία διεθνώς εμπορεύσιμων προϊόντων (και όχι το outsourcing). Η επαφή και ώσμωση με διεθνή οικοσυστήματα, όμως, φέρνει προφανή οφέλη, πέρα από την αναστροφή του brain drain, τη διαμόρφωση ενός νέου ώριμου καινοτομικού ορίζοντα επιχειρηματικότητας».

Οι προκλήσεις στην αγορά εργασίας

Εικόνα από την αγορά εργασίας της Θεσσαλονίκης μας δίνει και το Hub των Global Shapers στη Θεσσαλονίκη, μέλος της Παγκόσμιας Κοινότητας των Global Shapers, μίας πρωτοβουλίας του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ (World Economic Forum). Αυτό αποτελεί έναν οργανισμό νέων 20 - 29 ετών, που λειτουργεί ως καταλύτης κοινωνικής καινοτομίας και ως ένα δημιουργικό εφαλτήριο για νέους ηγέτες, ώστε να συνεργαστούν και να συν-δημιουργήσουν το μέλλον της Θεσσαλονίκης, επιφέροντας διαχρονικές αλλαγές.

Μέσω μιας έρευνας που διήρκησε 5 μήνες, στην οποία συμμετείχαν νέοι άνθρωποι και οργανισμοί της Θεσσαλονίκης, το Global Shapers εντόπισε πως μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η πόλη, σχετίζεται με την αγορά εργασίας, την απασχόληση και καριέρα. Μερικά από τα ευρήματα της έρευνας δείχνουν πως το 75% πιστεύει πως δεν υπάρχουν αρκετές θέσεις εισόδου στην αγορά εργασίας (entry-level positions), ενώ το 55% δήλωσε πως δεν είναι ευχαριστημένο με τη δουλειά του.

Ακόμα, το 60% θεωρεί πως δεν υπάρχουν ικανοποιητικές ευκαιρίες πρακτικής άσκησης, που θα βοηθούσαν την ένταξη στην αγορά εργασίας. Οι προτάσεις με τις περισσότερες θετικές απαντήσεις, περιλαμβάνουν το γεγονός πως ακόμα και πριν τον COVID-19, η ανεργία ήταν ήδη μια μεγάλη πρόκληση της πόλης και πως οι νέοι δυσκολεύονται να βρουν εργασία σχετική με το αντικείμενο των σπουδών τους.